अभंग

होता आषाढी कृष्णमेघांची दाटी
मन केवळ विठूसाठी आक्रंदे ।

चालती पाऊले दिशा पंढरीची
वारकरी आम्ही नाहू आनंदे ।

घोष एक गजर एक एक नाम
जीव पिसावला या मधुर नादे ।

ना जुमानू आता ऊन पावसासी
मार्ग क्रमु पांडुरंगाच्या आशिर्वादे ।

पडता दिठीस चरण ते सावळे
जैसे भ्रमर प्राशी तो मकरंदे ।

वारीस न जाताही मनाने वारीमय
हळवा अवघा महाराष्ट्र विठ्ठल छंदे ।

तीन कोटी टिऱ्या* / आभाळ देखती
नाके ती टेकती/ धरतीला
फाटलेली चड्डी/ शर्ट असे, नसे
लढावे ते कसे/ हिवाळ्याशी
हातातले त्यांच्या / गंजके खुरपे
झपाझप कापे/ गवताला
डोक्यावर त्यांच्या /नसे ते छप्पर
फुटके खप्पर / आईबाप
शाळेमाजी त्यांना/ नसे ते शिक्षण
"रात्रीला भक्षण / काय करू?"
वाढदिवसाचे / फुगलेले फुगे
रंगीत नी झगे / कोठून ते
तीन कोटी पोरे/शेतांत राबती
भयाण सोबती/ दारिद्र्य ते
दुख्खाचीच कढी /दुख्खाचाचि भात
जेवोनिया तृप्त / कोणी नसे
मधूनच जाई / नवी आगगाडी
शहरची जाडी/ पोरेबाळे

(डोलकरांचे मनोगत)

पेरणा अर्थातच

शतदा भरला एक प्याला शेवटचा
मी तृप्त पाहुनी खंबा हा टिचर्सचा
रिचवले हजारो पेग मी उदरात
सदैव राहो, दरवळ हा गोल्ड फ्लेकचा

चखण्याची देउन आहुती पोटाला
मी किंचित पिळले अलगद त्या लिंबाला
नसता जेवण व्यर्थ मानले असते
मज आहे कारण आज घरी जाण्याला

धडपडत लटपटत रिक्षात पाय ठेवियले
कुठे जायचे ते अडखळत सांगितले
जरी घरी आल्यावर पडली उपेक्षा पदरी
निळकंठा सम ते अमृत मानूनी प्राशीयले !!

आम्हां नकळे नज़्म, नकळेच शेर।
गझली बहर, नकळे आम्हां।।

काफिया की आधी, रदिफ म्हणावा।
मतला जुळावा नकळे आम्हां।।

कधी म्हणे सूट, कधी अपवाद।
शायरांचे वाद नकळे आम्हां।।

वज्न,रुक्न, जुज; लाम, गाफ आणि।
नकळेची वाणी गझलेची।।

स्वाम्या म्हणे माज मोकार करावा।
रतीब घालावा गझलांचा।।

- स्वामी संकेतानंद

॥सांगा तुकारामा : अभंग-४॥

धाडा तुकोराया । विठूला सांगावा ।
मायेचा कांगावा । उतू आला ॥१॥

नासले सकळ । तन मन धन ।
मिथ्या जन गण । वेढीयले ॥२॥

विलासी लोळती । द्रव्याचे सोयरे ।
अनाठायी मरे । कामनिष्ठी ॥३॥

विव्देषाचा डोंब । कैसा परतावा ।
स्नेहाचा ओलावा । क्षीण झाला ॥४॥

वैष्णवाचे चित्त । झुंडीची मुसंडी ।
सावजाला धुंडी । मिथ्यावादी ॥५॥

नाही उपवासी । नाही एकादशी ।
अभय द्वादशी । सोडियेली ॥६॥

                 - गंगाधर मुटे "अभय"
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
१८/०७/२०१६

॥सांगा तुकारामा : अभंग-३॥

सांग तुकोराया तुझा । विठू कुठे मेला? ।
कर्जापायी भक्त त्याचा । स्मशानात गेला ॥धृo॥

पुजा, अर्चा, भक्तिभाव । आरतीचे ताट ॥
सर्वकाळ सत्संगाची । सोडली ना वाट ॥
तरी का रे अल्पायुषी । श्वास बंद केला ॥१॥

जित्रुपाचा दोर हाती । ओठी विठू नाम ॥
रात्रंदिन पाण्यावाणी । गाळलाय घाम ॥
तरी का रे चोपडला । कुंकवाने शेला ॥२॥

तुझा देव, धर्म तुझा । शोषकांचा साथी ॥
घोर, दु:ख, हीनता, गरिबी । पोशिंद्याचे माथी ॥
कळेना अभय कैसा । विठूचा झमेला ॥३॥

॥सांगा तुकारामा : अभंग-२॥

तुझ्या विठ्ठलाचा । कैसा दुजाभाव ।
चारीमुंड्या गाव । चीत केले ॥१॥

रानातलं पाणी । उद्योगानं नेलं ।
उभं पीक मेलं । पाण्याविना ॥२॥

धरणाचा साठा । शॉवरात गेला ।
तिथं श्वान न्हाला । शैम्पुसवे ॥३॥

इथं पाण्यासाठी । शोधती टँकरं ।
धावुनी लेकरं । दुडुदुडू ॥४॥

तिथे शौचासाठी । फिल्टरले जळ ।
माळ्यावरी नळ । चुलीपाशी ॥५॥

इथे पिण्यासाठी । क्षारयुक्त पाणी ।
गढुळाचे धनी । गावकरी ॥६॥

लक्ष अब्जावधी । करोडोचा निधी ।
वाढवी उपाधी । शहरांची ॥७॥

॥सांगा तुकारामा : अभंग-१॥

ठेविले अनंते । तैसे कैसे राहू ।
तूच सांग पाहू । तुकोराया ॥१॥

इथे मंबाजीचे । सत्तांध वारस ।
माझे गळी फास । टाकताहे ॥२॥

आयातुनी माल । शत्रू देशातला ।
माझ्या सृजनाला । बुडविती  ॥३॥

माझ्या निर्यातीची । वाट अडविती ।
जागोजागी भिंती । उभारुनी ॥४॥

गोऱ्यांची जनुके? । गोऱ्यांचेच रक्त? ।
त्वचा काळी फक्त? । इंडियाची? ॥५॥

लबाडीला चांदी । ऐद्यांना अभय ।
आणि हयगय । श्रमिकांची ॥६॥

                        - गंगाधर मुटे "अभय"
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
१५/०७/२०१६

|| माऊली उत्सव ||

विठु तुझ्या नामानं, 'मी'पणं गळलं
बासुरीगत झालं मनं, रितं न् पोकळं
तुझ्या फुंकरेनं केले, स्वर हे मधाळं
भक्तीरस झालं सारं, जीवन सकळं

जगी नश्वरी नाही, इथे माझा राम
देहभान बनले माझे, फक्त तुझा धाम
तुझ्या दर्शनाची असे, आज मला आस
मनमंदिरात माझ्या, फक्त तुझा वास

देवा तुझ्या नामाची, चढलीया धुंदी
कृतार्थाला सेवेची, दे रे एक संधी
मनामधी वाहीला, तुझाच भक्तीझरा
मनं माझं आतुरलेलं, मिळाया सागरा

मार्केटयार्डामधुन आठवड्याची भाजी घेउन येताना
अचानक मला सोसायटी मधली मैत्रिण भेटते
ती एकटीच आलेली असते भाजी घ्यायला
दोन मोठाल्या पिशव्या हतात् घेउन, अवघडून ,
अर्धातास, निमुट उभा रहात,
आमच्या गप्पा ऐकणार्या
तुझ्या कडे तिरप्या नजरेने बघत ती म्हणते
“आमचे हे काल रात्री उशिरा कामावरुन आले
दमुन झोपले आहेत बिचारे.
नाही तर आम्ही दोघेच येतो भाजी घ्यायला ”
त्या वेळी मी पण तिला ठसक्यात सांगते
“हा पण काल रात्री दोन वाजता घरी आला आहे”
त्यावेळी तिच्या कडे बघून न बघितल्यासारखे
करणारा तू मला फार म्हणजे फार आवडतोस