मराठी गझल

दिनांक : ०१-०७-२०१४

"माझी गझल निराळी" : दुसरी आवृत्ती प्रकाशन सोहळा

                     शब्दांजली प्रकाशन, पुणे तर्फे दिनांक २९-०६-२०१४ रोजी पत्रकार भवन, नवी पेठ, पुणे येथे सकाळी ११:३० वाजता "माझी गझल निराळी" या गझलसंग्रहाच्या दुसर्‍या आवृत्तीचा प्रकाशन सोहळा संपन्न झाला. या कार्यक्रमासाठी प्रमुख पाहुणे म्हणून डॉ. संगीता जोशी,  सौ. विनिता देशमुख आणि डॉ. अविनाश भोंडवे उपस्थित होते.

माझे असून सारे मी रिक्त हस्त आहे
माझाचं पोसलेला मी एक मात्र आहे
माझे असून सारे मी रिक्त हस्त आहे ------1 -----

आयुष्य मी असे हे उधळून टाकलेले ,
माझ्या सवेच उरले हे रिक्त दु:ख ओले ,
माझे असून सारे मी रिक्त हस्त आहे -------2 --------

तोडून टाकलेले हे बंध रेशमांचे
माझ्या सवेच उरले हे फास जीवघेणे
माझे असून सारे मी रिक्त हस्त आहे -------3 --------

अस्थी कृषीवलांच्या

पाया रचून गेले कर्तव्य जागणारे
होते तसेच आहे नुसतेच बोलणारे

होऊ नकोस कष्टी चिंतातुराप्रमाणे
जालिम इलाज कर तू विध्वंस रोखणारे

माजून तर्र काही दिसतात कर्मचारी
प्रत्येक कागदाला पैशात घोळणारे

देणार साथ काया नाही मनाप्रमाणे
उडत्या मनास छळते हे शल्य बोचणारे

रस्ता नवीन नवखा दुर्गम-दरी-पहाडी
संगे हवे कशाला वाटेत धापणारे?

धर्मांध शोषकांच्या झुंडी तयार झाल्या
जातीत पांगलेले अन्याय सोसणारे

अस्थी कृषीवलांच्या पुसतात संसदेला
करतात आत्महत्त्या का देश पोसणारे?

वरुणदेवाने फालतू त्याची जात दावू नये

वरुणदेवाने फालतू त्याची, जात दावू नये
गाभुळलेल्या शिवारास यंदा, आग लावू नये

एवढ्यासाठीच जोपासतात, ’ते’ येथे गरिबी
की महान परंपरेला त्यांच्या, तडा जाऊ नये

कुत्रा चावो, विंचू चावो वा, सापही चालेल
हे परमेशा! या मेंदूस मात्र, अहं चावू नये

जन्माने असेल की कर्माने, कशाने शूद्र मी?
की; माझ्या नांगराला एक पण, देव पावू नये?

कुणी आणली असेल अशी वेळ, या सारस्वतांवर
की उंदीरही ज्ञानपीठाचे, पीठ खाऊ नये?

तू कोसळ एकदाची डोळ्यात, अथवा कशातही
आसमंतामध्ये आज माझे, श्वास मावू नये

प्रा.माधव त्रिंबक पटवर्धन (माधव जूलियन) ह्यांचा छन्दोरचना हा ग्रंथ प्रथम १९२७ साली प्रसिद्ध झाला. त्यात आणखी भर घालून हाच ग्रंथ १९३७ मध्ये छापून प्रसिद्ध झाला. (संदर्भ) या ग्रंथात काव्य रचनेमध्ये वापराची विविध प्रकारचे छंद, जाती आणि वृत्ते यांचा परिचय करून दिलेला आहे.

स्पर्श जितका बोलका हृदयांस होतो
पानगळ असली तरी मधुमास होतो

तू निघुन जातेस याची खंत नाही
वळुन जे बघतेस त्याचा त्रास होतो

मित्र म्हणणे जवळचा हे खास नाही
ते तसे होईल तेंव्हा खास होतो

तेज देण्या केवढा बघ सूर्य जळतो
फायदा नात्यातला चंद्रास होतो

केवढी माया तुझी आहे प्रसिद्धी
स्पर्शतो क्षणभर तुला, तो दास होतो

बंधने तुडवीत जातो सहज सारी
हा तुझ्याइतका मलाही भास होतो

प्रेम इतके काय कामाचे जिथे की,
आपला वापर 'अजय' सर्रास होतो

कुठे वस्ती न घर होते.. मला सारे शहर होते
तुझ्यासाठी र्रुतू सारे,तुझ्यासाठी बहर होते

दिला तू कोणता प्याला, फुटे हा प्राण म्रुत्यूला..
कळेना काय ते होते: दवा होती, जहर होते..

घरांचे बंद दरवाजे, कुणी माणूसही नाही..
सुन्या गावात म्रुत्यूचे किती वेडे कहर होते !

नको कोठेच अश्रूंना मिळू दे माझिया थारा
तुझी दुःखे सुखी होती : तुझे अश्रू अमर होते

जरा पाहून घे राणी र्रुतूंच्या जिर्ण तसबीरी
कधी येथे फुले होती, कधी येथे भ्रमर होते

अता मी वेचतो आहे तुझ्या विरहातले मोती
मला स्मरते युगे होती ..तुझ्यासाठी प्रहर होते !

अमेठीची शेती

सांगा कशी फ़ुलावी, तोर्‍यात कास्तकारी
वाह्यात कायद्यांच्या लोच्यात कास्तकारी

देशात जा कुठेही, भागात कोणत्याही
सर्वत्र सत्य एकच; तोट्यात कास्तकारी!

झिजत़ात रोज येथे, तिन्ही पिढ्या तरी पण;
दारिद्र्य-अवदसेच्या विळख्यात कास्तकारी

कांदा हवा गुलाबी, स्वस्तात इंडियाला
जावो जरी भले मग, ढोड्यात कास्तकारी

पोसून राजबिंडे; आलू समान नेते
उत्पादकास नेते, खड्ड्यात कास्तकारी

सत्ता सुकाळ शेती, बारामती-अमेठी
ती तांबड्या दिव्याची, अज्ञात कास्तकारी

टिकले तुफान काही

ललकारण्या दिशांना, उठले तुफान काही
त्यातील फार थोडे, टिकले तुफान काही

निद्रिस्त चेतनेचे सामर्थ्य जागवाया
पोटात सागराच्या घुसले तुफान काही

देण्यास अंधुकांना संधीप्रकाश थोडा
किरणासमान चर्या जगले तुफान काही

संसार ध्वस्त झाला, हटलेच ना तरीही
झुंजून निश्चयाने लढले तुफान काही

उडत्या धुळीकणांना पदरात घेत ज्यांनी
आभाळ झेलले ते उरले तुफान काही

तू रोवलेस येथे बी अर्थकारणाचे
पैकीच माळरानी रुजले तुफान काही

कमतोल पाइकांचे सेनापती जरी ते
चेतून आत्मशक्ती तपले तुफान काही

पाऊल माझे चालले रस्ता जिथे जाई तसे
शोधायला येऊ नका माझ्या इराद्यांचे ठसे

नाही दिली जन्मात या कोणासही मी सावली
आयुष्यभर जपलेत मी माझ्या उन्हाचे वारसे

विश्वास या दुनियेवरी ठेवायचा कोणी कसा
एकाच खाणीच्या उरी यावे हिरे अन् कोळसे

वाटेवरी माझ्या जिथे अंधार होता दाटला
पेरीत मी गेलो तिथे माझ्या विजांचे कवडसे

आयुष्य येथे भेटते प्रत्येक वळणावर नवे
ताजी पुन्हा होते गझल धरते नव्याने बाळसे

-- उपटसुंभ