छत्रपती शिवाजी महाराज जीवन-रहस्य : नरहर कुरुंदकर

सर्वात शेवटी पुस्तकाच्या शेवटच्या २ पानांत रामदास स्वामींचे दोन वेळा आलेले (अनावश्यक) उल्लेख आणि दादोजी कोंडदेव यांच्यासंदर्भातले वादग्रस्त मुद्दे वाचकाने दुर्लक्षित करावे. कारण अलिकडच्या काळात या दिशेने खूप मोठे संशोधन झाले व अनेक पुरावेही समोर आले आहेत, येत आहेत.
कोणते संशोधन व कोणते अनुमान आले आहे ते कृपया स्पष्ट करावे.....

पुस्तकाचा अतिशय सुंदर परीचय करून दिलास रे मित्रा. पुस्तक नक्कीच वाचेन आता. फक्त ६० पानातच इतके लिहिलेय म्हणजे कमालच आहे. 'श्रीमान योगी' ला असलेली कुरुंदकरांचीच प्रस्तावनाही यापेक्षा मोठी आहे.

दोस्ता...तुझे अनंत आभार...हे पुस्तक मी साधारण ४वर्षापूर्वी प्रथम वाचलं,,,आजही पुन्हःपुन्हा वाचतो आहे...वाचत राहावं लागणार आहे. मी हे पुस्तक अनेकांना घ्यायला लावलं आहे,शक्य नाही त्यांना दिलं आहे. इथे मि.पा.वर सुद्धा प्रतिक्रीयांमधे काही ठिकाणी त्याचा दाखला दिला आहे,,,आणी आज तर तू या महान ग्रंथाची यथासांग ओळख करुन दिलिस...या निमित्तानी संपादकांना अशी विनंती कराविशी वाटते,,,की दर शिवजयंतीला हा लेखच पुनःप्रकाशित करत रहावा. इतकं या पुस्तकाचं मोल आहे...मित्रा तू सर्व काही यथस्थित आणी इतकी अचुक ओळख करुन दिलि आहेस की आता वाचकांचं राहिलेलं काम म्हणजे फक्त पुस्तक आणुन वाचणे... आम्च्या लेखी या पुस्तकाचं मोल म्हणजे शिवाजी विषयी जर का समाजायचं काही राहुन गेलं असेल,तर त्याची परिपुर्ती होण्याचा राजमार्ग म्हणजे हे पुस्तक...(आणी वाचलं नाही तर आपल्याला समजलेला शिवाजी अजुन अपुर्ण आहे,असे हमखास समजावे)

जाता जाता---ऐतिहासिक शोध आणी विशेषतः त्यातुन बोध कसा घ्यावा याचा आदर्श वस्तूपाठ म्हणजे प्रस्तुत ग्रंथाचे लेखक प्रा.नरहर कुरुंदकर...आणी त्यांचे एकंदर सारेच ग्रंथही

शिवाजी महाराजांचे गुरु श्री. दादोजी कोंडदेव आणि समर्थ रामदास स्वामी यांच्याबद्दल कुरुंदकर काय म्हणतात ते अफलातून नाही आहे काय ?

काय?? दहा ओळी पुरोगामी लिहिल्या आणि एकच ओळ खेडेकरांसाठी? शोभत नाही हो !! कुरुंदकरांचे कुंकू लावून प्रचाराचा नवा फंडा काय?? कुठून बळ मिळते हो तुम्हाला?

सागर-रावानी करून दिलेला पुस्तक परिचय अतिशय ओघवता आणि मार्मिक.
महाराजांना (आणि मग सावरकराना ) देव्हार्यात बसवून त्याच्या अनुनयानीच ह्या "महापुरुषावर " अन्याय केला आहे.
अवांतरः
कुरुंद्करांचे अनेक ग्रंथ त्यानिमीत्ताने आठवले. जागर , धार आणि काठ इ.
समाजवादी हिंदुत्वाकडे अत्यंत हिणकस नजरेने पहात असत.(आता ही विचारधारा संपण्याच्या मार्गावर आहे ) कुरुंदकर विचाराने समाजवादी होते तरीही त्यांचा हिंदुत्वाचा गाढा अभ्यास होता.

कुरुंदकरांनी संघाविषयी नोंदवलेले मत मनात घर करून राहिले आहे :- " संघाने हिंदूसमाजा पेक्षा हिंदूधर्मा वर जास्त प्रेम केले "

धन्यवाद, इतक्या चांगल्या पुस्तकाची माहिती दिल्याबद्दल.

पुस्तकाची ओळख करुन दिल्याबद्दल धन्यवाद. आता पुस्तक मिळवतोच..

- पिंगू

आणि कुठे २१ व्या शतकाच्या विज्ञानयुगातील त्या 'फ्रान्सिस गोतिए'च्या बुरख्याआड तथाकथित धर्मवाद्यांनी पुण्यात १०० कोटी रुपये खर्चून उभारलेले छत्रपति शिवाजी महाराजांचे मंदीर?
कोठे आहे हे मंदीर ?
शरद

श्री. सागर हे आमचे चांगले मित्र असून एक संयमीत व्यक्तिमत्व अशी आम्हाला त्यांची ओळख आहे. मात्र आज त्यांच्या लिखाणाने आम्ही काहिसे चक्रावुन गेलो आहोत.

सर्वात शेवटी पुस्तकाच्या शेवटच्या २ पानांत रामदास स्वामींचे दोन वेळा आलेले (अनावश्यक) उल्लेख आणि दादोजी कोंडदेव यांच्यासंदर्भातले वादग्रस्त मुद्दे वाचकाने दुर्लक्षित करावे.

रामदास स्वामींचे दोन उल्लेख का आले आहेत आणि ते अनावश्यक का आहेत हे त्यांनी (पुरव्यानिशी) आम्हाला समजावल्यास अतिशय आनंद होईल.

आणि मुख्य म्हणजे असे 'अनावश्यक' लिहिणार्‍या माणसाच्या पुस्तकाची ओळख इथे का करून दिली आहे ते देखील जाणून घ्यायला आवडेल.

तेच ....पहिल्या प्रतिसादात मी तेच विचारले आहे...पण कोणी अजूनतरी उत्तर दिले नाही...
आता इतकी शिवचारित्रे झालीत कि खुद्द शिवाजी महाराजांचा पण गोंधळ उडेल...
बाकी हे पुस्तक म्हणजे "crash course" आहे का शिवचरित्राचा?..

महाराजांना (आणि मग सावरकराना ) देव्हार्यात बसवून त्याच्या अनुनयानीच ह्या "महापुरुषावर " अन्याय केला आहे...

कोणी व कुठे बसविले आहे ह्या दोन लोकोत्तर पुरुषांना देव्हाऱ्यात???ते शिवाजी महाराजांचे मंदिर तरी कुठे आहे हे स्पष्ट करावे....
बाकी सोनिया गांधीचा दुर्गावतार चालतो वाटतो तुम्हाला कॉंग्रेस च्या पोस्टर वरील?????

लिंक दिल्या बद्दल आभार..
पण हे संग्रहालय सारखे असून ह्यात शिवाजी महाराजांची काही आरती वगैरे गायली जाणार नाही आहे...
"माणसाचा देव ज्या वेळेला केला जातो त्या वेळेला त्याच्या अभ्यासाची गरज संपते, अनुकरणाचीही गरज संपते. हा श्रद्धेने निर्माण होणारा फार मोठा पायगुंता आहे. तो टाळण्याचा आपण यथाशक्ती प्रयत्न केला पाहिजे."
काही कळले नाही बुवा ..हि सक्ती फक्त हिंदू धर्म बद्दलच का बरे???
आणि समर्थान बद्दल आणि दादोजीन बद्दल काय लिवले आहे व कशाच्या आधारावर ह्या महाशयांनी ते कळले तर बरे होईल...

तर्री यांना..
मला तर तुमच्याच प्रतिसादावरून जातीय वादाचा वास येतोय :)
"जाती" वर फार जोर दिलात तुम्ही...
अशी पुस्तके स्वस्तात ल्या स्वस्तात उपलब्ध करून व त्याचा प्रसार करून ब्राम्हण व मराठा ह्यात वाद निर्माण करणे हाच हेतू आहे असल्या लोकांचा...सावरकरांचे विचार हीच माणसे पायदळी तुडवीत आहेत... कारण ह्यानंच जातीचे राजकारण करून आपली वजने वाढवायची आहेत..आणि उलट्या बोंबा...

यापैकी रामदास स्वामी- ब्राह्मण तर तुकाराम'जी हे जातीने वाणी होते. त्यामुळे रामदास स्वामी किन्वा दादोजी कोन्डदेवांसारख्या ब्राह्मण लोकांना जर शिवरायांचे गुरु म्हनून मान्य केले, तर समाजातील ब्राह्मणजातीला महत्व किन्वा मोठेपणा दिल्यासारखे होईल... ही भीती मराठा-क्षत्रिय, वाणी, शूद्र या सगळ्यांच्याच मनात होती... अर्थात अजूनही आहे.... त्यामुळे साहजिकच रामदासांच्या आणि दादोजींच्या "गुरु-त्वा" ला नाकारले गेले../ जात आहे.

कृपया कुठल्याही जातीविषयी अशी थेट विधाने करताना, थोडे तारतम्य बाळगा. याच न्यायाने मराठा-क्षत्रिय, वाणी, शूद्र जातीय ही ब्राह्मणजातीला दोषी ठरवू शकतात.
एखाद्या व्यक्तीची अथवा एखाद्या व्यक्तीसमूहाची चूक ही संपूर्ण समाजाची/जातीची चूक समजली जाणार असेल तर याच न्यायाने ज्ञानेश्वर आणि तुकारामांना विरोध करणार्‍या ब्राह्मणजातीय व्यक्तींमूळे संपूर्ण ब्राह्मणजातीला ही दोष दिले जातील हे लक्षात असू द्या.
शिवाजी महाराजांना क्षत्रिय मानण्यास विरोध करणारे ही ब्राह्मण त्यावेळी होते. याचा आधार घेऊन आज कोणा मराठा-क्षत्रिय, वाणी, शूद्रांनी ब्राह्मण शिवाजी विरोधी होते असे म्हटल्यास आपण ते मान्य कराल काय?

या जातीय भांडणात मला काही ही वैयक्तीक रस नाही. मिसळपावचे वातावरण असल्या विषयांवरुन बिघडू नये एवढीच इच्छा आहे.

पुस्तक परिचयाबद्दल आभार. पुस्तकाची चांगली ओळख करुन दिली आहे.
पुस्तक मिळवून वाचून संग्रही ठेवेन. काही वादाच्या विषयांवर आम्हीही घातलेले वाद.

ब्राह्मण हा विषय आल्यावर काही लोक लैच मनाला लावून घेतात असे दिसते. असो, चालायचंच...!

-दिलीप बिरुटे

खूपच छान. ६० पानी पुस्तकात 'ते' उल्लेख शेवटच्या दोन पानात आणि सागर यांच्या ५० पेक्षा जास्त ओळींच्या लेखात त्या उल्लेखांचा उल्लेख एका ओळीत (म्हणजे २%). आणि ७०% पेक्षा जास्त चर्चा त्यावरच. चालू द्या.

१९८५ मध्ये मी दहावीला असताना मराठीच्या पुस्तकात नरहर कुरूंदकरांचा एक धडा होता. त्यात महाराजांच्या चरित्रातील नाट्यमय घटनांना टाळून त्यांचे खरे कर्तुत्व अभ्यासले पाहिजे, तसेच महाराज गेल्यानंतर २५ वर्षे महाराष्ट्रातील सामान्य जनता हातात शस्त्रे घेऊन शत्रूविरूध्द उभी राहिली आणि जे राज्य सामान्य जनतेला आपले वाटले पण वतनदारांना आपले का वाटले नाही या दोन प्रश्नांचे उत्तर एकच आहे अशा स्वरूपाचे मत त्यात कुरूंदकरांनी मांडले होते असे आठवते.

छान लेखाबद्दल सागर यांना धन्यवाद आणि त्या गोष्टीपेक्षा जास्त चर्चा लेखातील इतर कन्टेन्टवर असती तर चांगले झाले असते असे वाटते. वेळ मिळेल त्याप्रमाणे मी पण या चर्चेत सहभागी होणार हे नक्की.

(महाराजांचा मोठा पंखा)

हे पुस्तक सहज उपलब्ध नसेल तर एक सूचना आहे. "वास्तवदर्शी चित्रपट" प्रकल्पाप्रमाणे कुरुंदकरांच्या पुस्तकांचे काही करता येत असेल तर जरूर पहा.

माझी सर्व वाचकांना व धागाकर्त्याला विनंती आहे की बाकी सर्व वाद राहू द्यात, आधी ह्याचा विचार करा की सध्याच्या 'वतनदारांपासून' आपली सुटका करणारा आहे का कोणी या देशांत ? नसला तर तसा होण्याचा कोणीतरी प्रयत्न करणे जरुरी आहे. कारण तरच पुढील पिढीला काही भवितव्य राहील.

हे पुस्तक मी वाचले आहे..जुने पुस्तक आहे परंतु त्याची माहिती करून देण्याचे काम आपण केले आहे.अतिशय तपशिलवार पुस्तकाची मांड्णी आहे .कुरुंदकरांनी शेवटी एका पानामध्ये महाराजांविषयी सारांश दिला आहे तो अप्रतिम आहे.