लहानपणापासूनच आयुष्यात अनेक दुःखदायक प्रसंगांना सामोरे गेलेल्या सोफीया डंकवर्थच्या आयुष्यात सुमारे पावणेदोन वर्षांपूर्वी प्रकाशित झालेल्या तिच्या पुस्तकाला १७ नोव्हेंबर २०२२ रोजी मानाचा समजला जाणारा 'नॅशनल बुक अवॉर्ड' जाहीर झाल्या दिवसानंतर उण्यापुऱ्या दहा महिन्यांनी आज आणखीन एक अभिमानास्पद आणि आनंददायी असा दिवस आला होता.
दुःख माझे मी कसे,सांभाळीले ठाऊक नाही,
घाव जे शिरी सोसले,उरलो कसा ठाऊक नाही.
.
वेदना झाल्या तरीही,मूक मी का राहिलो,
जखमा उरी घेऊनी,फिरलो कसा ठाऊक नाही.
.
हाक ना आली कुठूनी,साद ही ना पोचली,
अंधारलेल्या वाटेवरी,शिरलो कसा ठाऊक नाही.
.
सुख झाले पाहुणा अन दुःख झाले सोबती,
जिंकतानाच नेमके,हरलो कसा ठाऊक नाही.
.
सावलीतही जाणवे ते,ऊन तापलेले किती,
श्वासातल्या धाग्यातूनी,विरलो कसा ठाऊक नाही.
.
कटिबद्ध होती ती,विपुल शस्त्रसंभार होता
नि:शस्त्र मी,अगतीक मी,कसा पुरलो ठाऊक नाही
- कवी योगेश
असाही एक वेडपट दिवस.
प्रेरणा - सर्वज्ञात
चालु होते माझे
रोजचेच काम
रोजचाच घाम
गॅसपाशी
एकीकडे होते
तांदुळ शिजत
दुधही तापत
दुजीकडे
लाटून कणिक
पोळ्या मऊसुत
गंध सुगंधित
खरपुस
इतक्यात येई
सख्याची ती साद
भलतीच याद
भलत्या वेळी
काय करावे ते
सुचेना काहीच
भर दुपारीच
चांदणे ते
मोहरले मीही
काम बंद केले
हात ही पुसले
पदराला
जवळ येऊनी
सख्या साजणाने
ओढले हाताने
अलगद
दुपारची वेळ
करुया साजरी
कशाला लाजरी
होत आहेस
इथल्या वास्तव्यात 'प्लीज, इफ यू डोन्ट माईंड..कॅन आय आस्क यु ए क्वेश्चन?' अशी प्रांजळ आवाजात विनंती करून काही जणांना/जणींना मी काही प्रश्न विचारले. माझा हेतू हा होता की, मानसतज्ञ म्हणून काम करताना अन्य देशांत आणि प्रामुख्याने भारतात वयाची 18 ते 21 वर्षे घालवलेली मुलं/मुली इथे येतात. त्यांना किती आणि कोणकोणत्या अडचणींना सामोरे जावं लागतं? भारतात असणाऱ्या पालकांचा रोल काय असावा..काय नसावा? त्यांच्याकडे पाहणाऱ्या शालेय मित्र-मैत्रिणींपासून, नातेवाईकांचा दृष्टिकोन बदलतो का? हा बदल त्यांना कसा सलतो? इ..इ..
भारताचा बहुतांश प्रदेश ब्रिटिशांच्या अधिपत्त्याखाली आल्यावर ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीला भारतात असलेल्या अन्य युरोपीय वसाहती आणि भारतीय संस्थानांबरोबरचा व्यवहार पाहण्यासाठी स्वतंत्र विभागाची गरज भासू लागली. तत्कालीन गव्हर्नर जनरल वॉरन हेस्टिंग्जच्या कार्यकाळात कंपनीच्या कोलकत्यातील Board of Directors ने परवानगी दिल्यावर 13 सप्टेंबर 1783 ला कंपनीचा भारतीय परराष्ट्र विभाग स्थापन झाला. भारताच्या सध्याच्या परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालयाचं (Ministry of External Affairs) ते मूळ मानलं जातं.
कामावरुन मधल्या सुट्टीत घरी जेवणासाठी येणार्या चावट रसिकांसाठी..
=============================================================
किचनमधुनि मला उचलुनि आत धन्याने नेले..
पोळी आणि भात करपला ऊतु दूधही गेले..
दुपार होती घरात नव्हते कुणीही अजिबात.
केला होता दुष्ट सख्याने..भलता चावट बेत..
कशास फसवु..मी ही तेव्हा होते मोहरलेले...
पोळी आणि भात करपला ऊतु दूधही गेले..
विसरुन गेलो..दुपार होती अथवा आहे रात..
विसरुन गेलो कधी गुंफले हातामध्ये हात..
इतके स्मरते त्याच्यासंगे मी ही थरथरलेले...
पोळी आणि भात करपला ऊतु दूधही गेले..
अमेरिकेत अनोळखी माणसे एकमेकांना सुहास्य वदनाने हाय-हॅलो म्हणतात पण ते हवाई सुंदर्यांसारखं नाटकी किंवा बेगडी वाटतं. प्रत्येक अनोळखी व्यक्ती इथे सहजपणे 'कसे आहात' असे विचारते आणि उत्तर देणाराही 'छान..मस्त' असे वापरून गुळगुळीत झालेले खोटे उत्तर चिकटवतो. इथे कामाला किंवा घरकामाला माणसं सहज मिळत नाहीत आणि मिळाली तर ती परवडतीलच असेही नाही. घरातली रोजची भांडी-कपडे अथवा साप्ताहिक कामात घर - गाडीची स्वच्छता स्वतःच करावी लागते. इथल्या लोकांना घरकाम - छंद - नोकरी यातून पुरेसा वेळ मिळत नाही अशी तक्रार ऐकू येते आणि त्याचवेळी इथे वेळ घालवायला आणि एकटेपणावर मात करायला कुत्रं पाळायचा सल्लाही दिला जातो.
दोन हजार सालापर्यंत चित्रपटगृहातच जाऊन पाहावे लागत. तिकिटांचे दर कमी असत. चित्रपट पाहणे, हे दुर्मीळ होते त्यामुळे त्याला सामान्य माणसाच्या भावविश्वात मोलाचे स्थान होते. मराठी, हिंदी चित्रपट चित्रपटगृहात खूप पाहिले. हा लेख चित्रपटगृहात पाहिलेल्या इंग्रजी चित्रपटांवर व त्यावेळच्या भावविश्वावर.
