मला भेटलेले रुग्ण - १४

http://www.misalpav.com/node/42101

“आपके बेटे को अस्थमा है।” बस् एवढं म्हणायचा अवकाश आणि त्या आईच्या डोळ्यातून धारा सुरू झाल्या.... खरं तर त्या ३ वर्षाच्या मुलाला गेल्या दिड वर्षांपासून हा त्रास आहे पण ॲलर्जीचा खोकला आहे , असं सांगीतल्या गेल्यामुळे फार काही वाटलं नव्हतं पण दमा आहे म्हटल्या म्हटल्या लगेच पालकांच्या चेहेऱ्यावरचे भाव बदलतात .... फार सिरीयस किंवा अतिगंभीर निदान केलं गेलंय आता पुढचं संपूर्ण आयुष्य अवघड जाणार असं काहीसं चित्र डोळ्यासमोर तरळतं ......हे काही योग्य नाही कारण दमा/अस्थमा हे फक्त नामकरण केलं गेलेलं असतं , आजार तर तोच आहे , लक्षणं देखिल तिच मग फरक काय पडतो ... डाॅक्टरांना बरेचदा रुग्णाला आजाराचं निदान केल्यावर नेमकं नाव सांगणं अवघड जातं, मग सोपं किंवा कमी intensity असलेली गोंडस नावं सांगीतली जातात.....

मी असं अजिबात करत नाही.... दमा किंवा टिबी हे आजार बरेचदा रुग्णांचे नातेवाईक त्यांच्यापासून लपवून ठेवतात आणि डाॅक्टरांना विनंती करतात की असं सांगा की काही नाही म्हणून किंवा साधा आजार आहे.... ह्यावर माझा एकच प्रतिप्रश्न असतो , जर रुग्ण औषधं घेऊन मेडीकलच्या दुकानात गेला आणि हे कशाचं औषध आहे विचारल्यावर फार वेळ लागत नाही उत्तर मिळायला !! मग मेडीकलवरच्या माणसानी आजार काय आहे ते सांगावं की डाॅक्टरांनी ? .....

ही हिंम्मत म्हणा किंवा धीटपणा म्हणा मी प्रत्येक वेळेस दाखवतो , भलेही पेशंट परत येईल किंवा नाही येणार पण तो/ती माझ्याकडून अर्धवट सल्ला किंवा निदान घेऊन जाणार नाही एवढं मात्र खरं.......

_________________•_______________

तिसरी व्हिसीट होती , नवरा (पेशंट ) आणि बायको समोर बसलेले मी रिपोर्ट बघून औषधं लिहून दिले आणि पुढची तारिख दिली....अजून काही विचारायचं आहे का असं विचारल्यावर बायकोनी विचारलं “डाॅक्टर साब और कितने दिन ईलाज करवाना पडेगा ? दवाईंया बहूत महंगी है और ईतकी तकलिफ कम जादा होती रहती है।”.......
मी म्हणालो “हमेशा!! ईलाज चलता रहेगा , टिबी के बाद ईनके दोनो फेफडे बुरी तरह से खराब हो चुके है। दमे की तकलिफ ना बढे और दमेका ॲटॅक ना आये , आयसीयू में ॲडमिट करने की जरूरत ना पडे ... बस ईस लिए दवा चालू रखे, रही बात खर्चे की अगर ४-५ दिन भी आयसीयू मे जाना पडा तो जितना खर्चा आयेगा शायद उतने पैसे मे १० महीनो की दवा आ जायेगी , अब आप ही सोचो क्या सही है।”.........

हा ३४ वर्षाचा कर्ता तरूण रिक्षा चालवतो , ३ लहान पोरं,बायको आणि आई असा संसार होता , आता १०-१५ पावलं चालणं म्हणजे जीवावरची कसरत होती... घरीच बसून असतो, काहीच करू शकत नाही ... तरिही मी म्हणालो “देखो भाई मेहनत नही कर पाओगे कभी पर ऐसा कुछ करो की जिसमे दिमाग चलाना पडे , जो अभीभी साबूत है... हार्ड वर्क नही लेकीन स्मार्ट वर्क तो कर ही सकते हो, काम मे जब तक दिमाग नही डूबेगा तब तक खाली वक्त दिमाग खराब करता रहेगा ।”

“आता हू सर ...” म्हणतांना डोळ्यातली तळी लकाकत होती .....

__________________•__________________

एक्सरे पाहीला आणि चर्रर्र झालं , फुफ्फुसाची जाळी झालेली होती सगळी ..... २३ वर्षाचा पोरगा बाजूच्या स्टुल वर बसलेला आणि त्याचा बाप केविलवाण्या नजरेनी समोर बसलेला....

एका मेडीकल काॅलेज मध्ये एक्सरे बघून टिबीची शंका असल्याचं सांगून ॲडमिट व्हायला सांगीतलेलं, सिटीस्कॅन देखील करायला सांगीतला होता.... परंतु रुग्ण वैद्यकीय सल्ल्याविरूद्ध (against medical advice)निघून आलेला... मी तपासलं; बिपी साधारण, नाडीचे ठोके वाढलेले आणि रक्तातील ऑक्सिजन (हे बघण्यासाठी pulse oximeter नावाचं यंत्र वापरलं जातं) ८४-८५% म्हणजे बरच कमी झालं होतं (किमान ९०% असावं लागतं नाहीतर पेशंटला घरीच ऑक्सिजन लावावं लागतं किंवा ॲडमिट तरी करावं लागतं).... असं सगळं चित्र होतं , मी बाप लेकाला जमेल तितक्या सोप्या भाषेत समजावून सांगितलं पण त्यांच्या चेहेऱ्यावरून असं जाणवत होतं की त्यांना फारसं न कळल्यामुळे गांभिर्य लक्षात येत नव्हतं.....

ह्या केस मध्ये फुफ्फुसावर जो काही परिणाम झालेला होता त्यावर काहीच ईलाज करणं शक्य नव्हतं, आजार वाढतच जाणार होता आणि नेमकं कारण कदाचित कधीच कळणार नव्हतं ... हा ILD असण्याची दाट शक्यता होती (सिटीस्कॅन शिवाय confirmation होणार नव्हतं) पण अनुभव हेच सांगत होता ....

मग पुढे काय ? ह्या तरूण मुलाचं आयुष्य कसं असणार ? ह्याला बायको मुलं असतील त्यांच काय? आईवडील काय करतील ?..... त्या आजारापेक्षा त्या आजारामुळे कुटूंबाचं काय होणार हे माझ्या पुढचं विदारक सत्य !! आपण संवेदनशील असणं हा आपल्याला मिळालेला शाप तर नाहीये ना असं क्षणभर वाटून गेलं, पण काय करता ह्या प्रोफेशनमध्ये हे सगळं येणारच आणि हे अनुभव घेतच पुढे जायचं हा एकमेव पर्याय..
आता वाट बघतोय त्याच्या सिटीस्कॅनच्या रिपोर्टची.......
_________________________________