चांदोबा

>>जयमल्ल, श्वानकर्णी, बिडाली, वीरबाहू, विक्रमार्क

हा हा सहीच!! मला मात्र लहानपणी ठक ठक सगळ्यात जास्त आवडायचे कारण ते जास्त मराठमोळे वाटायचे..(अजुन ठक ठक येते का?) चांदोबा दाक्षिणात्य आणि चंपक (बहुदा) बरेचसे हिंदी अनुवादित असायचे.

काय मस्त आठवण करून दिलीत कर्ण! दर महिन्याला आमच्या घरी आईबाबा चांदोबा आणि किशोर एकाच दिवशी विकत घेऊन येत.

(म्हणजे दोघा मुलांमध्ये "मी आधी वाचणार" असे भांडण होऊ नये. पण ज्याच्या हाती येत, म्हणजे माझा भाऊ किंवा मी, दोन्ही अंक लंपास करून ठेवत. मग भांडणे होतच. आमचे आईबाबा बालमानसशास्त्राच्या बाबतीत तसे तज्ज्ञ नव्हते असे माझे प्रांजळ मत आहे.)

त्या धूमकेतूचे शेवटी काय झाले कोणास ठाऊक...

जाग्या केल्यात आपण. लहानपणी हा चांदोबा तेव्हा अक्षर ओळख नसल्यामुळे मी आजोबांकडून वाचून घ्यायचे. त्यामधील रंगीत चित्रांमुळे मला त्या पुस्तकाबद्दल विलक्षण आकर्षण वाटायचे. आणि मग सगळी कामं आटोपून माझे आजोबा मला त्यातील गोष्टी वाचून दाखवायचे..
आज आजोबा हयात नाहीत.. पण या गोड आठवणी मात्र अजूनही ताज्या आहेत...
धन्यवाद.

- प्राजु.

>>का रे अजून चांदोबा वाचतोस का?

असे प्रश्न आणि कोण विचारणार? ;-)

चांदोबाची आठवण पुन्हा करून दिल्याबद्दल धन्यवाद. चांदोबा अद्याप निघतो हे ही माहित नव्हते.

आमच्या घरात किशोर येई. चांदोबा पिताश्रींना आवडत नसे. काय त्यात जादू बिदूच्या गोष्टी असतात म्हणून ते उडवून लावत. त्यामानाने चंपक आणून देणे त्यांना आवडे. शेजार्‍यांकडे चांदोबा वाचून आम्ही क्षुधाशांती करत असू.

<<जयमल्ल, श्वानकर्णी, बिडाली, वीरबाहू, विक्रमार्क अशा नावांमध्ये पुन्हा गुंग होऊन गेलो. चांदोबा उगाचच इतके दिवस बंद केला. परत वाचायला सुरुवात केली पाहिजे.>>

मला विरुपाक्ष ची आठवण येते. त्याच्या कानातून बाहेर येणारे केस मनावर कोरले आहेत. आमच्या विभागातील ३०२ जाधवला ( ३०२ कलमाने बायकोच्या खुनाचा गुन्हा ज्यावर दाखल झाला आहे असा तो एक स्टोअरमन) त्याच्या कानातील केसामुळे मी आमच्या वर्तुळात 'विरुपाक्ष' हे नाव पाडले होते.
प्रकाश घाटपांडे

चांदोबाची आठवण करुन दिली आणि जून्या आठवणी चाळवायला लागल्या !
कर्णा, चांदोबा ज्याच्या घरात त्यांना जरा प्रतिष्ठीचे वाटायचे,
आमच्या घरी मुलांसाठी चांदोबा घेतो ही कधीतरी अभिमानाचीही गोष्ट होती.
काहीतरी हटके विषय घेऊन येणार नाही तो कर्ण कसा ! :) असेच वाचायला येऊ दे !

प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे

छान आठवणी आल्या. अर्थात चांदोबा मासिकाबद्दल एवढी माहिती नव्हती.

>>चांदोबात २५-३० वर्षापूर्वी प्रसिद्ध झालेली कथा पुन्हा वाचताना ती तितकीच ताजी वाटायची. या कथांचे मराठी अनुवाद कोण करतो देव जाणे.

अगदी असेच. माझ्या एका चुलत आजोबांच्या घरी चांदोबा येई. त्यांच्या लहानशा घरात त्यांनी असंख्य पुस्तके (त्यात जुनी पंचांगे पण असत) ठेवली होती. चांदोबाचे गठ्ठयाने अंक असत. त्यांच्याकडे असलेले खूप जुने म्हणजे माझ्या आत्यांच्या लहानपणचे अंकही मी त्यांच्याकडे गेले की वाचत असे.

तेव्हापासून अगदी आवडीने वाचतो आहे. आजही मध्येच अधनंमधनं विकत घेऊन वाचतो..

वा कर्णा, चांदोबाच्या सुखद आठवणी चाळवल्यास त्याबदल तुला चांदोबाचा एक अंक बक्षिस देईन हो! :)

आपला,
(चांदोबाप्रेमी) तात्या.

काय मस्त आठवण काढली? चांदोबा,किशोर आणि कुमार माझ्या जास्त आवडीची मासिके होती.त्यामानाने चंपक आणि ठकठक मी विशेष वाचत नसे.किशोर आणि कुमार आमच्या घरी येत असत्,चांदोबा शैलाताई कडे.मी ३रीत असतानाच आईने शैलाताई बेडेकरच्या मनोरंजन वाचनालयात माझे नाव लहान मुलांच्या विभागात घातले होते,आणि तिच्याकडून पुस्तक घेऊन घरी येतानाच वाचत वाचत येत असे, आणि ते कोणीतरी घरी सांगितल्यावर ओरडाही मिळाला होता.
शाळेत असताना ९ वीत बहुदा, किशोरच्या दिवाळी अंकात माझा एक लेख प्रसिध्द झाला होता आणि त्याचे मानधन म्हणून २५ रु चा चेक ही मिळाला होता, काय त्याचं अप्रूप तेव्हा वाटलं होतं!
आता परत एकदा चांदोबा,किशोर,कुमार चाळली पाहिजेत.
स्वाती

चांदोबा वाचण्यासाठी आम्ही भावंडे देखिल खूप धडपडत असायचो. स्वत: खरेदी करून वाचण्याची क्षमता नसल्यामुळे आम्ही ती वाचनालयात जाऊनच वाचत असू. नवी-जूनी जी हाताला लागतील ती वाचून काढत असू.
तसेच किशोर,कुमार आणि अमृत,विचित्र-विश्व वगैरे मासिकेही वाचत असू.
चांदोबातील चित्रे तर खासच असायची. त्यांची रंगसंगती देखिल विलक्षण आकर्षक असायची.
मात्र चांदोबा मध्ये एकदा बंद पडल्यानंतर पुन्हा जेव्हा सुरु झाला तेव्हापासून त्यातले आकर्षण कमी झाले. त्याला कारण त्याचा पूर्वीचा रूबाब राहिला नाही असे मला मनापासून वाटते. तसेच आता अमरचित्रकथा आणि अशाच प्रकारचे नवे प्रकार बाजारात आल्यामुळे देखिल चांदोबाचे महत्व कमी झालेय असे वाटते.
तरी देखिल चांदोबा ही जून्या पिढीतील लोकांची "मर्मबंधातली ठेव" आहे असे खात्रीने म्हणता येईल.

मासिकासंबंधीचा श्री. आजानुकर्ण यांचा सचित्र सुंदर लेख आणि त्यावरील अनेक सदस्यांच्या प्रतिक्रिया वाचून मला वैषम्य वाटले. सर्वांचा हेवा वाटला. कारण ज्या खेडेगावात माझे लहानपण गेले, तिथल्या शाळेत पाठ्यपुस्तकांव्यतिरिक्त अन्य कोणतेही पुस्तक मला वाचायला मिळाले नाही. शाळेला वाचनालय नव्हतेच. ते असते हे पुण्यात आल्यावर समजले. तोवर चांदोबा वाचायचे दिवस निघून गेले होते. घरी चांदोबा किंवा दुसरे कोणतेच नियतकालिक मागवण्याचा प्रश्नच नव्हता. असो. पुढे थोडे फार वाचले. पण त्या वयात वाचायला मिळाले नाही याची खंत वाटते.(विशेषतः हा लेख वाचून आपण अशा वाचनापासून वंचित राहिलो हे प्रकर्षाने जाणवले.)

मस्त वाटले वाचून. जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या. धन्यवाद :)
विक्रम वेताळ हे तर छानच होते. त्याचबरोबर इतर कथाही छान होत्या.
तुम्ही फक्त चांदोबाबद्दल लिहिले आहे परंतु त्याचबरोबर इतरही लिहावेसे वाटते.

मी ही लहानपणी चांदोबा, किशोर, चंपक, ठकठक भरपूर वाचायचो. तसेच हिंदीमधील सुमन सौरभ ही.
ह्या सर्वांत चांदोबा उठून दिसत असावा त्यातील रंगीत पानांमुळे. आणि चांदोबा हे पुस्तक असे की सर्व वयोगटात कोणीही घेऊन वाचू शकतो.

आणखी ही पुस्तके होती बहुधा आता आठवत नाही. सर्व वाचायला मजा यायची. शिवाय डायमंड कॉमिक्स ही भरपूर.

आमच्याकडे एवढी पुस्तके झाली होती की ३ मित्रांनी मिळून मग आमच्या कॉलनीत वाचनालयच सुरू केले होते. २ २१/२ वर्षे चालविले ते. :)

गेल्या वर्षी बंगळूर मध्ये एका मित्रा सोबत ह्याच पुस्तकांबद्दल चर्चा झाली होती. मग काय लगेच गेलो बुक स्टॉल वर आणि विचारले चांदोबा, चंदामामा आहे का? नव्हते. पण चंपक मिळाले.

(ह्या सर्व पुस्तकांच्या शोधात) देवदत्त

:) नुकत्याच आलेल्या विपत्रातून चंदामामाच्या संकेतस्थळाचा पत्ता मिळाला.
:( इथे सध्या नवीन कथा इंग्रजी, तमिळ व तेलूगू ह्याच भाषेत आहेत
:) परंतु जुने अंक ( जुने म्हणजे किती जुने हो ? हिंदी: १९४९ ते १९६१, इंग्रजी: १९५५ ते १९८५ इत्यादी इत्यादी) उपलब्ध आहेत.
:( मराठी नाहीत हीच खंत.
:) मी सप्टे. १९६१ ची प्रत डाऊनलोड केली आहे. पाहीन वाचून

आजानुकर्णा, काय आठवण काढलीस रे चांदोबाची , एकदम लहानपण आठवले ...
साधारणाता आमचे लहानपण हे "चांदोबा, ठकठक, चाचा चौधरी" वाचण्यात, गोट्या / आंब्याच्या कोया [ उच्चारी कुया ] खेळण्यात, झालच तर आईचा मार खाण्यात गेले ...
आईचा मार खायचे मेन कारण असायचे चांदोबा, कारण पुस्तक एक आणि वाचणारे ३ जण, त्यात मोठा मी आणि माझ्या २ लहान बहिणी. मग मी पुस्तक बळकावयाचो आणि बहिणी तक्रार घेऊन आईकडे जायचा व मला मग पडती बाजू घ्याय्ला लागायची. मग ती गेल्याव्र पुन्हा चांदोबावर माझा कब्जा [ सुज्ञांच्या लक्षात आलेच असेल की माझी "डॉनगिरी " ही तेव्हापासूनची बरं का ! ]

माझा एक आत्तेभाऊ होता, त्याच्याकडे "ठकठक" यायचे. मग २-३ महिन्यात आमची जेव्हा एकमेकाकडे चक्कार व्हायची तेव्हा "चांदोबा आणि ठकठक" ची अदलाबदल हमखास . ...
तेव्हा "एका चांदोबामागे २ ठकठक " असा रेट पडायचा ...

आजही जर कुठे मिळाले तर वाचायला जरूर आवडेल ...

चांदोबाचा व्यवहार करणारा छोटा डॉन
[ अपने अड्डे पे जरूर आना http://chhota-don.blogspot.com/ ]
बाकी अपनी किसी "गँग" के साथ सेटिंग नही है .....

वा, वा मस्त आठवण करून दिलीत. विक्रम वेताळ माझ्याही आवडीची गोष्ट असायची. त्यातल्या त्यात वेताळाचा कूट प्रश्न आणि त्याचे विक्रमाने चतुराईने दिलेले उत्तर हे वाचायला छान वाटायचे. किशोर ही माझ्या खास आवडीचे पुस्तक होते.
तुम्ही ते विक्रम वेताळ चे चित्र टाकून लेखाची रंजकता वाढवली आहे. चांदोबाची आठवण करून दिल्याबद्दल धन्यवाद.

एक प्रश्नः तमीळ / तेलगू भाषेतील चांदोबाचे नाव काय होते?

ईश्वरी

चांदोबा, ठकठक, चंपक, किशोर याचबरोबर अबब हाती, छावा चे अंकही वाचायचो. आम्ही ३-४ मित्र मिळून प्रत्येक जण एकेक अंक विकत घेत असे( म्हणजे आई वडील आणून द्यायचे) आणि मग आम्ही अदलाबदल करून वाचत असू. राजू आणि छोटी खार अजूनही आठवते!

"हे राजा ....या प्रश्नांची उत्तरे ठाऊक असूनही .........शकले उडतील !"

- पंचतंत्र (कृतप्रणाश , अकृतागम वगैरे शब्द इथे पहिल्यांदा वाचले)
-तिळ्या बहिणी

चांदोबांच्या अर्कचित्रांची एक शैली होती. सर्व राजे मिशीवाले , ब्राम्हण लांबच लांब शेंडीवाले असायचे ....

कृतप्रणाश हा शब्द असा नसुन तो लब्धप्रणाश असा आहे. पंच तंत्रापैकी एका तंत्राचे हे नाव आहे.
विष्णुशर्मा ने मित्र लाभ , मित्र भेद , काकोलुकीय , लब्धप्रणाश ,( पाचवे नाव आठवत नाही) अशी एकुणपाच तंत्रे लिहीली आहेत.
करटक ,हिडींबक , दमनक अशी नावे या प्रकारणात येतात.

यनावालांच्या लिखाणात लिहिल्याप्रमाणे आजही खेड्यात वाचनाचे सूख मिळत नाही. त्यासाठी आपण आपल्या / कुटुंबियांच्या वाढदिवसाला या अंकाची भेट गरिबमुलांना वार्षिक अंकाच्या निमित्त्याने नक्कीच देऊ शकतो.

बाकी लेख अप्रतिमच आहे आणि सचित्र असल्यामूळे रंगत काही वेगळीच झाली आहे.

मित्रा आजानुकर्णा : असे लेख वर्तमानपत्रात आले पाहिजे.