पर्यावरणपूरक गणेशोत्सव

प्रस्तावातली कल्पना आणि एकंदरीत प्रकल्प आवडला. अनेक शुभेच्छा.

गरज आहे ती मानसिकतेत बदल करण्याची
असेच म्हणतो ...

चांगल आहे...असच चालू राहू द्या...या सत्कार्याला आमच्या मनःपूर्वक शुभेच्छा... :-)

छान प्रयत्न आहे

येथे उपक्रमाची माहिती आवर्जून दिल्याबद्दल विकास ह्यांना धन्यवाद.

कागदापासून बनविलेल्या मूर्ती सहजी विसर्जित होतात का?

कागदाचा लगदा आणि माती यांच्या मिश्रणाने सहज विघटित होणार्‍या मूर्ती बनवण्याची युक्ती कल्पक आहे.

स्तुत्य उपक्रम

उपक्रम चांगलाच आहे. सार्वजनिक गणेत्सोवाच्या मंडळांबरोबर घरोघरी बसवल्या जाणा-या गणेशाच्या मूर्ती याबाबत प्रबोधन होणे गरजेचेच आहे. आमच्या औरंगाबादेत पर्यावरणपूरक गणेश मूर्तींच्या बाबतीत जागृती करण्याचा प्रयत्न होतांना दिसला. म्हणजे यावेळेस अशा बातम्या अधून मधून वाचनात आल्या. परंतु त्याचे प्रमाण केवळ दैनिकात बातमी छापून येण्यापूर्तेच दिसले.

पर्यावरणपूरक गणेशमूर्ती आणि त्यासोबत वापरले जाणारे कागदांचे मखर याबाबतीत नागरिकांचा उत्स्फूर्तपणे सहभाग लाभला पाहिजे, यासाठी मूर्ती आणि सजावटीच्या वस्तू स्वस्त आणि अधिक आकर्षक करता आल्या पाह्जेत असे वाटते.

श्री विकास यांनी शाश्वत फाउंडेशनच्या प्रकल्पाची ओळख करुन दिली त्याबद्दल आभार.

-दिलीप बिरुटे

अजुन महाराष्ट्र सरकारनेच काही नियम, कायदे केले आहेत का?
निदान २०१२ पासुन संपूर्ण महाराष्ट्रभर फक्त पर्यावरणपूरक गणेशमूर्तीच उपलब्ध होणे अशक्य आहे का?
असे काहीसे नियम आणल्यास आमच्या धर्मात ढवळाढवळ का करता ? असा पुरोगामी महाराष्ट्रातून विरोध होईल का?

या गणेशोत्सवात मी सावंतवाडी, पणजी अशा काही ठिकाणी मोठे "निर्माल्य कलश" विसर्जनाच्या जागी ठेवलेले पाहिले. लोक मूर्तींबरोबरचे निर्माल्य त्यात टाकतात.

इथे गोव्यातल्या आणखी एका प्रथेचा उल्लेख करते. पोर्तुगीज काळात मूर्तीपूजेवर बंदी आणल्यामुळे तेव्हापासून काही घरातून गणेशोत्सवात गणपतीच्या तसबिरीची पूजा केली जाते. तेव्हा विसर्जनाचा प्रश्नच येत नाही. तसंच कोकण-गोव्यात फुलाफळांची माटोळी तयार करण्याची पद्धत आहे. इथेही थर्माकोल वगैरे वापरलं जात नाही. काही घरातून लाकडाच्या जुन्या मखरांचा वापर केला जातो. ही मखरं गणेशोत्सव संपताच घडी घालून परत माळ्यावर जातात, त्यातून कचरा तयार व्हायचा प्रश्नच येत नाही.

माझ्या सासर्‍यांकडे विजेच्या दिव्याऐवजी समई पेटवून ठेवलेली असते. गणपतीची मूर्ती गावच्या कलाकाराकडची शाडू मातीची असते.तसंच गणपतीचं विसर्जन नदीत न करता घरच्या विहिरीजवळ पाण्याचा हौद भरून त्यात करतात. ते मातीमिश्रित पाणी नंतर झाडांना घालतात.

शक्य असेल त्यानी अशा टिकाऊ मखरांचा आणि नैसर्गिक वस्तूंचा उपयोग केला तर पर्यावरणविषयक बरेच प्रश्न तयार होणार नाहीत.

मी काय म्हणतो, सार्वजनिक गणेशोत्सवाचे स्वरुप बघता, तिथे गणपतीच्या मुर्तीचीच आवश्यकता आहे काय ?

हे प्लास्टर ऑफ प्यारीस पुनर्वापरास हि उपयोगी नसते

निदान कोल्हापूरमधे, घरच्या गणपतीच्या विसर्जनावेळी, मुर्तीदान उपक्रम चालतो, ज्यात शाडू आणि बहुतेक पी.ओ.पी. च्याही मुर्ती (हौदात नावापुरते विसर्जन करुन) स्वीकारतात आणि नंतर त्या कुंभारांना पुढच्या वर्षासाठी देतात..त्यातल्या पी. ओ.पी. चा परत वापर होतो की नाही काय माहित !

या उपक्रमाला आमच्या काही नातेवाईकांसह अनेक कोल्हापूरकरांचा चांगला प्रतिसादही मिळतो :)

लेख, माहिती चांगली आहे.. त्यापेक्षाअ वरील चित्रे बघुन 'कॅच देम यंग' हे धोरण आहे की काय असे वाटले आणि बरे वाटले!

मुळ युक्तीबाबतः एकुणात पर्यावरण संरक्षण वगैरेंचं माहित नाही मात्र सहज विघटन होणार्‍या घटकांमुळे स्थानिक पर्यावरण, स्वच्छता आणि सौंदर्य सारेच टिकेल. त्यामुळे हा प्रकल्प अभिनंदनीय आणि अनुकरणीय आहे

सौ. ठाकुर यांचे अभिनंदन, शुभेच्छा! विकास यांचे आभार

खूपच चांगली माहिती!
मुलांनी केलेली गणेशमूर्ती अगदी सोज्वळ वाटतिये.
कागदाच्या लगद्यापासून तयार केलेली मूर्ती पाण्यावर तरंगते की नीट विसर्जीत होते?
आम्ही ख्रिसमसचे सजावटीचे सामान गणपती सजावटीसाठी वापरले व डिसेंबरात पुन्हा वापरू.
बाकी प्रदुषणाबद्दल बोलायला उरले आहे काय?
आम्ही भारतात दहा बारा दिवसांपूर्वीच फोन करून घेतले.
गणपतीच्या दिवसांत माणूस बहिरे व्हायची वेळ येते इतके मोठ्याने स्पिकर्स लावतात. पहाटेपर्यंत ३ वा. पर्यंत यावर्षी दंगा घातला. माणसाचे बोलणे ऐकू येत नव्हते अशी परिस्थिती! माझ्या आईची मैत्रिण रात्री १ वा. आजारी पडली तर गर्दीतून वाट काढत कसेबसे हॉस्पिटलात दाखल केले. तान्ही बाळे, वृद्ध यांची दया येते.

पाण्यात विरघळणारी आणि विघटन होणारी मूर्ती जास्त प्रदूषक आहे असे मला वाटते.

कल्पना करा की एक कागदाची आणि एक पीओपी मूर्ती/वस्तू (सेम टु सेम आकाराची), नदीच्या पाण्यात टाकली आहे.

पीओपीची वस्तू काहीही न होता ५-१०-१५ वर्षे पडून राहील. केमिकली इनर्ट असल्याने तिचे विघटन होणार नाही.

उलट कागदी मूर्तीचे विघटन होऊ लागेल. कागद विघटित होताना निर्माण होणारे पदार्थ त्याच नदीच्या पाण्यात विरघळतील. हे तयार होणारे पदार्थ + ते विघटित करणारे जीवजंतू आरोग्याला हानिकारक असण्याची शक्यता अधिक आहे.

निर्माल्य + मूर्तीचे रंग हे अधिक प्रदूषणकारी आहे.

पीओपीच्या मूर्ती तशाच राहिल्याने नदीत मासेमारी वगैरे करणार्‍यांना अडचण करतील हे ठीक.

वेगळे उदाहरण द्यायचे तर एक भाजलेली वीट आणि न भाजलेली वीट पाण्यात टाकली. न भाजलेली वीट विरघळेल आणि पाणी गढूळ होईल. भाजलेल्या विटेने काहीच हानी होणार नाही.

नितिन थत्ते