गुढीपाडवा - शक्रोत्सवातील इंद्रध्वजपूजेचे प्राचीन साहित्यातील वर्णन

प्रचेतस's picture
प्रचेतस in जनातलं, मनातलं
13 Apr 2021 - 6:27 am

चैत्र शुद्ध प्रतिपदा-गुढीपाडवा, नववर्षाचा पहिला दिवस, शालीवाहन शक, या दिवशी आपण गुढ्या उभारुन नववर्षाचे स्वागत करतो. गौतमीपुत्र सातकर्णीने याच दिवशी शकांचा पराभव केला असे मानले जाते आणि त्याच विजयाप्रीत्यर्थ हा शक सुरु केला असे मानले जाते. अर्थात हा विवाद्य विषय कारण मुळात गौतमीपुत्राने नहपानाचा पराभव केला ते इसवी सन १२५ ते १३० च्या आसपास असे मानले जाते तर कुशाण वंशीय कनिष्काची राजवट सुरु झाली ते इस ७८ मध्ये, साहजिकच हा संवत्सर कनिष्काने सुरु केला असावा आणि नंतर त्यांचे क्षत्रप असलेल्या शकांनी हा प्रचलित केला असे मानता येते.

संस्कृतीविचार

गुढीपाडव्यानिमित्त पदकांच्या / बत्ताश्याच्या गाठ्या बनवण्याची पाककृती

वामन देशमुख's picture
वामन देशमुख in पाककृती
13 Apr 2021 - 1:10 am

गुढीपाडव्याची नैमित्तिक खरेदी - झेंडूची फुले, कडुलिंबाचा मोहोर, आंब्याची, केळीची पाने, फळे आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे गाठ्या इ. साठी बाहेर जायला आज दिवसभरात वेळ मिळाला नाही. मग ही खरेदी उद्या सकाळी उठून करावी असं ठरलं. रात्री जेवणे झाल्यावर, गाठ्या करून बघाव्यात असा विचार पत्नीच्या मनात आला. मीही तिला मदत करायला (म्हणजे लुडबुड करायला) तयार झालो!

या गाठ्या आम्ही trial and error basis वर केल्या आहेत. त्या बऱ्याच बऱ्या जमल्या आहेत असं वाटत आहे. या वीकांताला अजून प्रयत्न करून घरीच गाठ्या बनविण्याचं कौशल्य प्राप्त करायचंच असं ठरलं आहे.

पदकांच्या / बत्ताश्याच्या गाठ्या बनवण्याची पाककृती

वामन देशमुख's picture
वामन देशमुख in पाककृती
13 Apr 2021 - 1:08 am

गुढीपाडव्याची नैमित्तिक खरेदी - झेंडूची फुले, कडुलिंबाचा मोहोर, आंब्याची, केळीची पाने, फळे आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे गाठ्या इ. साठी बाहेर जायला आज दिवसभरात वेळ मिळाला नाही. मग ही खरेदी उद्या सकाळी उठून करावी असं ठरलं. रात्री जेवणे झाल्यावर, गाठ्या करून बघाव्यात असा विचार पत्नीच्या मनात आला. मीही तिला मदत करायला (म्हणजे लुडबुड करायला) तयार झालो!

या गाठ्या आम्ही trial and error basis वर केल्या आहेत. त्या बऱ्याच बऱ्या जमल्या आहेत असं वाटत आहे. या वीकांताला अजून प्रयत्न करून घरीच गाठ्या बनविण्याचं कौशल्य प्राप्त करायचंच असं ठरलं आहे.

तो कोण होता? (कथा)

vaibhav deshmukh's picture
vaibhav deshmukh in जनातलं, मनातलं
12 Apr 2021 - 8:45 pm

आमच्या दोघांची भेट घडणे हा निव्वळ योगायोग असेल, असे मी अजिबात म्हणणार नाही. तो योगायोग असूच शकत नाही. योगायोगाने जुळून येणाऱ्या गोष्टी, एवढ्या समर्पक असूच शकत नाहीत. बहुतेक एखाद्या अदृश्य शक्तीनेच आम्हाला एकमेकांशी भेटवले असणार. पण एक गोष्ट कबुल करेन मी, या आमच्या भेटीचे सर्व श्रेय त्यालाच जाते. तोच माझ्याकडे आला होता. अगदी अनाहूतपणे.

कथालेख

आवाज बंद सोसायटी - भाग ३

पाषाणभेद's picture
पाषाणभेद in जनातलं, मनातलं
12 Apr 2021 - 2:28 pm
समाजजीवनमानआरोग्यराहणीऔषधोपचारप्रकटनलेखसल्लामाहितीआरोग्य

सिझेरिअन प्रसूती : इतिहास व दंतकथा

कुमार१'s picture
कुमार१ in जनातलं, मनातलं
12 Apr 2021 - 11:34 am

गर्भारपण, बाळंतपण आणि अपत्यजन्म हे मानवी पुनरुत्पादनातले महत्त्वाचे टप्पे. निसर्गक्रमानुसार गरोदरपणाचे विशिष्ट दिवस भरले की गर्भाशय आकुंचन पावू लागते. यालाच आपण ‘कळा’ म्हणतो. त्यांची गती वाढत वाढत अखेरीस योनिमार्गे प्रसूती होते. परंतु हे नैसर्गिक भाग्य सर्वांनाच लाभत नाही. काही ना काही कारणाने जेव्हा नैसर्गिक प्रसुतीत अडथळे येतात तेव्हा पर्यायी मार्ग वापरावे लागतात. त्यापैकी महत्त्वाचा म्हणजे सिझेरिअन सेक्शन. यात गर्भवतीचे पोट प्रत्यक्ष फाडून व गर्भाशयात छेद घेऊन बाळास बाहेर काढले जाते. वैद्यकातील संशोधन व प्रगतीनुसार ही शल्यक्रिया आता सहज आणि झटपट केली जाते.

जीवनमानआरोग्य

कोविड- अनुभव वगैरे..

पाटिल's picture
पाटिल in जनातलं, मनातलं
12 Apr 2021 - 11:19 am

माझा ताजा ताजा अनुभव शेअर करतो.

मी एका कोविड पेशंटच्या कॉन्टॅक्टमध्ये आलो होतो‌ त्यामुळे मला महानगरपालिकेकडून कंपलसरी टेस्ट करून घेण्याचा सल्ला मिळाला. काहीही लक्षणं नव्हती तरीही सल्ल्यानुसार प्रीकॉशन म्हणून, २५ मार्चला मी महानगरपालिकेच्या कोविड टेस्टींग सेंटरला जाऊन पोचलो. तिथली गर्दी, आणि कशाचा कशाला संबंध नसलेली व्यवस्था बघून मला अजिबात धक्का बसला नाही. कारण 'अपेक्षा हे सगळ्या दु:खांचं मूळ कारण आहे', हे तत्व डोक्यात फार पूर्वीच फिट्ट बसवून घेतलेलं आहे.

मांडणीप्रकटनअनुभवआरोग्य

हैद्राबादी जेवण - बग़ारा ख़ाना, कद्दू का दालचा

वामन देशमुख's picture
वामन देशमुख in पाककृती
11 Apr 2021 - 10:59 pm

बग़ारा ख़ाना आणि कद्दू का दालचा ही पाककृती मला खूप दिवसांपासून मिपावर लिहायची होती. शेवटी आज मुहूर्त लागला.

हैद्राबादी खाद्यसंस्कृती ही बहुविध आहे. हिंदू-मुस्लिम पाककृतींचा, पदार्थांचा, खाद्यशैलींचा एकमेकांवर खूप प्रभाव आहे. बग़ारा ख़ाना खरंतर टिपिकल मुस्लिम पदार्थ आहे, पण हिंदू समारंभातही- अगदी गणेशोत्सव, बोनालू, बतुकम्मा इ प्रसंगीच्या सार्वजनिक भंडाऱ्यांत, लग्न-कार्य अश्या प्रसंगी हमखास केला जातो.

चैत्री पाडवा....

Jayagandha Bhatkhande's picture
Jayagandha Bhat... in जे न देखे रवी...
11 Apr 2021 - 6:39 pm

चैत्री पाडवा....

नवी पालवी चैत्राची ती,
रंग तिचा हिरवा..
पारंब्यांवर झोके घेई,
एक वेडा पारवा...

पानोपानी फुलली जाई,
दरवळे अंगणी मरवा..
मुदित सृष्टी बहरून जाई,
वसंत ऋतु हा बरवा..

मंदिरातला मृदुंग बोले,
सुमधुर तो केरवा..
संध्यासमयी कानी येई,
दूर कुठे मारवा..

सजतील सदने, गुढ्या तोरणे,
पाडवा आहे परवा..
नववर्षाची नवीन स्वप्ने,
संकल्प मनी ठरवा.....!

जयगंधा..
११-४-२०२१.

कविता

आवाज बंद सोसायटी - भाग २

पाषाणभेद's picture
पाषाणभेद in जनातलं, मनातलं
11 Apr 2021 - 2:39 pm

याआधीचा भाग १:
http://www.misalpav.com/node/48651 ::: आवाज बंद सोसायटी - भाग १
आवाज बंद सोसायटी - भाग १

विषय प्रवेश

समाजजीवनमानऔषधोपचारशिक्षणलेखमाहितीआरोग्य