एका गारुड्याची गोष्ट ९: मण्यार: पडद्यामागचे कलाकार !

हा ही भाग आवडला. आधी सापाला घाबरत नव्हतो पण ही मालिका वाचून घाबराय लागलोय. :(

हा ही लेख नेहमीप्रमाणे वाचनीय..

जेडी - बिग फोर नंतर पूर्णविराम, असा काही प्लॅन आहे का..?

ट्रेक ला नेहमी कुठल्या कुठल्या गुहांमधे झोपायचो निवांत. आता हे वाचून घाम फुटला. परत कधी गुहेत झोप लागणार नाही.

काटा काटा आला अंगावर वाचुन. मी पाह्यलाय हा साप पण तो विषारी असतो हे माहीत नाही. वर दाखवलेला मण्यार पाह्यलाय. ह्युक!
लिखाण,अन असल्या विषारी विषयाला वापरलेल्या उपमा, हात अगदी कोपरापासुन जोडायला लावताहेत.

_/\_
अप्रतिम.

एक लंबर लिवलंय!!

छान खुसखुशीत झालंय. सापांशी संबंध आला तो बहुदा घाबरंघुबरं होऊन घरातुन बाहेर पडणे आणि जरा वेळाने काठीवर लोंबणारा, ठेचलेला साप एवढाच होता. कधीकधी सकाळी घरामागच्या रस्त्यावर धामण दिसली की थांबुन तिला जाऊ देतो. नजर ठरत नाही अशी सळसळत जाते निघून.

हे असले ५-स्टार साप मोकळ्यात दिसले नाहीत अजुन. तुम्ही ओळख करून देताय छानशी त्यामुळे एखादवेळेस दिसले तरी चालेल, म्हणजे लांबुन हो!

तुम्ही फार छान लिहिता

हाही भाग जबरदस्त.
मिपावरील एक अप्रतिम लेखमाला.

जबरदस्त लिहिलंय. रत्नागिरीजवळच्या एका खेड्यात लहानपण गेल्यामुळे "राखणदार" नाग, मण्यारी, फुरशी आणि आधेली अधून मधून दृष्टीला पडणे ही नवलाईची बाब नव्हती. कधीतरी कोणी गडी त्यांना मारायचे तर कधीतरी बघून शांतपणे जाऊ द्यायचे. पण आमच्या घरात एक महाभयानक शिकारी होती, ती म्हणजे आमची मांजर.

आमची मांजरी बाहेरून मण्यारी पकडून घरात आणायची. त्यांना अर्धमेल्या करून आमच्या पुढ्यात आणून टाकणे हा तिचा आवडता उद्योग होता. घरात फक्त दूधपोळी मिळत असल्याने बहुतेक ती बाहेर शिकार करून नॉन व्हेज खायची हौस भागवून घेत असावी. अशा तिने १/२ नव्हे तर आमच्या पाहण्यात एकूण ९ मण्यारी घरात आणल्या होत्या. तिचा हा उद्योग साधारण दिवसाच चालायचा. याचे कारण आता समजले की मण्यार दिवसा जरा आळसावून राहते. इतक्या वर्षांत तिला कधी साप चावला नाही हे विशेष म्हणावे की मांजरांना सहसा साप चावत नाहीत? मांजरांना विंचू चढत नाही असे म्हणतात, तसाच काही प्रकार आहे का?

जे.डी,
आपल्याला तर आवडला बाबा हा "पिउष मिश्रा".
बाकी तुमच्या लिखाणाला __/\__.

काय जबरदस्त लेख!

साध्या मण्यारीच्या अंगावरसुद्धा मला पट्टे दिसताहेत (पट्टेवाल्या मण्यारीपेक्षा पातळ, पण पट्टेच). ते खरे आहेत का फोटो काढताना आलेलं रिफलेक्शन?

"अ‍ॅडवेंचर ऑफ द स्पेकल्ड बँड" मधला साप "स्वँप अ‍ॅडर" आहे असं त्या गोष्टीत खुद्द शेरलॉक म्हणतो. विकीपानावर तर वेगळीच माहिती आहे!

की लगेच वाचतो.
मस्तच लिहितोयस रे!
गुहेतला अनुभव तर थरारकच!

वाचतोय........

आणखी एक जबरदस्त लेख.
हा जास्तच विशेष झालाय; त्या यशस्वी माघारीमुळे बहुधा :-)

बिचार बेडकांच जोडप - काय करत होते आन काय हॉउन बसल !

हि मण्यार अतिशय अनरोमेंटिक प्रकार दिसतोय… सवयीच बघा ना… रात्री खाटां कुचकुचुन लोकं चळवळू लागली म्हणून जरा खाली येउन हळूच झोपलं कि आली हि मुका घ्यायला नतद्रष्ट मेली. हा साप बहुदा संजय गांधीचा पुढचा जन्म असावा किंवा संजय गांधी तेव्हा इच्छाधारी पावर संपली म्हणून या सापात अडकून पडला असावा. बेडकांच्या हाणीमुण ची तर आय माय साय करून टाकली पार हिने.
बाकी इतर लेखांप्रमाणेच हाही खतरनाक!

मस्त !

पण एकदा का फ्लड लाईट लागले की क्रिस गेलच्या बापाला पण ऐकत नाही. या लेखातले चौके छक्के पाहून हा लेखही रात्रीच्या पार्टीनंतर आलेल्या मूडाच्या फ्लड लाईटमध्ये लिहिलेला आहे असा अंदाज आहे ;).... लिखाणाचा अंदाज भयंकर आवडला !

ह्याच्याच पिल्लावर नकळत पाय पडणार होता, लेख वाचून कळलं की नावापुढे कै. लागायचं थोडक्यात वाचलं.

खुप छान आहे लेख.. मला सुद्धा सापाची खुप भिती वाटते. सापच काय पण मला सगळ्याच सरपटणार्‍या प्राण्यांची भिती वाटते.

नाग म्हणजे सर्पसृष्टी मधला हृतिक असेल तर मण्यार म्हणजे पिउष मिश्रा

लै बेक्कर उपमा.. =)) सगळे नाग हृतिक ची सिग्नेचर स्टेप करतायत असं चित्र डोळ्यासमोर आलं... बाकी नाग चावल्यावर " एक पल का जीना , फिर तो है जाना" हे शब्दशः खरं करणार लेकाचे...!!!

जबरदस्त लेख!

आमच्या पण नावा पुढे कै. लागणार होते याच्यामुळे नशीब बलवत्तर म्हणून अजून टिकून आहे. मला तर या सरपटणार्‍या प्रजातीची प्रचंड भिती वाटते, अगदी वाईटात वाईट म्हणजे हे सगळे सरपटते जीव माझ्या पाचवीला पुजले आहेत.... :(

पाच पाच नाग ( तेच दहा आकड्यावाले) एका जागी जंगलात पाहून दातखीळी देखील बसून झाली आहे.

एकदा हायकिंग करत असताना २ -३ फुटांवर कोणतातरी ६ फुटी साप आडवा आला अन मी मोठ्याने " आ ~~" ओरडून एका जागी उभी रहिले. तो साप पण दोन एक सेकंद त्याचं डोकं वर करून थांबला अन काहीच हालचाल नाही पाहून निघून गेला. असो. लेख नेहमीप्रमाणेच वाचनीय आहे.

तू ग्रेट आहेस, भाऊ.. लै भारी..

तु राजकारणात उतरायला हवं आता. सर्व प्रकारच्या विषारी सापांना पिशवीत कोंबुन योग्य ठिकाणि पोचवायची गरज आहेच आज.

पुढे कधी विषारी आणि बिनविषारी सापांमधील साम्य व त्यामुळे होणारी फसगत ह्यावरही लिहा. उदा. मण्यार आणि कवड्या.

मागच्या आठवड्यात झू पाहयला गेलेलो. तिथल्या रेप्टाईल सेक्शनमधे बरेच साप पाहिले. या लेखमालेची प्रर्कषाने आठवण झाली. जाड काचेच्या आत असली तरी ती शेरलॉक खतरनाक वाटली. काचेपलिकडे असूनही माझी चांगलीच तंतरलेली. तुम्ही प्रत्यक्षात हे असले खतरनाक साप हाताळ्ले आहेत. खरंच सलाम !

“आता माझी सटकली” म्हणत ती दंश करायला लागली की संपले सगळेच, शेतकऱ्याचे पूर्ण कुटुंब जमिनीवर झोपलेले आहे, आणि मण्यार घरात आली आणि काही कारण नसताना सगळ्या कुटुंबाला दंश करून गेली, कोणाचे हा-की-चू-नाही...आणि काम तमाम

वरील बाबतीत माझे मत थोडेसे वेगळे आहे. हि मते लष्करी प्रशिक्षण, वाचन आणि सर्पविष उपचार यातील अनुभव यावर आधारित आहेत. यात काही चूक असेल तर मला त्याबद्दल माहिती अद्ययावत करायला आवडेल.
मण्यार हि जरी रात्री जास्त उत्साहात येत असली तरी ती उगाच कुणाला चावत नाही. अक्खे कुटुंब तिला बळी पडले हि फारच दुर्मिळ घटना असावी. साधारणपणे मण्यार हि पावसाळ्यात बिळात पाणी शिरले तर कोरड्या जागेच्या शोधात घरी घुसते वा उंदीर आणि दुसरा साप (होय दुसरे साप हे पण तिचे अन्न आहेत)यांच्या मागे ती घरात येते. एखादे वेळी फार थंडी असेल तर जमिनीवर झोपलेल्या माणसाच्या पांघरुणात उबेसाठी शिरते. त्यावेळी जर माणसाचा हात व पाय तिच्या अंगावर पडला तर ती प्रतिकारासाठी चावते. दुर्दैवाने मण्यारीच्या विषात फक्त मज्जासंस्था बधिर करणारी द्रव्ये असल्याने (रक्त किंवा उती विघटन करणारी(hemolytic ) द्रव्ये नसतात. त्यामुळे चावल्या जागी आग किंवा दुखणे होत नाही आणि डास किंवा किडा चावला आहे असे समजून माणूस गप्प झोपतो. त्यानंतर सकाळी एकतर तो सरळ स्वर्गात उठतो किंवा उठल्यावर सरळ बोलणे अशक्य झाल्याने लोकांना त्याचे बोलणे समजत नाही आणि ते समजेपर्यंत फार उशीर झालेला असतो. कोकणातील मुसलमान लोक खाटेवर झोपतात त्यामुळे त्यांच्यात मण्यार किंवा कांडार ) चावून मृत्यू होण्याचे प्रमाण अतिशय कमी आहे असे डॉक्टर हिम्मतराव बावस्करांचे (महाड आणि बिरवाडी येथील) अनुभव आहेत.
मण्यार चावल्यावर इलाज न केल्यास मृत्युचे प्रमाण पन्नास ते सत्तर टक्के असते.हेच प्रमाण नागाच्या बाबतीत फक्त ६ ते १५ % आहे (सर्प दंश आणि सर्प विषबाधा या दोन वेगळ्या गोष्टी आहेत. प्रत्येक दन्शात विषबाधा होईलच असे नाही आणि प्रत्येक विषबाधा हि जीवघेणी असेलच असे नाही). कारण मण्यारीचे विष वजनाच्या मानाने नागाच्या पेक्षा बरेच जास्त शक्तीचे असते आणि मण्यार जेंव्हा चावते तेंव्हा बर्याच वेळेस चावा पूर्ण करून बरेच विष आत उतरवते. शिवाय नंतर जखमेची फारशी आग न झाल्याने त्यावर उपचार केला जात नाही.
मांजर किंवा मार्जार कुळातील इतर प्राणी यांची चपलता सापांपेक्षा जास्त असल्याने आणि त्यांची प्रीतीक्शिप्त क्रिया(reflexes) जास्त तीक्ष्ण असल्याने साप सहजासहजी मांजराना चावू शकत नाही.शिवाय मांजराना रात्री जास्त स्वच्छ दिसते आणि ऐकू येते. कोंकणात याचमुळे घरात मांजर पाळण्याची पद्धत आहे
खालील दुवा पहा
https://www.youtube.com/watch?vI379HHdy7ak=
थंडी किंवा पावसात ट्रेकला जाताना शेकोटी पेटवण्यापेक्षा झोपेची पिशवी घेऊन जाणे जास्त सुरक्षित आहे कारण एकतर आपले सामान/ कपडे पेटण्याची शक्यता नाही आणि दुसरे त्या उबेसाठी साप किंवा उंदीर आणि त्यामागे साप हि शक्यता नाही. आपल्या झोपेच्या पिशवीमुळे आपले केवळ थंडीच नव्हे तर आग, किडे, विंचू आणि साप या सर्वांपासून संरक्षण होते

https://www.youtube.com/watch?v=I379HHdy7ak
leopard cub v /s king cobra

सुंदर लिहीताय. एकदा किमान मिपावर तरी पूर्णदर्शन द्या. देव्हार्‍यात ठेवीन म्हणतो. :)

आता माझी फाटली

बेक्कार फाटली

तुम्हाला मिपा कट्याला बोलावतांना पब्लिक दहा वेळ इचार करेल ,
कुठल्याश्या कॉल करून येत असला व पिशवीत मण्यार घेऊन उपहार गृहात आला तर
लपडा होईल

किती जणांच्या अंगावर काटा आला हा लेख वाचताना?

हा लेख वाचून, मला आत्ताच्या आत्ता डझनभर मुंगूस व हनी बॅजर पाळावेसे वाटू लागले आहे.

चायला...ट्रेकला जाउ कि नको असा प्रश्न पडणार आता दर वेळी...कारण दिसले पाणी कि घाला पाय असा प्रकार असतो

सरळ आणि सोप्प्या शब्दात .
"फाटली" .

फक्त एक प्रश्न .

हि मण्यार . बेळगाव (उत्तर कर्नाटक) च्या आसपास पण सापडते का?

असाच काहीसा साप पहिल्या सारखा (मारल्या सारखा :( ) आठवतो .

कि या सापासारखी दुसरी हि एक बिनविषारी प्रजाती आहे?

कुठे तरी वाचल्या सारखं वाटतंय .

काळा साप होता . साधारण ४ साडेचार फुट . पट्टे होते कि नाही हे नाही लक्षात

वाट पाहतो आहे या लेखाची.
चवीने वाचणार त्याला जॅक-डी आवडणार

लेख/माहिती पु भा प्र.

त्या गुहेतील प्रसंग ऐकून तर अंगावर काटा आला...!
तंतरली आहे पुरती !
आता सुद्धा टेबलाखालून काही येईल से वाटते .. पाय वर उचलून घ्यावे म्हणतोय !

ते किती किती बरे आहे !!! तुमचे लेख म्हणजे नारायण धारपांच्या पुस्तका सारखे आहेत . धड वाचवत नहीत आणि वाचल्याशिवाय रहावत नाही !

(लेखकानी असही सुचवले होते की लहान मुलांच्या हात किवा पाय आपल भक्ष्य समजून हे हल्ला करतात)
साप इतके निर्बुद्ध असतील असे लेखक महाशयांना वाटले कसे याचे आश्चर्य वाटते. सापाला चांगले दिसत नसले तरी त्यांची दृष्टी इतकी कमी नसते. शिवाय त्यांच्या वासाची शक्ती नक्कीच तीव्र असते कि उंदीर कोणता आणि बालकाचा हात कोणता यात फरक सहज करता येतो. त्यामुळे हे पटले नाही. आदिवासी भागात कुपोषणाने सर्पदंशापेक्षा कितीतरी जास्त मृत्यू होतात. आणि सर्पदंशाने होणारे मृत्यू हे जास्त करून मांत्रिकाच्या कृपेने होतात( एकतर सरकारी रुग्णालय जवळ नसतेच शिवाय मांत्रिक लोक छातीठोकपणे सांगतात कि मी याला बरा करतो या दोहोंमुळे तेथे मृत्यूचे प्रमाण जास्त आहे)
मुळात आदिवासी लोक जंगलात राहत असल्याने सापाशी भेट रोजच होते.

मी तर घोणसला सगळ्यात ड्यान्जर समजायचो.
ही तिचा बाप आहे की..

लेख नेहमीप्रमाणेच भारी...

वा... पुढच्या भागाची वाट पाहतो. :)

वा... पुढच्या भागाची वाट पाहतो.

मागच्याच महिन्यात केंजळगडावर साधी मण्यार आडवी गेली…छोटा साप दिसतोय म्हणून २-३ मित्र धतींग करायला गेलेले त्यांना वेळीच हटकलं…ती 'मण्यार' आहे म्हणून सागितलं,
मग काय त्यांचा उत्साहाचा पार मनमोहनसिंग झाला !

एक नंबर्,याच्या पेक्षा खतरनाक उपमाच नाही....

तुमचे लेख कौलारु खोलीत खाली बसून वाचणार नाही अशी शपथ घेत आहे. =O
त्या भयानक मण्यारला किती गोड शब्दांत आणि उपमांमधे घोळवता हो...

साधी मण्यार (४-५ फुट ) ही साधारण करून पुण्यात सापडते
हे वाक्य "पुण्यात साधारण करून साधी मण्यार (४-५ फुट )सापडते "अस असायला हवं होतं का?

बाकी लेख उत्तमचं ...

आमच्याकडे हाच मण्यार एका लहान मुलाला चावला. त्याला कळलेच नाही कि त्याला साप चावलाय. 1 घंट्याने तो चक्कर येवून पडला. त्याला दवाखान्यात नेल्यावर कळले कि त्याला साप चावलाय. त्याची प्राणज्योत अगोदरच मालावली होती. नंतर आंम्ही घरात शोधल्यावर हा साप सापडला.

च्यायला नशीब ह्या मण्यार चा भाडोत्री मारेकरू अजून वापर करत नाही
एखाद्याला टेकडीवर भरपूर पाजायची व मण्यार असलेल्या पिशिवीत त्याचा हात किंवा पाय न्यायाचा , काहीतरी टोचल्याचा भास व मग चिरनिद्रा
आणि सरकार दप्तरी नोंद
साप चावल्याने मृत्यू