लोकमान्य टिळकांनी लिहिलेल्या; श्री. छत्रपती शिवाजी महाराजांबद्दलच्या गौरवपर अग्रलेखाचा इंग्रजीते मराठी अनुवाद

माहितगार's picture
माहितगार in जनातलं, मनातलं
18 Feb 2014 - 2:44 pm

१९ फेब्रुवारी हि आपणा सर्वांना प्रीय लोकोत्तर श्री छत्रपती शिवरायांची जयंती आहे. या निमीत्ताने मराठी विकिस्रोताच्या माध्यमातून आणि मिपा. धाग्याच्या साहाय्यातून साकार झालेल्या अनुवाद प्रयास (अनुवाद (पर्याय १ला)) आपणा समोर सादर करत आहे.

*मूळ इंग्रजी लेख : IS SHIVAJI NOT A NATIONAL HERO ?? ("द मराठा" - २४ जून, १९०६)
*अनुवाद: काय शिवाजी नॅशनल हिरो नाहीत ??
*लेखक बाळ गंगाधर टिळक
* {खालील अनुवादाबद्दल थोड्या सुधारणा/पर्याय-सुचना आल्या आहेत अजून काही आल्या तर स्वागत असेल समसमीक्षे बाबत अजून एक चर्चेचा राऊंड अद्याप बाकी असून (अनुवादाचे कॉपी पेस्टींग तुर्तास टाळा). लेख अनुवादानंतर खाली मह्त्वपूर्ण टिपा आहेत त्या पहाव्यात.}
* आणि अनुवाद प्रयत्न २ (मिपा चर्चा धाग्यास अनुसरून) या दुव्यावर पाहता येईल यात सुद्धा सुधारणा सुचवू शकता.

शिवाजी, राष्ट्रीय थोर पुरूष नाही काय?

मानवी स्वभावात आदर्श वीरपुरुषांची पूजा ही खोलवर रुजली आहे; आणि आपल्या मनास प्रेरणा देऊ शकेल अशा स्वदेशी आदर्श वीरपुरुषाच्या पूजेची, आपल्या राजकीय आकांक्षेस पूर्ण ताकद देण्याकरिता गरज आहे. या कारणासाठी, शिवाजी हे भारताच्या इतिहासातील एकमेव आदर्श वीरपुरुष आहेत. अनागोंदी कारभारापासून संपूर्ण राष्ट्रास सुटका पाहिजे होती, अशा काळात त्यांचा जन्म झाला होता; त्यांच्या आत्मबलीदानाने व धैर्याने त्यांनी जगास सिद्ध करून दाखविले की, भारत हा दुर्भाग्यशाली देश नव्हता (भाग्यवान देश होता). हे खरे आहे, की मुसलमान व हिंदू तेव्हा विभागलेले होते. आणि शिवाजी मुसलमानांच्या धार्मिक विकल्पांचा आदर करीत असत, तरीपण लोकांना असह्य झालेल्या अश्या मुगल राज्यशासनाविरुद्ध लढावे लागले होते. पण ' आजच्या काळात (जेव्हा) मुसलमान व हिंदू समान कायदे व नियमांनी बांधलेले आहेत आणि त्यांची पूर्वी त्यांचेपाशी असणारी ताकद समान रितीने छाटल्या गेली आहे, (तेव्हा), त्याचे काळात, जो त्याचेवेळच्या जुलूमशाही विरुद्ध धिटाईने उभा झाला, त्याला त्यांनी आदर्श वीरपुरुष म्हणून स्वीकारू नये, असा याचा अर्थ असा होत नाही. शिवाजींनी अंगिकारलेल्या पद्धती सध्याच्या पिढीनेही अंगिकाराव्यात असा उपदेशही केला जात नाही आणि तशी अपेक्षाही अजिबात केली जात नाही.

आंग्ल -भारतीय लेखकांनी या संबंधी केलेला आरोप हा त्यांच्या बुद्धीचा कल्पनाविलास आहे व तो आमच्यात असणाऱ्या भित्र्यांना घाबरविण्यासाठी पुढे केला जातो आहे. शिवाजीच्या जीवनातला प्रत्येक प्रसंग हा आजच्या काळात कोणीही जसाच्या तसा नकलवावा, असे कधी कोणास स्वप्नातही वाटत नाही. ती प्रेरणा, ज्या प्रेरणेने शिवाजीस त्याच्या कार्यास उद्युक्त केले, पुढील पिढीने सतत नजरेसमोर ठेवण्यास योग्य आदर्श म्हणून, त्या प्रेरणेसच पुढे केल्या जाते. कोणताही चुकीचा अन्वयार्थ या प्रश्नाबद्दलचा आमचा हा दृष्टिकोन आमच्या दृष्टीआड करण्यास सफल होणार नाही; आणि आम्हांस खात्री आहे आणि आम्ही यावर विश्वास ठेवतो की आमचे मुसलमान बांधव अश्या प्रकारच्या लबाड काव्यांनी दिशाभ्रमित होणार नाहीत.

इंग्लंडमध्ये नेल्सनला किंवा फ्रांसमध्ये महान नेपोलियनला पूज्य मानण्यास, (किंवा ततसंबंधी) असे राष्ट्रीय महोत्सव उभय देशांमधील, एका देशाचे दुसऱ्यासोबत असणारे सहानुभूतीचे संबंध दुरावण्यास कारणीभूत ठरतील किंवा भविष्यात, दोन्ही देशांत परस्पर सौहार्दपूर्ण संबंध राखणे अशक्य होईल या आधारावर आंग्ल भारतीय लेखक हरकत घेतील, असे आम्हांस वाटत नाही. आणि तरीही, आम्ही आता, त्यांच्या डावपेचातील (तथाकथित) 'संपूर्णसत्याच्या' शब्दांना, पुरेसे अंगवळणी पडलो आहोत, ह्या वस्तुस्थितीचे भानही न ठेवता, आम्हांस आंग्ल-भारतीय टीकाकारांतर्फे, आश्रयदात्यासारख्या भाषेत, तोचतो सल्ला उगाळला जातो. शिवाजी महोत्सव हा मुसलमानांना दूर करण्यास किंवा चिडविण्यासाठी साजरा केला जात नाही. काळ बदलला आहे व वर सांगितल्या प्रमाणे, जनतेची राजकीय परिस्थिती लक्षात घेता, मुसलमान व हिंदू हे एकाच नावेतील प्रवासी आहेत किंवा एकाच मंचावर आहेत. या परिस्थितीत आपण दोघेही शिवाजीच्या जीवनापासून काही प्रेरणा घेऊ शकत नाही काय? हाच मुद्दातील खरा प्रश्न आहे; व जर याचे 'होय' उत्तर दिल्या गेले तर 'शिवाजी हा महाराष्ट्रात जन्मला' ही दुय्यम बाब होते.

या प्रश्नाचा हा आयाम हा बंगालमधील 'पत्रिका' व 'बंगाली' या आघाडीच्या भारतीय वर्तमानपत्रांनी समजून स्पष्टपणे व्यक्त केला आहे; आणि आंग्लो-भारतीय लेखकांची सर्पबुद्धी त्यांच्या 'अभिप्रेत श्रोत्यां'कडून' डोळे झाकून स्वीकारली जाण्याची शक्यता कमीच आहे. आम्ही अकबरासाठी किंवा जुन्या भारतीय इतिहासातील एखाद्या वीरपुरुषासाठी एखादा महोत्सव सुरू करण्याच्या विरुद्ध नाही. अश्या महोत्सवांना त्यांचे स्वतःचे वेगळे मूल्य असेल; परंतु, शिवाजीस त्याचे स्वतःचे देशात वैशिष्ट्यपूर्ण मूल्यं आहे, व प्रत्येकाचे हे कर्तव्य आहे की या महोत्सवाची लक्षणे ही दुर्लक्षिल्या किंवा गैर-प्रकारे प्रदर्शित केल्या जाणार नाहीत.

कोणताही महानायक, तो भारतीय असो की युरोपियन, त्याचे कालानुसार कार्य करतो; व म्हणून आम्ही त्यांची वैयक्तिक कृत्ये त्या त्या काळाच्या मागणीनुसार पारखावयास हवीत. जर हे तत्त्व मान्य केले तर, शिवाजीच्या जीवनात आम्हाला असे काहीही सापडणार नाही ज्यावर कोणीही आक्षेप घेऊ शकेल.

वर उल्लेखिल्याप्रमाणे, आम्हांस इतक्या दूर जायचे नाही. शिवाजी सध्याचा राष्ट्रीय वीरपुरुष होण्याचे कारण हे आहे की, ती भावना जीने त्यास संपूर्णतया प्रेरित ठेवले न की त्याचे कार्य. त्याचे जीवन स्पष्टपणे दाखविते की भारतीय वंशाचे लोक आपली ही विरता सहजासहजी सोडत नाहीत, जी त्यांना कठीण प्रसंगी सक्षम नायक देते. या महान मराठा नायकाच्या इतिहासापासून मुसलमान व हिंदूंनी हा धडा घ्यावयास हवा; शिवाजी महोत्सव हा त्याच कारणांवर भर देण्यासाठी आहे.

शिवाजीची पूजा ही, मुसलमान किंवा सरकारसोबत लढाईस उद्युक्त करते असे वाटणे हे निव्वळ गैर-प्रातिनिधिक आहे. शिवाजी महाराष्ट्रात जन्मल्या वेळीची राष्ट्राची राजकीय परिस्थिती अनुसरून, ती त्यावेळीची कृती होती. परंतु, भविष्यातील नायक, कोण जाणे, भारतात कोठेही जन्मू शकतो अगदी एक मुस्लिम सुद्धा असू शकेल. ही त्या प्रश्नाकडे पाहण्याची योग्य दृष्टी आहे व आम्हांस वाटत नाही की आंग्लो-भारतीय लेखक त्यापासून आमचे लक्ष दुसरीकडे वळविण्यास सफल होतील.

- बाळ गंगाधर टिळक

(दि.२४ जून १९०६ रोजी दैनिक मराठात प्रकाशित लेख)

मूळ इंग्रजी लेख :

Is Shivaji not a national hero??

Hero worship is a feeling deeply implanted in human nature ; and our political aspirations need all the strength which the worship of swadeshi hero is likely to inspire our minds. For this purpose Shivaji is the only hero found in Indian history. He was born at a time when the whole nation required relief from misrule; and by his self sacrifice and courage he proved to the world that India was not a country forsaken by providence. It is true that Mohamedans and Hindus were then divided ; and Shivaji who respected religious scruples of the Mohamedans , had to fight against the Mogal rule that had become unbearable to the people. But it does not follow from this that, 'now that the Mohamedans and Hindus are equally shorn of the power once they possessed and are governed by the same laws and rules , they should not agree to accept him as a hero who in his own days took a bold stand against the tyranny of his time. It is not preached nor is it to be at all expected that the methods adapted by Shivaji should be adapted by the present generation. The charge brought by the Anglo-Indian writers in this connection is a fiction of their brain and is put forward simply to frighten away the timid amongst us. No one ever dreams that every incident in Shivaji’s life is o be copied by any one at present . It is the spirit which actuated Shivaji in his doings that is held forth as the proper ideal to be kept constantly in view by the raising generations. No amount of misinterpretation can succeed in shutting this view of the question from our vision ; and we hope and trust that our Mohamedan friends will not be misled by such wily methods. We do not think that the Anglo Indian writers will object to England worshipping Nelson or France worshipping great Nepolean on the ground that such national festivals will alienate the sympathies of either nation from the other or would make the existence of amicable relations between two nations an impossibility in future. And yet the same advice is administered to us in a patronizing tone by this Anglo Indian critics , being unmindful of the fact that we have now become sufficiently acquainted with their tactics to take their word for gospel truth. The Shivaji festival is not celebrated to alienate or even irritate the Mohamedans. Time has changed and as observed above the Mohamedans and Hindus stand in the same boat or on same platform so far as political condition of the people is concerned. Can we not both of us derive some inspiration from the life of Shivaji under these circumstances ? That is the real question at issue ; and if this can be answered in the affirmative it matters little that Shivaji was born in Maharashtra. This aspect of the question has been clearly perceived and exclaimed by the leading Indian papers in Bangal such as Patrika and Bengalee ; and there is little chance of the serpentine wisdom of the Anglo Indian writers being blindly accepted by the parties for whom it is meant. We are not against a festival being started in honor of Akbar or any other hero from old Indian History . Such festivals will have their own worth ; but that of Shivaji has a peculiar value of its own country , and it is the duty of every one to see that this characteristics of the festival is not ignored or misrepresented . Every hero be he Indian or European , acts according to the spirit of his times ; and we must therefore judge of his individual acts by the prevalent in his time. If this principle be accepted we can find nothing in Shivaji’s life to which one can take exception. But as stated above we need not go so far. What makes Shivaji a national hero for the present is the spirit which actuated him throughout and not his deeds as such. His life clearly shows that Indian races do not so soon lose the vitality which gives them able leaders at critical times. That is the lesson which the Mohamedans and the Hindus have to learn from the history of the great Maratha Chief ; and the Shivaji festival is intended to emphasise the same lesson. It is the sheer misrepresentation to suppose that the worship of Shivaji includes invocation to fight either with the Mohamedans or with the Government. It was only in conformity worth the political circumstances of the country at the time Shivaji was born in Maharashtra. But a future leader may born anywhere in India who knows even may be a Mohamedan . That is the right view of the question and we do not think that the Anglo Indian writers can succeed in diverting our attention from it.

Lokamanya Tilak

(Article published in The Maratta , 24th June, 1906)

मूळ इंग्रजी लेख : IS SHIVAJI NOT A NATIONAL HERO -The Maratta 24th June, 1906 लेखक बाळ गंगाधर टिळक (अर्काईव्ह डॉट ऑर्ग संकेतस्थळ दुवा दिनांक २ ऑक्टोबर २०१३ रोजी जसा दिसला संकलन : BAL GANGADHAR TILAK HIS WRITINGS AND SPEECHES - Appreciation By BABU AUROBINDO GHOSE-प्रकाशक STANDARD PRESS MADRAS, First edition April 1918 (Third Edition Iuly 1922) (as digitised by Internet Archive in 2008 )

*टिपा आणि डिसक्लेमर्स :

* लोकमान्य टिळकांचा सदर मूळ अग्रलेख BAL GANGADHAR TILAK HIS WRITINGS AND SPEECHES - Appreciation By BABU AUROBINDO GHOSE-प्रकाशक STANDARD PRESS MADRAS, First edition April 1918 (Third Edition Iuly 1922) (as digitised by Internet Archive in 2008) येथून घेतला असून अद्याप तो मूळ मराठा दैनिकाच्या प्रतीशी मराठी विकिस्रोत अथवा मिपा सदस्यांनी पडताळून अचूकतेकरता खात्री केलेला नाही. (खात्री करून मिळाल्यास हवेच आहे)

* मराठी विकिस्रोत प्रकल्पात हा सदर अनुवाद एका पेक्षा अधिक व्यक्तींनी सहयोगी पद्धतीने केला असून काही ठिकाणी मिसळपाव संस्थळावर सुचवले गेलेल्या शब्दांचाही उपयोग केला आहे. मराठी विकिस्रोतात अनुवादाचे एक पेक्षा अधिक पर्याय उपलब्ध करता येऊ शकतात त्यातील हा पहिला पर्याय आहे. या अनुवादाचे समसमीक्षण अद्याप झाले नसून या धाग्यावर येणार्‍या प्रतिसादांच्या आधारावर अजूनही सुधारणा करण्यास वाव असण्याची शक्यता असल्यामूळे येथील अथवा विकिस्रोतवरील समसमीक्षा सुधारणा सुचनांचा आढावा घेऊन काही सुधारणा असल्यास त्यासहीत आवृत्ती या धाग्यात काळाच्या ओघात उपलब्ध करू तो पर्यंत हा अनुवाद लेख इतरत्र कॉपी पेस्टींग करणे टाळावे हि नम्र विनंती आहे.

* सर्वसाधारण उत्तरदायकत्वास नकार :
** मूळ दस्तएवज आणि अनुवादाच्या अचूकतेकरीता शक्यतो प्रयत्न करूनही काही त्रुटी आणि चुका राहून जाऊ शकतात त्यामुळे मी आणि इतर अनुवादक अचूकतेची आणि वैधतेची कोणतीही हमी देत नाही.
** मूळ लेखकांच्या लेखना विषयी आदर असूनही सर्वच विचारांशी अनुवादक स्वयंसेवक सहमत असणे जरुरी नसते.
** मराठी आणि इंग्रजी विकिस्रोतप्रकल्प विकिपीडिया आणि विकिमीडिया फाऊंडेशनचे सर्व उत्तरदायकत्वास नकार disclaimers लागू असतील त्याशिवाय अजून काही disclaimer जोडण्याची आवश्यकता भासल्यास या धाग्या खालील प्रतिसादात जोडला जाईल.

मराठी विकिस्रोतास अधिक प्रमाणात मूळदस्तएवज संगहणास मिळावेत आणि अधिक अनुवादक आणि स्वयंसेवकांचे साहाय्य मिळावे म्हणून हा अल्पसा प्रयत्न आपल्या सेवेत विनम्र पणे सादर आहे. आपल्या सुधारणा सूचनांचा समसमीक्षणाचा या निमीत्ताने प्रार्थी आहे. अगदी छोट्यात छोट्या शुद्धलेखन सुधारणा ते अनुवाद पद्धती बद्दल सुधारणा सुचवाव्यात. अनुवाद साहाय्य प्रतिसाद आणि मार्गदर्शना साठी सर्वांचे धन्यवाद.

अनुषंगिक विषयाशिवाय इतर विषयांतर टाळण्यात सर्व मिपा सदस्य आणि मिपा प्रशासनाचे आभार.

इतिहाससाहित्यिकविचारआस्वादसमीक्षालेखप्रतिभाभाषांतर

प्रतिक्रिया

माहितगार's picture

18 Feb 2014 - 2:51 pm | माहितगार

*मराठी विकिस्रोत वरील लेख पान

*मराठी विकिस्रोत वरील लेखचर्चा पान

* विकिस्रोत:सर्वसाधारण_उत्तरदायकत्वास_नकार

* लोकमान्य टिळक आणि अनुवाद मिसळपाव संस्थळावरील अनुवाद सहयोग चर्चा धागा.:

माहितगार's picture

18 Feb 2014 - 2:55 pm | माहितगार

* लोकमान्य टिळक आणि अनुवाद मिसळपाव संस्थळावरील अनुवाद सहयोग चर्चा धागा.:

मराठी विकिस्रोताकरता असल्यामुळे आपसूक असले तरी तांत्रिक बाब म्हणून या धाग्यास आपले प्रतिसाद प्रताधिकारमुक्त होत आहेत हे पुन्हा एकदा नमूद करतो.

माहितगार's picture

18 Feb 2014 - 3:03 pm | माहितगार

लोकमान्यांच्या सदर लेखात आंग्ल -भारतीय लेखकांबद्दल उल्लेख आला आहे शिवाय बंगालमधील 'पत्रिका' व 'बंगाली' यांचाही उल्लेख आला आहे या बाबत काही संदर्भ (काँटेक्स्ट) उपलब्ध झाल्यास स्वागत असेल.

आदिजोशी's picture

18 Feb 2014 - 3:26 pm | आदिजोशी

शब्दशः भाषांतर केल्याने भयाण भाषांतर झाले आहे.
काय शिवाजी राष्ट्रीय आदर्श वीरपुरुष नाहीत??
अशी वाक्यरचना मराठीत होत नाही. 'शिवाजी महाराज आदर्श राष्ट्रीय वीरपुरुष नाहीत का?' अथवा 'शिवाजी महाराज आदर्श राष्ट्रीय वीरपुरुष नव्हते का?' असे वाक्य हवे. लेखातही अनेक ठिकाणी हे जाणवल्याने लेखाबद्दल लिहिण्यापेक्षा आधी त्यावर लिहावेसे वाटले.

नुसते भाषांतर करून उपयोगाचे नाही. मूळ लेखाइतकेच ते सकस आणी प्रवाही व्हायला हवे.

भिकार जाहिरात भाषांतरकार आणि महाभिकार न्युजचॅनल / सिरियलवाल्यांने भाषेची पार वाट लाऊन टाकली आहे.
काय तुमच्या पेस्ट मधे मीठ आहे? वेड** साले.

नोंद - महाराज हा शब्द मी घातलाय. शिवाजी महाराज'च'.

क्षमा असावी संस्थळावर प्रतिसाद देताना काही तांत्रिक समस्या आल्याने पुर्ण प्रतिसाद पोस्ट होण्यात अडचण येत आहे.

अनुवादातील मर्यादांची कल्पना आहे. त्या दृष्टीने काही दिवस आधी दुसर्‍या धाग्यांवर तसेच निवडक व्यनितूनही सुधारणा
सूचना विनंती केली पण प्रतिसाद अल्प होता (नव्हता) म्हणूनच अधिक सुधारणा करे पर्यंत इतरांनी कॉपीपेस्टींग करू नये अशी विनंती जाणीवपुर्वक केलेली आहे.

विकिस्रोत हा सामुदायिक अनुवाद प्रकल्प असल्यामुळे अनुवादात खुप स्वैरतेस अनुमती देता येत नाही (कारण सामुदायिक संपादन संस्थळासमोर स्वैरतेस नेमकी मर्यादा कुठे घालावी असे आणि इतरही प्रश्न उपस्थित होतात असो) आणि अर्थात शब्दशःच्या ते जवळ असते तरीही ते सरसकट चुकीचे असणे अभिप्रेत नाही.

शब्द संचय आणि व्याकरण या दोन्ही बाबतीत भाषा प्रवाही असते वेगवेगळे समुह भाषेची वेगवेगळी रूपे वापरू शकतात
आणि आपण मराठी विकिस्रोताच्या माध्यमातून एक पेक्षा अधिक अनुवाद पर्याय उपलब्ध करून देऊ शकतो. आणि तसा
प्रयास आहेच. आपल्या टिकेतील परखडपणाचा आदर करूनही इतरांच्या मराठीतील दोषदर्शन करताना ** यांचा वापर
मराठीच्या वापरास आणि एकात्मतेस प्रोत्साहन देणारा ठरत नाही असो.

लेखात इतरही सुधारणा आवश्यक असणार हे निश्चित त्यामुळे आपल्या अधिक सुधारणा सुचनांची प्रतीक्षा आहे. चर्चा सहभाग आणि परखड आणि मनमोकळ्या प्रतिसादाबद्दल धन्यवाद.

माहितगार महाशय,

खरे तर अनुवाद ही अभिजात कला आहे. समाजाला तिची अपार गरज आहे.
मात्र समाज कधीही तिचे स्वागत करतांना दिसत नाही.
अनुवाद करण्याची मुळात गरजच नसते अशा धारणेचे लोक अचानक, अनावश्यक टीकेस सुरूवात करतात.

तेव्हा, नाउमेद होऊ नका. तुमचे काम खरेच मोलाचे आहे. जो काम करेल तोच चुका करू शकतो.
आजच्या तुमच्या चुकांतून पुढे सुरस अनुवाद निर्माण होण्याची शक्यता स्पष्ट दिसते आहे.

फार स्पष्टीकरणे आणि श्रेय-अव्हेर देत बसू नका.
ज्याला जे आवडेल ते तो घेईल असे मुक्तस्त्रोत धोरणच स्वीकारा.

तुमच्या अशाच भावी उत्स्फूर्त प्रयासांना माझ्या हार्दिक शुभेच्छा!

धन्यवाद विकिपिडियावर आधी पासून काम करत असल्याने भाषेत सुगमतेचा अभाव क्लिष्टता शब्दशः भाषांतर लांब पल्लेदार वाक्ये या अनुषंगाने टिकेत अंशत: तथ्यही आहे. माझ्या सोबत अनुवादात सहभागी झालेले दुसरे विकि सदस्य शीघ्र अभंग रचना वगैरे करू शकतात. आम्ही अगदीच प्रशिक्षीत व्यावसायिक अनुवादक नसलो तरी मराठीच आहोत. टिकेने नाउमेद होण्याचा प्रश्नच नाही; उलटपक्षी तशी ती करून हवी आहे ज्यामुळे भविष्यातील सुधारणा आणि विकिस्रोतावरील अनुवाद निकष निश्चितीस गती येईल.

दुसर्‍या भाषेतील माहिती आणि ज्ञान आपल्या भाषेत आणि आपल्या भाषेतील ज्ञान दुसर्‍या भाषेत सहज आणि लवकरात लवकर उपलब्ध होण्याच्या दृष्टीने मराठी लोकांनी अनुवाद योगदानात अधिकाधिक सहभागी झाले पाहीजे. या बाबतीत चिनी लोक मला आदर्श वाटतात.

या निमीत्ताने एक आठवण फायरफॉक्सच्या मराठी अनुवादासंदर्भाने एक आठवण अशी की मराठी लोकांना विचारूनही मराठी लोकांनी पुढाकार घेतला नाही तर एका हिंदी व्यक्तीने मराठी अनुवाद केले सहाजिकच त्या अनुवादात दोष होते. हिंदी असूनही मराठीत अनुवाद करण्याच्या प्रयासा बद्दल धन्यवाद व्यक्त करण्या एवजी त्या व्यक्तीला अपमानास्पद नालस्ती सहन करावी लागली ते पाहील्याचे आठवले. प्रमाण भाषेचा आग्रह धरण्यास हरकत नाही आपल्याकडे झाडीपट्टी अहिराणी कोकणी मराठीच्याच बोली भाषा आहेत प्रादेशिक भाषांचा काही परिणाम दिसता क्षणी ताबडतोब पाणउतारा केला जाताना बर्‍याचदा दिसतो. वर्षाकाठी तीनेक लाख मराठी मुल इंग्रजी माध्यमातून बाहेर पडतात त्यांच्या शब्द संग्रहासही मर्यादा येतात या सर्वांना भाषिक अस्पृश्यतेच्या गर्तेत टाकून कसे चालेल? किमान पक्षी अपमानास्पद पाण उतारे मात्र टाळले जावे असा माझा आग्रह असतो.

आपल्या उत्साह वर्धक प्रतिसादाबद्दल धन्यवाद.

नरेंद्र गोळे's picture

18 Feb 2014 - 7:37 pm | नरेंद्र गोळे

अनुवादाबाबत http://www.manogat.com/node/25158
"भाषांतरकाराचे कार्य" हा श्री.मिलिंद फणसे ह्यांचा लेख खरोखरीच वाचनीय आहे.

मला अनुवाद करायचा असता तर मी शीर्षकाचा अनुवाद,
"शिवाजी, राष्ट्रीय थोर पुरूष नाही काय?" असा केला असता.

जे मूळ वाक्यात अभिप्रेत नाही, ते अनुवादात आणण्याची अनुवादकास मुभा नसते.
उदाहरणार्थ हिरो शब्दाचा अर्थ वीर पुरूष असा शब्दकोशातून अर्थ काढून लिहिल्यास,
तो लेखकास अभिप्रेत असावा काय ह्याची आधी चिकित्सा करायला हवी!

माहितगार's picture

18 Feb 2014 - 8:36 pm | माहितगार

प्रथमतः मनोगत लेख धाग्याबद्दल धन्यवाद. विकिस्रोतावरील अनुवादांच्या निकष आणि मार्गदर्शन लेखात त्यातील मुद्यांचा निश्चित वापर करता येईल. मी मागे म्हटल्या प्रमाणे लोकमान्य टिळकांनी गीतारहस्यात अनुवाद विषयक वापरलेल्या निकषांच्या टंकनाचेही काम चालू आहे. सोबतच निकष ठरवताना वेगवेगळ्या ट्रांसलेशन थेअरी आणि मराठी वाचकांच्या अपेक्षा यांचा समन्वय घालण्याचाही मानस आहे म्हणूनच मिपा वरील प्रतिसादांकडे आवर्जून लक्ष देतो आहे.

जे मूळ वाक्यात अभिप्रेत नाही, ते अनुवादात आणण्याची अनुवादकास मुभा नसते. हे पुर्णतः मान्य आहे खास करून विकिस्रोतात हा एक महत्वपुर्ण निकष असणार आहे. हिरो शब्दाचा अर्थ वीर पुरूष वापरला जाण्या बद्दल आपला मुद्दा एकदम मान्य आहे मीही द्विधा होतो मग म्हणूनच मी त्या मागे आदर्श हा शब्द जोडण्याचा प्रपंच केला. "शिवाजी, राष्ट्रीय थोर पुरूष नाही काय?" हे वाक्य मलाही अधिक चपखल वाटते आहे.

अशाच अजूनही सूचना येऊ द्यात. सध्या अभिप्राय अभिलाषी आहे :) धन्यवाद .

माहितगार's picture

23 Jul 2014 - 3:59 pm | माहितगार

लोकमान्य टिळकांच्या जन्म दिवसाच्या निमीत्ताने धागा जरा वर काढतो आहे

आनन्दा's picture

23 Jul 2014 - 6:45 pm | आनन्दा

२-३ गोष्टी.
१.

शिवाजी महोत्सव हा त्याच कारणांवर भर देण्यासाठी आहे.

बहुधा हा अग्रलेख शिवजयंती उत्सवाच्या निमित्ताने लिहिलेला आहे असे वाटते, तेव्हा तसा उल्लेख करण्यास हरकत नसावी.
२.

But a future leader may born anywhere in India who knows even may be a Mohamedan .

Mohamedan चे योग्य भाषांतर महंमदी होईल असे वाटते.
बाकी जाणवेल तसे लिहीन.

माहितगार's picture

23 Jul 2014 - 10:52 pm | माहितगार

बहुधा हा अग्रलेख शिवजयंती उत्सवाच्या निमित्ताने लिहिलेला आहे असे वाटते,

लेख तर २४ जूनच्या अंकातला दिसतोय, शक्य आहे ?

अधिक प्रतिसादांच्या अपेक्षेने धागा वर काढत आहे

यशोधरा's picture

19 Feb 2016 - 10:14 am | यशोधरा

वाखु साठवत आहे.