“महालय आच्छेन. आजे चॊक्खू दानेर दिन !” (पितृपंधरवडा संपतोय आज, आज देवीच्या मूर्तींना डोळे रेखण्याचा - चक्षु-दानाचा दिवस आहे) माझे मित्र राधामोहन बाबू उत्साहात बोलले आणि मी मनातल्या मनात जुन्या कोलकाता शहराच्या अरुंद रस्त्यावरून कुमारटोली (कुंभारवाडा) भागात फेरी मारून आलो सुद्धा. कोलकात्याच्या दुर्गापूजेची महती आणि मोहिनीच तशी आहे. चला तर, तुम्हालाही माझ्यासोबत थोडे फिरवून आणतो.
॥श्री॥
गँ गण ण ण ण,गँ गण ण ण ण
गँ गण ण ण ण, गँ गणपतये
देवांमाजी, अग्रदेव तू,
त्रिवार वंदन स्विकार अमुचे॥धृ॥
हे शिव-शक्तिच्या संगमा
हे बुद्धि-युक्तिच्या अग्रजा
त्या श्रुती-स्मृतिंचा पाठक अन तू
वेदांची रे मंत्रणा !
विद्या-कला
ठायी तुझ्या
तू सर्वेश्वर तुज वंदना ॥१॥
तू श्रेष्ठ लिपीक तुजला गती
हे देवांच्या सेनापती
रविचंद्रधिनायक विश्वही तुजला
सुर्याने ओवाळती
सिद्धेश्वरा,
विघ्नेश्वरा,
हे करूणाकर , तुज मोरया ॥२॥
आशाताई आणि आपलं भावगीत विश्व
आशाताईंच्या जन्मदिवसानिमित्त 'पिया तू अब तो आजा....' हा लेख लिहिला; त्याचवेळी मनात होतं की आशाताईंनी अजरामर केलेल्या मराठी भावगीत विश्वातल्या काही मोजक्या गाण्यांवर जर काही लिहिलं नाही तर आपल्यासारख्या रसिकांवर तो अन्याय असेल. म्हणून हा अगदी लहानसा प्रयत्न.... मानून घ्या! 'पिया तू......' या लेखात म्हंटल्या प्रमाणे हिंदी चित्रपटातील आशाताईंची गाणी ऐकताना आपल्या डोळ्यांसमोर ती अभिनेत्री उभी राहाते. मात्र मराठी भावगीतांच्या संदर्भात माझं मत थोडं वेगळं आहे. आशाताईंच्या गाण्यातून मला मीच त्या शब्दात विरघळताना दिसते....
अ का पेला - A cappella
हे नाव तसे जुनेच म्हणजे १५ व्या शतका पासून अस्तित्वात आहे. इटालियन भाषेतील हे नाव म्हणजे प्रार्थनेचे गाणे कुठल्याही वाद्याशिवाय एकटयाने किंवा समूहाने म्हणायचे असते. तसेही आपल्या संस्कृती मध्ये प्रार्थनेचे पाठ कुठल्याही वाद्याशिवाय म्हणले जातात.
सागर पिंजुन रत्न बिलोरी असतील आणले
अन जीवनाचे सार ओतुनी भरले चांदणे
घडवूनी क्षणभर देव असावा अचंबित ज्यांपूढे
तुझे डोळे ...तुझे डोळे ... हे असे ...तुझे डोळे ॥धृ॥
मुग्धता कधी सुमनांची,
चारुता कधी चंद्राचि,
नयनातुन ती सांडते.
गुढता गहन कोड्याची,
कल्पना नव्या कवीतेची,
नजरेतुन ती मांडते.
या तुझ्या लोचनी, खोल गेलो किती,
तरीही त्रुप्ती मना ना मिळे.
बाळ तान्हे कुणी, मधुरसे हासुनी,
जैसे लळा लावते गोजीरे
गोजीरे.. तुझे डोळे ..तुझे डोळे ... हे असे ॥१॥
मानवी आयुष्य हे अनेक चढ-उतारांनी भरलेले आहे. सुख-दुःख, आनंद-वेदना, उन्हाळा पावसाळ्याची अविरत आन्दोलने अनुभवत याची सतत वाटचाल चालू असते. म्हणूनच इथे संतुलनाचे मोल अतिशय महत्वाचे आहे. येणारा प्रत्येक सूर्य हा आनंदच घेवून येईल असे नाही, त्याला वेदनेची, दुःखाची किनारसुद्धा असु शकते. एखादी संध्याकाळ अतिशय मन प्रसन्न करुन टाकणारी असते. पण खुपदा एखादी शांत, निःशब्द संध्याकाळ काही वेगळाच् मुड घेवून येते. उगाचच खिन्नतेचा, उदासीचा परिवेष परिधान करुन येते. मग नाहकच मन जुन्या, भूतकालीन आठवणीत रेंगाळायला लागते.
मैना, तू तो गां, मेरा नाही तो कमसे कम अपना ही दिल बहलाँ ….
प्राक्तनाच्या अदृष्य पिंजर्‍यात अडकलेली सलमा अतिशय आर्त स्वरात पौलादी पिंजर्‍यात बंदी असलेल्या मैनेला कळकळीने सांगते. आपण सुन्न झालेले असतो आणि त्यात वेदनेची परमावधी साधत लताबाईंचे प्रभावी सूर काळीज चिरत कानावर येतात.
न तड़पने की इजाजत है न फरियाद की है,
घुट के मर जाऊँ, ये मर्जी मेरे सैय्याद की है !
Jason, you're too fucking metal man
Too metal for your own good
You guys want some more don't ya
we're just getting warmed up now man
गुलाम अली साहब...
सालगीराह मुबारक हो ,
तुमच्या बद्दल सर्व काही माहित असूनही काय लिहावं हेच कळत नाही, कारण तुम्हाला आजपर्यंत जे काही ओळखले ते फक्त संगीतामध्ये आणि गाण्यामध्ये.. स्वतःला व्यक्त करायचं म्हटले तरी श्यक्य नसणारे कित्येक जण तुम्हाला गुणगुणत असतात..
