शिक्षण

आज सकाळी सकाळी मराठी विकिपीडियावरील एका चर्चा पानावर एकाचर्चेस खालील प्रमाणे प्रतिसाद अंश वाचण्यात आला तो असा:

"अशी अनेक उदाहरणे देता येतील. मुंबईतील आर.एम. भट शाळा. या शाळेतून शिकून बाहेर पडलेल्या अनेक (बहुधा तमाम) विद्यार्थ्यांना आणि त्या शाळेच्या शिक्षकांनाही शाळेचे पूर्ण नाव सांगता आले नाही. कुणी शोधू शकत असेल, तर ते नाव या यादीत घालता येईल.

डी.वाय.पाटील नावाच्या शिक्षणसंस्थांतील बहुसंख्य (कदाचित कोणत्याही) विद्यार्थ्याला आपल्या संस्थेचे पूर्ण नाव सांगता येण्याची शक्यता कमीच आहे.

पुण्यातील एस.पी. कॉलेजला सर परशुरामभाऊ कॉलेज म्हणाणारे बावळट समजले जातात.

“बॉर्न अगेन ऑन द माऊंटन” ह्या पुस्तकाचा हा अल्पपरिचय: पर्वतावरील पुनर्जन्म

“बॉर्न अगेन ऑन द माऊंटन” ह्या मनीषचंद्र पांडे लिखित आणि पेंग्विन बुक्सतर्फे प्रकाशित मूळ इंग्रजी पुस्तकाचा प्रभाकर करंदीकर ह्यांनी केलेला मराठी अनुवाद “फिरुनी नवी जन्मले मी”, नुकताच प्रफुल्लता प्रकाशन ह्यांनी प्रकाशित केलेला आहे. त्या पुस्तकाचा हा अल्पपरिचय.

खाडीतल्या खारफुटीच्या जंगलात गेलो होतो.

एवढी वर्षं ती खाडी दोन लांबलचक पायवाटा घेऊन माझी वाट पाहात बसली होती. त्यातल्या एका वाटेवरून लहान असताना मित्रांसोबत एकदोनदा जाऊन आलो होतो. तिथे लोक सायकली घेऊन जाताना मला दिसायचे. मलाही घेऊन जायची होती. एकदा गेलो घेऊन, एकटाच. पण माझं रस्त्यांचं ज्ञान अगाध असल्यानं मी ती वाटच शोधू शकलो नाही. कुठेतरी खडी साठवलेली दिसली. एका ठिकाणी अमूक एका भूखंडाची जागा खाजगी मालमत्ता असल्याचं सांगणारा बोर्ड दिसला. असं वाटलं, की कदाचित गेली ती जागा कोणत्यातरी बिल्डराच्या घशात. मग फिरकलोच नाही इतक्या वर्षांत.

गेले काही दिवस मला एक प्रश्ण मनात घर करून आहे: मुलांना शाळेत न घालता त्यांना बाहेरून परीक्षा देता येऊन, कायदेशीर रित्या 'शालेय शिक्षण' पूर्ण करता येतं का? पहिलीपासून किंवा त्याही आधीपासून ते दहावी पर्यंतचे शिक्षण, हे मला या इथे अभिप्रेत आहे.

आज सिया खुष होती. पहिले कारण म्हणजे आज बालवाडीत जाण्यासाठी कोणी तिला आग्रह करत नव्हते व तिच्या घरी मामे ,मावस बहिणी आल्या होत्या. सियाने कपाटातून भातुकलीचा सेट व गाण्यावर नाचणारी बाहुली बाहेर काढली व बेडरूममध्ये भातुकलीचा खेळ मांडला. सिया आज आई झाली होती एरव्ही आई कोणी व्हावे ह्यावरून बहिणींमध्ये भांडने व्हायची. सिया जे जे म्हणेल ते आज मान्य केले जात होते. भातुकलीचा खेळ रंगात आला होता बाहुलीही गाण्यावर ठुमके मारत होती एव्हड्यात

पावसात जळाया लागलो...
या लेखावरून जाग्या झालेल्या आठवणी लिहित आहे.

( १८ एप्रिल २०१५ रोजी या http://www.bbc.co.uk/news/blogs-ouch-32325809 संकेत स्थळावर दोन मित्रांची एक प्रेरणादायी कहाणी वाचनात आली. तिचे मराठी कथेत रुपांतर करताना, केवळ आणि केवळ एकच हेतू मनात आहे – लिहिणाऱ्या/वाचणाऱ्या सर्वांनी ‘एक तरी झाड लावावे, जगवावे, वाचवावे!’ )
हेग्झिया आणि वेंकी. उत्तर चीन मधील येली या छोट्याशा खेड्यातील दोन शाळूमित्र. दोघांत एखाद वर्षाचा फरक. पाठच्या भावंडासारखे सोबत वाढले. हसले. खेळले. ..... आणि दोघांच्या वाट्याला आलेले दुर्दैव आणि त्यावर केलेली मातही जगावेगळी!

लेख लिहायच्या सगळ्यात आधी मुविंचे कट्ट्याच्या आयड्याच्या कल्पनेबद्दल आभार मानतो. कट्ट्याच्या निमित्ताने का होईना मिपामंडळी आपल्या व्यस्त वेळापत्रकामधुन वेळ काढुन आली. हा संपुर्ण वृत्तांत नाही. कारण मी कट्ट्याची सुरुवातीची पंधरा मिनिट आणि शेवटचे दोन-तीन महत्त्वाचे तास नव्हतो. त्यामुळे संपुर्ण वृत्तांताची जबाबदारी नाखु'न'काका आणि वल्ली धरलेणीकर ह्यांच्यावर सोपावण्यात येत आहे.