जंक फूड चं घातक जाळं

ए, पण आमच्या सारख्या बॅचलर लोकांच काय?? आम्ही काय करायच ते पण सांग ना...... फार फार उपकार होतील बघा तुमचे.

जंकफूड व ओबेसिटी यांचा फार जवळचा संबंध आहे. खर तर 'खादाड' लोकांना जंकफूड आवडते. ;)
एकूणच खाद्य संस्कृतीने आपल्या जीवनावर फारच पकड घेतली आहे. यातला अपरिहार्यतेचा भाग किती व सोयीचा भाग किती हे जो तोच ठरवू शकतो.
समजा जंकफूड घेउन फक्त राहिले व जेवण केलच नाही तर काय होईल?

लाडू, चिक्की, भेळ, चिवडा, मिठाई हे जंक फूड आहे का?

बराच मोठा होता.
कुणी तो परत कसा आणायचा सांगेल का?
गूगल कॅश मधुन मिळेल का?

--मनोबा.

लेखन आवडले.
घरगुती स्नॅक्स म्हणून तिखटमिठाच्या पुर्‍या, घारगे असे तळण चालेल काय?
फ्रॉस्टेड नसलेली सिरिय्ल्स कितपत बरी असतात?

चान चान!

सगळेच लेख वाचतोय. काहिंना खाणं पिणं नीट सांभाळणं कटकट वाटते आहे.
त्यांना माझ्या परीने सुट्सुटित (कदाचित खर्चिक) उपाय सांगतो.
माझ्या रूम मेट्स पैकी मी व अ जुन एक असे बर्‍यापैकी खाण्याचे शौकिन आहोत. पण पुनः पुनः वडापाव, समोसा खायची आमच्यावर वेळ येत नाही. जाता येता आम्ही सफरचंद, केळी ,चिकु , द्राक्षे आणि

कुठलही सिझनल फळ आणत असतो.
अगदि हपिसातुन घरी येताना, कधी एखादी वस्तु आणायला बाहेर गेल्यावर.
हां, पण एकदा खाद्यपदार्थ घरात आला की तो संपला पाहिजे ह्याची मात्र काळजी घेतो. येता जाता ही फळं आम्ही खातो.
इतर काही खाण्याची मग आवश्यकता वाटत नाही. त्यातही कित्येकदा बाहेर काही खावसं वाटलच्,तर सरळ इथं "समुद्र" नावाचं चांगलं उपाहारगृह आहे. तिथं जातो. वर्षानुवर्षे बाहेर राहिल्यामुळं हाटेलातल्या

पंजाबी खाण्याचा आता सगळ्यांनाच कंटाळा आहे. मग आम्ही काय करतो? मस्त पैकी साधी दाल-खिचडी किंवा कढी-खिचडी ऑर्डर करतो. पोटभर खातो.
आणि अगदि साधी-सरळ चवीची ती खिचडी घरच्या मुगाच्या खिचडीची आठवण करुन देते.
कित्येकदा वीकांताला बाहेर गेलो तरी आमची आवडती ठिकाणं आहेत जे एम रोडावरचं "मथुरा" आणि नळ स्टॉप पेठांमधलं "गिरिजा". ही दोन्ही ठिकाणं "मराठी " चवीसाठी ओळखली जातात.
तिथं जाउन आम्ही यथेच्छ पिठलं-भाकरी, भरित भाकरी असले पदार्थ चापतो.
कधी सोलकढीवर आडवा हात मारतो. जिभेचे चोचले म्हणुन कोथिंबिर वड्याही मागवतो.
कधी केळकर संग्रहालयाच्या खालच्या "बापट उपहार गृहात" शिरतो. तिथलं उपवासाचं अनलिमिटेड ताट मागवुन तुटुन पडतो.
घराबाहेर राहुनही त्यामुळच कदाचित तब्येती ठणठणित आहेत आणि मागच्या चारेक वर्षात एकदाही सिक्-लीव्ह टाकावी लागली नाही.(एकदाच टाकली, पण तेव्हा कारण वेगळं होतं.)

मुळात होतं काय, की एकदा समोर मस्त मस्त फळ्ं दिसताहेत म्हटल्यावर, कुणालाही ती खाविशीच वाटतात. शिवाय सुरुवातीला मीच ती सगळ्यांना दिसतील अशी आणि हाताला लागतिल अशी ठेवली,

त्यामुळं सहजच दोस्तांनाही सवय लागली.आणि मग खाण्याची विशेष आवड!
आता कुणीही जाता येता आणत राहिल्यानं घर कधीच र्कामं नसतं. आणि आपसात उत्तम ताळमेळ असल्यानं आम्हीही दिसेल ते उचलतो, न विचारता.

अगदि, अगदि क्वचित महिन्यां-महिन्यांमधुन एखादेवेळेस मुद्दाम चवीसाठी म्हणुन एखादा समोसा, कचोरी, वडापाव खाल्ला जतो, इतकच. म्याक डी, पिझ्झा ह्या "मॉडर्न " म्हणवल्या जाणार्‍या गोष्टींची

तशीही विशेष अशी आवड नव्हतीच. मात्र हापिसातल्या पार्ट्यांमध्ये समोर आल्याच तर ह्या गोष्टी बिंधास पूर्णबम्ह म्हणुन सेवन करतो, कां कुं न करता. कधी सँडविचेस खायची वेळ आलीच तर शक्यतो "ब्राउन ब्रेड" पासुन बनवलेली, चॉकलेटी रंगाची सँडविचेसना प्राधान्य देतो.
भरीला भर म्हणजे घरात कुणी ना कुणी सुकामेवा आणुन ठेवलेला असतोच. जाता येता एखादा दाणा काजु-बदामाचा तोंडात टाकणं सुरु असतं. कधी कुणी खजुर आणत, सकाळी उठल्या बरोबर वाटुन टाकतं.

ह्या सगळ्या गोष्टी जरा लांबलचक, कंटाळवाण्या वाटतील, कधी आत्मप्रौढीच्या किंवा विचित्रही वाटु शकतील.
पण निदान त्या समोर आणल्यानं एखाद्याला चांगलं खाद्यान्न पर्याय म्हणुन उपलब्ध होतील असं वाटलं, म्हणुन इथं टंकतोय.

तर मंत्र तोच, पुन्हा सांगतो जाता येता फळ्म आणत रहा, आणलेली फळं खाउन संपतील ह्याची काळजी घ्या.
कधी कणीस भाजुन खा, कधी शहाळं पिउन बघा. दिवस मस्त जाईल. आयुष्यात धमाल कराल.

आता प्रश्न हे आम्हाला(आर्थिकदृष्ट्या) सहज परवडातं का? तर हो. "सहज" नाही. पण परवडतं. मुळात कुणालाच दारु-सिगारेटचं व्यसन नाही, मोठाल्या गाड्यांचा शौक नाही, तर खर्च करायचा तरी कुठे असा प्रश्न पडतो, आणि आम्ही तो असा सोडवतो.

पुन्हा एकदा, तिसर्‍यांदा सांगतो,
तर मंत्र तोच, पुन्हा सांगतो जाता येता फळ्ं आणत रहा, आणलेली फळं(सालीसकट) खाउन संपतील ह्याची काळजी घ्या.

कणीस भाजुन खा, पापड भाजुन खा, शहाळं पिउन बघा. शहाळं खाउन बघा.

--मनोबा.

>>आणलेली फळं(सालीसकट) खाउन संपतील ह्याची काळजी घ्या.
चिक्कू, सफरचंद ठीक आहे. पण संत्री, मोसंबी आणि केळी पण? कठीणच आहे..... ;)

अमिताताई, जंक फूड चे व्यसन कसे घालवावे?
आणि मित्रांबरोबर अश्या (जंक) फूड पार्ट्या नाही केल्या, तर ते वाळीत टाकतील त्याचे काय?

-सूर्यपुत्र.

उत्तम लेख!!
बघुया यातलं काय काय जमेल ते.

सद्भावनापूर्ण परंतु मिसळपाव या संकेतस्थळाच्या व्यक्तिमत्वाशी अत्यंत विसंगत असलेला लेख!!!!
तात्याने वाचला तर पुन्हा एकदा स्वतःचा हार घातलेला फोटो इथे छापेल!!!!!
:)

आई तशीच पुढे निघून जातीये हे लक्षात येताच, त्याने तिथेच फतकल मारून चांगलाच गोंधळ घातला. शेवटी वैतागून माझी मैत्रीण त्याला फूड कोर्ट मधे घेऊन गेली आणि त्याचे हट्ट पुरव्ल्यावरच तो शांत झाला.
आई-वडिलांना तथाकथित 'चिल्ड्रेन सायकॉलॉजी' जेवढी समजते त्याहून कितीतरी मोठ्या प्रमाणात लहान मुलांना 'आई-वडील सायकॉलॉजी' उपजत समजते. आपल्या रडण्या-ओरडण्याला सहन करण्याची सहनशक्ती आई जवळ किती आहे, केव्हा ती आपल्या बाबतीत हळवी असते, ह्याचे त्यांचे आडाखे पक्के असतात. प्रत्येक प्रसंग स्वतःच्या फायद्यात परावर्तीत करण्यात मुले वाकबगार असतात. आपल्या मनाचा कमकुवतपणा मुलांना हट्टी बनविण्यास कारणीभूत असतो असे मला वाटते.

दिवसभर काम करून दमलेलो असतो, घरी संपूर्ण स्वयंपाक करायला वेळ नसतो
इडली/डोशांचे तयार पिठ मिळते, थालिपिठाची तयार भाजणी मिळते, पोहे, सांजा, उपमा, धिरडी, भजी, व्हेज किंवा चिकन सँडविच, पावाचा उपमा, चिझ तवा सँडविच, ओन्यन सँडविच, सुट्टीच्या दिवशी तयार करून डीप फ्रिज मध्ये ठेवले असतील तर पॅटीस, कटलेट्स (आंतरजालावर पाककृती उपलब्ध आहेत) ओव्हन असेल तर गार्लिक ब्रेड, चिकन ओपन सँडविच इत्यादी अनेक पर्याय १५ मिनिटात घरच्याघरी करता येतात.
घरी करायचे नसेल तर बाहेर बर्गर, फ्रेंच फ्राईज्, पिझ्झा खाण्यापेक्षा दाक्षिणात्य तयार पदार्थ (इडली, डोसा इ),सुरळीच्या वड्या, अळूवड्या, मारी बिस्किटे, क्रॅकर्स आदी पदार्थ खाण्यास हरकत नसावी. ह्यातले कित्येक पदार्थ मुलांना आवडत नाहीत पण त्यांना जंक फुड मिळणार नाही (महिन्यातून एकदा द्यायला हरकत नाही) हा संदेश त्यांच्या पर्यंत यशस्वी पणे पोहोचवला (आणि आपणही पाळला) कि इतर गोष्टींचा तोंड वाकडे करत का होईना स्विकार होऊ लागतो.

सगळ्यांना माहित आहे की जंक फूड खाणं हेल्दी नसतं तरी पण ते पूर्णपणे टाळणं का अवघड होतं?
मनाचा कमकुवतपणा, आळस, खिशात खुळखुळणारा पैसा, (काहींच्या बाबतीत) आधुनिक जगात जगण्याच्या चुकीच्या कल्पना, ठेच लागे पर्यंत शाहणं न होण्याची प्रवृत्ती इ.इ.इ.

मग ह्यावर उपाय काय?

बरेचसे उपाय वर दिले आहेतच. त्या व्यतिरिक्त रोज ५ कि.मी. (४५ मिनिटात) चालावे. घरात पालेभाज्या (रोज संध्याकाळी ) भाकरी, फळं इ.इ.इ.चे सेवन असावे.

(वरील सर्व गोष्टी मला जमतातच असे नाही. पण प्रयत्न करतो ६०% यशस्वीही होतो. पण वजन ११५ किलो आहे हे सहज कळावे.)

आजच्या मुलांमध्ये जंकफूडइतकीच कार्बोनेटेड शीतपेयांची जी क्रेझ आहे ती अधिक घातक आहे. टीव्हीवरील जाहिरातीत दाखवल्याप्रमाणे आपलीही लाईफस्टाईल असावी, हा सोस या पिढीला रोगटपणा आणि अल्पायुष्याकडे ढकलत आहे.

ब्रिटनमधील एका विद्यापीठात तरुण पिढीच्या शीतपेय सेवनाबद्दल एक अभ्यास करण्यात आला. त्यात असे दिसून आले, की या कार्बोनेटेड शीतपेयांमध्ये साखरेचे प्रमाण मानवी शरीराच्या रोजच्या गरजेहून कितीतरी अधिक आहे. बैठे काम, व्यायामाचा अभाव, जंकफूडमुळे वाढणारी चरबी आणि शीतपेयांतून शरीरात जाणारी अतिरिक्त शर्करा यामुळे तरुणांमध्ये प्रथम वजन वाढणे, पोट सुटणे ही लक्षणे दिसतात. लहान वयापासून सवय असेल तर लठ्ठ बालके जागोजागी आढळतात. अमेरिकेला या समस्येने ग्रासले आहे. अशा शीतपेयांच्या सेवनाने तरुणांमध्ये विशी-बावीशीतच मूतखड्याचा विकार वाढत असल्याचे शास्त्रज्ञांना आढळले. भारतात तर काय आनंदीआनंदच आहे. गूळ-पाणी, लिंबू सरबत, नीरा, शहाळ्याचे पाणी, ताजे ताक, कोकम सरबत किंवा फळांचा रस यापेक्षा लोकांना कार्बोनेटेड शीतपेयांचे आकर्षण जास्त आहे.

त्यामुळे जंकफूड + कार्बोनेटेड शीतपेये असे कॉम्बिनेशन आढळले, की आपण अकाली ह्रदयविकार अथवा मधुमेहाच्या पहिल्या पायरीवर पाय ठेवतोय, इतके लक्षात आले तरी पुरे.

चांगला लेख!
श्री. पेठकर यांचा प्रतिसाद आवडला.
जंक फूडच्या बाबतीत पालकांनी काहीसे स्नॉबीश धोरण ठेवले तर मुले असे अन्न आपणहून नाकारतात हा माझा अनुभव! फ्राईज बेक केलेल्याच, चिकन नगेट ऐवजी ग्रील्ड चिकन, ज्युस १००% नो शुगर अ‍ॅडेड, चॉकलेट ६५% आणि वरचे, पॅन केक सिरप ऐवजी मेपल सिरप वगैरे नखरे आपणच करायचे. ग्रोसरी करताना देखील लेबल वाचायची नाटके करायची. फास्ट फूड खायला गेले की इतर कुठे खायला जायला वेळ नाही तेव्हा आता नाईलाजाने इथे खा असा आव आणायचा. एकदा मूल फूड स्नॉब झाले की आपल्याला फारसे काही करावे लागत नाही. घरी स्वयंपाक करताना मुलांना मदतीला घेतले तर नंतर तयार झालेला पदार्थ मुलं आवडीने खातात. आईसक्रिम, केक, चिप्स वगैरे स्पेशल ट्रीट म्हणूनच वापरावेत. महिन्यातून एकदा रविवारी दुपारी आईसक्रिम खायला किंवा एखादा शनिवार केक्/कुकी तयार करण्यासाठी राखून ठेवावा. अगदी खास रिचुअल सारखे हे करावे. जवळच्या व्यक्तींबरोबर खास करायची गोष्ट असे एकदा या पदार्थांकडे बघणे सुरु झाले की ऊठ सूठ हे पदार्थ मागणे आपोआप कमी होते. अगदी फ्रीजरमधे आईसक्रिम असले तरी त्याला हात लागत नाही.

लेख चांगला आहे. अमेरिकेत ग्रोसरी खरेदी करताना भरलेल्या कार्टस बघून एका कुटुंबाला इतके खाणे का लागते असा प्रश्न पडतो. अर्थातच, असाच प्रश्न मागे भारतातल्या सुपरमार्केटातल्या ट्रॉली बघूनही पडला होता.

माझ्यामते अधूनमधून जंकफूड खायला हरकत नाही. केक, कुकी, चिकन नगेटस वगैरे प्रमाणात खाल्ले आणि जेवणाऐवजी न खाता एखादे दिवशी स्नॅक वगैरे म्हणून खाणे वाईट नाही. मुलांची हालचाल, धावपळ मोठ्यांपेक्षा अधिक असते त्यामुळे कॅलरी बर्नही अधिक होत असाव्या.

जळ्ळ्यां त्या पालेभाज्याच खाउन जगायचं असेल तर जगायचंच कशाला म्हणतो मी? अरे षौक नाय करायचा तर काय भेंडीची भाजी करायची का जलमभर?? आणि वाढलं तुमचं आयुष्य थोडंफार पौष्टिक खाउन तर करणार काय तुम्ही त्या आयुष्यात तर पालेभाज्याच खाणार ना? चार दिसाची जिंदगानी लेको घ्या मजा करून.. कुठं ते कॅलरी फिलरीच्या नादी लागता...

निळू बर्वा
(वार्निंगः आमच्या कॅलर्‍या जाळायच्या कश्या हा प्रश्न आम्ही आमच्यापुरता सोडवलेला आहे, आमच्या प्रतिसादाचे अनुकरण आपापल्या जबाबदारीने करावे.) ;-)

लेख आवडला,
स्वाती