रतीबाच्या कविता

पेरना

एक यजमान दाराआडून (नेत्रछिद्रातून)बाहेर बघतो
किती बाहेर?
दाराच्या बाहेर, जिन्याच्या पार
जिथे एक अनाहुत आला असेल बहुदा ....
असेल का तो अनोळखी, का बघून ओळख न दाखवणारा ?
येत असेल का तो ही
आप्तांच्या घरी , बिनकामाचा कुणाकडे?
यजमान दाराआडून बाहेर येऊ शकत नाही...
(पेपरातील बातम्या आणि माणसूकीची फसवणूक मानेवर जख्ख बसलेली असते)
मग तो कल्पनेचे पंख पसरतो,
त्या पंखावरुन अलगद फिरुन लेकरांना, मित्रांना भेटून येतो डोळे मिटून घेऊन
यजमान शांतपणे खुष राहतो....
दूरदेशी लेकरे आपल्याच जगात

प्रेर्ना - विळखा पाहू

तू मतदार माझा
भोट, भोंगळ अजीजी
तुझे मत मागण्या तुलाच नादी लावणारा
मस्तवाल नेता मी ....

घेऊन जमेस तुला
निव्वळ उगी तुंबडी भरावी
बोभाटा करावा मी एव्हढा
की लाभावी मज(समोरची) वाटणी

सर्व अडेल,पडेल,चढेल, संधिसाधू,भूछत्री उमेदवारांना समर्पित.

वाचकांचीच पत्रेवाला नाखु बिनसुपारीवाला

तमाम मिपाकरांच्या (माझ्या सहित) ,भोचक व वरकरणी मदतीआड त्रस्त पिडणार्या नातेवाईकांना समर्पित
**********

हेच ते पिडणारे पळवे जळवे
ज्यां(च्या)मुळे तुझे जगणं काळजीने पोखरून ठेवलेस!!

पाठिंबा वा संमती असती तर
हे जळवे शक्तिने तांडून
लगेच दृष्टी आड घालून
विस्मृतीत टाकले असते...

ना ही कुतरओढ कसोटी भाळी असती...
ना भोचक डोळे खुपसून (देत)
न संपणार्या टिकेलासुद्धा
सोसत राहिले असते....
ना टोमण्यातून तुझ्या भळजखमा टोकरत राहिले असते....

प्रेरणा: दाराआडची मुलगी.

चमेलीबाई दाराआडून बघते आहे बाहेर
किती बाहेर ?
स्वत:च्या बाहेर, कमाठीपुर्‍याच्याही पल्याड - भूतभविष्याच्या आरपार ...

तिकडे दूर इस्माईल बसला आहे...

एक वाचक कळफलकाबरोबर बघतो आहे मिपा
कसले मिपा ?
स्वत:च्या कक्षेत, जालजंजाळाच्या पार
जिथे हर एक लेखकू बसला आहे क्षुब्ध....
करत असेल का तो ही (कधीकधी)वाचकाचा विचार?
वाचत असेल का तो ही
इतरांचेही आहेर, विरोधाच्या (चष्म्या) पलीकडे?
वाचक त्याच्या वाचनदुनियेतून बाहेर येऊ शकत नाही...
मग तो त्याचे मूक प्रतिसाद पाठवतो,
ते प्रतिसाद डोक्यात (न)घेऊन
लेखक निवांतपणे मख्ख राहतो....
मिपा हरवलेला वाचक
जुन्या उस(व)लेल्या धाग्यातून मिपा चाचपडत राहतो,
पुन्हा पुन्हा चाचपडत राहतो...

वाचकांचीच पत्रेवाला नाखु

एक घड्याळ दाराआडून बघते आहे बाहेर
किती बाहेर ?
स्वतःच्या बाहेर, शतकानुशतकांच्या पार...
जिथे आहे एक लंबकाचे घड्याळ...

आणि एक वाळूचे घड्याळ...

पेरणा...अर्थातच

एक आई दाराआडून बघते आहे बाहेर
किती बाहेर?
कॉलनीच्या बाहेर, ग्राऊंडच्या पार
जिथे एक मुलगा खेळतो आहे मुग्ध....
करत असेल का तो तिचा काही विचार?
येत असेल का तो ही
खेळण्यातून बाहेर, ग्राऊंडच्या अलीकडे?
आईला दाराआडून बाहेर यायचं नाही...
मग ती वेताची काठी हळूच चाचपते,
ती काठी पाठीत घेऊन
मुलगा अविश्रांत कोकलत राहतो....
काठी सापडलेली आई
सताड उघडलेल्या दाराआडून सुतत राहते...
सुततच राहते....

-चमचमचांदन्या

मोकलाया दाहि दिश्या - एक भावार्थ सुडंबन

आजपर्यंत मिपाकरांनी एखाद्या लेखाचे किंवा कवितेचे विडंबन वाचले असेल किंवा केले देखील असेल. विडंबन म्हणजे एखाद्या प्रसिद्ध साहित्यप्रकाराचा निरागस (किंवा खोचक) विनोद निर्मितीसाठी केलेला व्यक्रोक्तिपूर्ण उपहास. विडंबन हे मूळच्या गंभीर विषय आणि शैली असलेल्या लेखन किंवा कविता अशा साहित्यप्रकाराचे करतात. मात्र मुळातच विनोदी आणि टवाळखोर पद्धतीने लिहिलेल्या एखाद्या कलाकृतीचे जी स्वतःच विडंबीत आहे अशा साहित्यिक प्रकाराचे सुडंबन करता येईल का?

जिच्यासाठी झटून दिनरात
दिली परीक्षा प्रीतीची
आज भेटली ती, होऊन
गर्भार सातव्या महिन्याची!

मावळला ध्यास, गळाली आस
गळ्यापाशी कोंडला श्वास
म्हणतील मामा, तिची लेकुरे
भीती मला त्या नात्याची!

क्षण पदोपदी झुरण्याचे
नकळत मागे फिरण्याचे
आता आठवती ते खर्च
आणि उसनवार मित्रांची!

आता काय, शोधू दुसरी
तीही नसेल तर तिसरी
करणार काय, मुळातच
आहे, बागेत गर्दी फुलांची!

- संदीप चांदणे