कविता

वास्तवाला स्विकारुन , स्वप्नांना खोटं म्हणावं लागतं
दुःख ठेऊन मनात , जगासमोर हसावं लागतं
कधी कधी ,
स्वतःला विसरून , मनाविरुद्ध वागावं लागतं

अपेक्षांचं ओझं , डोक्यावरतीच असतं
वाईट काळातच , खरं जग दिसतं
तरी दुर्लक्ष करून , सारं विसरावं लागतं
कधी कधी ,
ओळख असून सुद्धा , अनोळखी बनावं लागतं

पंख असूनसुद्धा , जमिनीवरच घरटे
मोकळे ते आकाश , पाहण्यासाठीच उरते
कुवत असलीतरी , पिंजऱ्यातच राहावं लागतं
कधी कधी ,
परिस्थितीपुढेसुद्धा , नतमस्तक व्हावं लागतं

बाबाच्या पोटावर
झोपतय एक वेडं पिल्लू
तोंडामध्ये अंगठा धरून
हसतंय हळू खुदूखुदू!

इवल्याशा बोटांच्या
इवल्या इवल्या मुठीने
ढुशी देत सारख्या सारख्या
करतयं बाबाला गुदूगुदू!

बा - बा - का - का
मध्येच हसू खळखळून
बोबड्या बोलांच गाणं एक
फिरतंय घरभर दुडूदुडू!

- संदीप चांदणे

कसे पारिजातास सांगू सख्यांनो जरा आवरी रे गंधा तुझ्या
सखी मोगरीही धुंदावली बघ विसरून अस्तित्वगंधा तिच्या

नको देखणे ते सडे सोनपुष्पी, नसे रातराणी ध्यानीमनी
प्राजक्त दारी ओघळावा, दरवळ रुजावा मुग्ध मातीतुनी

फुलावे किती सडे मौक्तिकांचे जणू प्रित तुजवर मोगरीची जडे
कधी सांडती आंसवे दोन, पाठी कधी थाप ती कौतुकाची पडे

इथे आज शब्दांत घडे आगळे शिल्प सुखे मोहरे ताज स्वप्नांतला
नसे शाश्वती श्वास कुठवर टिकावा? फुले नित्य प्राजक्त दारातला .

विशाल कुलकर्णी

मान कुठे, सन्मान कुठे, सद्भावाचे भान कुठे,
ज्याने निर्मिली सारी सृष्टी त्या देवाचे स्थान कुठे..

पुजा आमची नित्याची, नैवेद्य ही नित्याचेच
श्रद्धेपोटी उगाच आमुचे वादविवाद ही नित्याचेच
वाटून घेतले देवही आम्ही माणुसकीचे गान कुठे
ज्याने निर्मिली सारी सृष्टी त्या देवाचे स्थान कुठे..

जाती धर्माची वर्गवारी करून घेतली आम्ही
जागा प्रत्येक मंदिराची वाटून घेतली आम्ही
एक नियती सार्‍यांसाठी आम्हा त्याचे भान कुठे
ज्याने निर्मिली सारी सृष्टी त्या देवाचे स्थान कुठे..

एक ना कारण सबळ होते
पण तुझे जाणे अटळ होते

हे कसे नाते दुराव्याचे
जे कधीकाळी जवळ होते

कोणता येथे ऋतू आहे
देहभर ही पानगळ होते

चेततो वणवा फुलापासुन
नी झुळुकही वावटळ होते

रोषणाई केवढी आहे
सावल्यांची सरमिसळ होते

डॉ. सुनील अहिरराव

म्हणतात ना ,
अंत भला तो सब भला ,
हेच खरे .
सुरुवातीलाच एखाद्या गोष्टीला
वाईट न म्हणनेच बरे

वाईट शेवट असेल , तर तो शेवट नाही
सुरुवात असेल नवी , एक वाईट अंत नाही

शेवट हा नेहमी गोड असतो , वाईट नसते काही
सुरुवातीलाच शेवट पाहण्याची , आपण करत असतो घाई

हरलास तू , असं कुणी बोलत असेल
अपयशाच्या तराजुत , तुला तोलत असेल
त्याला जिंकलास तू , असं प्रेमाने सांगावं
अभिनंदन करुन , थोडंसं समजावावं

म्हणावं ,
जिंकला आहेस तू , मी हरलो नाही
शर्यत संपली नाही , कारण मी अजुन जिंकलो नाही

आला आला वसंत ऋतु आला
नाचुया खेळूया झूला झुलूया
आम्ही सारे आहो मनमौजी
मजेत आपण सारे फिरुया ।।१।।

कशास बाळगू तमा जगाची
कशास काळजी आज उद्याची
दिवस हा आजचा मजेचा
रात्र ही धुंद नशेची ।।२।।

तरुण आम्ही नव्या युगाचे
भोक्ते सा-या सुखांचे
नका पाडू बंधनात आम्हा
आम्ही चाहते स्वातंत्र्याचे ।।३।।

कमी पडेल धरती ही
थिटे पडेल आकाश ही
मनात आणता आम्ही
रूप पालटू या जगाचे ।।४।।

प्रत्येकाला वाटतं , संघर्ष म्हणजे माझंच जीवन
मान-अपमानाने जळतं , ते फक्त माझंच मन

कष्टाची भाकर काय ती फक्त मीच कमावतो
आणि कमावलेला पैसाही मीच फक्त गमावतो

निदान दोन वेळचं जेवण तुला मिळतं
गरिबाला विचार , भुकेविन पोट कसं जळतं ?

दुःखाचा डोंगर सतत माझ्याच पाठीवर असतो
तरी सुद्धा दोन क्षण मी कसा हसतो

देव नेहमी संकटे माझ्याच पदरात टाकतो
काही न देता , नुसतं माझ्याकडूनच मागतो

हे असं वाटत असेल , तर गरिबाला विचार सुखाचं घर कसं मोडतं ?

नुसते डोळेच नाही , तर त्यासोबत मन कसं रडतं ?

[अरबी साहित्यातील निजार कब्बानी या नामवंत सिरीयन कवीच्या काही कवितांचा स्वैर अनुवाद!
त्यातील ‘ A Lesson in Drawing!’ या कवितेचा अनुवाद मिपाकरांसाठी! बाकी माहिती Google वर आहेच!]

माझ्या मुलाने माझ्यासमोर रंगांचा बॉक्स ठेवला, म्हणाला,
‘बाबा, पक्ष्याचे चित्र काढा ना!’
मी करड्या रंगात ब्रश बुडवला,
गज आणि कुलूपांनी बंदिस्त असा एक चौकोन काढला.
त्याने आश्चर्याने डोळे विस्फारले,
‘............. पण बाबा, हा तर तुरुंग आहे!
पक्षी कसा काढायचा हे पण माहिती नाही तुम्हाला?’
मी म्हणालो, ‘माफ कर मुला,
मी पक्ष्यांचे रंग-आकार विसरून गेलोय आता!’

साहित्य अकादमी पुरस्कार विजेते रघुवीर सहाय यांची ही कविता.

आज हसा, हसा लवकर हसा

हसा तुमच्यावर लक्ष ठेवून आहेत
हसा स्वतःवर नका हसू कारण त्यातला कडवटपणा पकडला जाइल
आणि तुम्ही फुकट मराल
असं हसा की खूप जास्त आनंदी आहात असं वाटायला नको
नाहीतर संशय घेतील का ह्या माणसाला लाजलज्जा बिल्कूल नाही
आणि फुकट मराल