जीवनमान

स्वैर वारा खेळ खेळतो, लालबुंद मातीशी

कणकणास उंच उडवे, दूरवर आकाशी

रंग वेगळा धूलिकणांचा मिसळला नभांत

सूर्यागमनाने झाल्या दशदिशा मूर्तिमंत

डोकावे अधूनमधून कळस एका मंदिराचा

दावे जणू दिशा कुणा , जरी आसमंत धुरळ्याचा

स्वैर वारा अन कळस , स्थितप्रज्ञ भासले

रंग घेऊनि सोनेरी मात्र धूलिकण माजले

माज उतरला क्षणात आपटले धर्तीवरती

स्वैर वारा मंद झाला , परतली लाल माती

==================================

सिद्धेश्वर विलास पाटणकर

आज झालो भ्रष्ट मी

पसरले माझे दोन हात

पाठीवरती वार करुनि

केला साहेबा कुर्निसात

लावूनी चरणधूळ ललाटी

पकडून धरली गच गोटी

मागे वळूनी पाहतो तर

त्याचीही हिरवी शेपटी

कोण खोटा कोण खरा

हिशेब मनी नाही लागला

ज्याला मी साहेब समजलो

तोपण साला राघू निपजला

=======================

सिद्धेश्वर विलास पाटणकर

प्रारंभः
मनुष्य हा सुखाच्या शोधात असतो असं म्हणतात. एखादं सुख कधी लाभतं, कधी लाभत नाही. एखादं सुख लाभल्यानंतर ते सुख वाटत नाही. एखादं वाटलं तरीही ते क्षणभंगुर निघतं. एखाद्या सुखाचं रुपांतर नंतर दुःखात होतं. सुखाच्या अनेक प्रकारांचे आपलेच अनंत रंग आहेत. कधी कधी परिस्थिती इतकी विषण्ण करणारी होते की शेवटी आपण स्वतःवरच हसतो. ते देखील एक वेगळ्याच प्रकारचं सुखच आहे. साधारणपणे आंबा म्हटलं की आपल्याला आनंद होतो आणि तो खावासा वाटतो. परंतु त्याच क्षणी बरेच आंबे नासके असतात, बेचव असतात, उतरलेले असतात, किडे लागलेले असतात, तसंच काहीसं सुखांचं देखील आहे.

तुमच्या जाण्याने जग सुने झाले
सुख सारे असूनही भासे काहीतरी उणे ||

किती आठव काढावी
किती स्मृती जपावी
त्या आठवांनी डोळा पाणी आले
तुमच्या जाण्याने जग सुने झाले ||१||

रिक्त झाली तुमची नेहमीची जागा
तुम्ही दिसणार तेथे आम्हा असे आशा
असे कसे मधूनच जग सोडूनिया गेले?
तुमच्या जाण्याने जग सुने झाले ||२||

कार्ये केली अनेक; ओंजळ भरून दिले दान
दया केली दीनांवर; सदा काळजी काळीज भरून
रिक्त राहीले स्वतः केले दुसर्‍यांचे भले
तुमच्या जाण्याने जग सुने झाले ||३||

प्रेम म्हणजे जणू क्रिकेटचा खेळ

आपली संयमी फलंदाजी

तिचे धारधार तेजतर्रार मादक यॉर्कर

गोलंदाजी नीट समजण्यास द्यावा लागणार वेळ

सर्व मुलींना समजत होतो पाटा खेळपट्टी

सुमार वाटल्या म्हणुनी चालू होती हातभट्टी

त्यातल्या त्यात बरी म्हणावी , शेजारी एक होती

कळलं असतं घरी तिच्या तर झाली असती माती

देउनी तिजला तिलांजली मी बनलो पुन्हा सेहवाग

तय्यार झालो बॅट परजुनी, ज्वानीची शोधण्या आग

ओढ लागली भेटीची , झालो दुखी कष्टी

एक अनामिक यॉर्कर आला आणि उडवली मधली यष्टी

भानावरती येऊनि तिजला डोळेभरून पाहिले

मी बिचारा एक म्हातारा

ती गेली देवाघरी

आज बैसलों हसत एकटा

या हास्यकट्ट्यावरी

माती सरत चालली होती

तरी जीव थकला नव्हता

आजही थरथरत्या हातांना

ओला स्पर्श हवा होता

रोज यायची नटून थटुनी

दिसायलाही होती बरी

म्हाताऱ्याला हात पुरे तो

कशाला हवी आता परी

मी देखील नित्यनेमाने

दात काढुनी हसायचो

तिला हसताना बघून मात्र

गुलाबी स्वप्नं बघायचो

कधी कुलू तर कधी मनाली

बेत ठरायचे मनात

हसता हसता तिच्या कवळ्या पडल्या

सर्व बेत गेले मसनात

अभ्यास केला पण भोकात गेला

शिकून काय झाले

मोठ्या मोठ्या पदव्या मिळूनही

ओझे तसेच राहिले

लहानपणी मी खिडकीतून

मुले खेळताना बघितली

हाती पुस्तक धरूनही

वीतभर फाटत राहिली

साहेब साहेब करूनहि माझे

कल्याण नाही झाले

पुस्तक माथी मारूनही

माझे बालपण हरवले

आज छकुला निरागसपणे

अहोरात्र खेळत राहतो

मी मात्र इथं कामावरती

दिवसभर चोळत राहतो

चोळण्यासाठी जन्म नव्हे हा

हे कळतेय मजला आज

स्वच्छंदी आयुष्य जगण्यासाठी

अंगी असावा लागतो माज