पर्शियन, अरबी, फारसी इ भाषा आणि प्राचीन लिप्या

एक अवांतर खुस्पटः पर्शियन भाषेत स नाही असे नसून, संस्कृतमधल्या शब्दाच्या सुरुवातीच्या स चा पर्शियनमध्ये ह होतो.
स असलेल्या पर्शियन शब्दाचे उदाहरण म्हंजे "अस्प". तो अश्व या शब्दावरून आलेला असून, त्याचा अर्थही घोडा असाच आहे.

संपादक मंडळाचे आभार. वल्ली आणि बॅटमॅन यांचे माहितीपूर्ण प्रतिसाद नवे लेखनात टाकले आणि एक माहितीपूर्ण धागा आम्हा वाचकांसाठी उपलब्ध करुन दिला. धन्स टू ऑल संपादक.

-दिलीप बिरुटे
(वाचक)

एकदम आवडीचा विषय आणि माहीतीपूर्ण प्रतिसादही.

थोडं अवांतर (आवडता विषय असल्याने रहावत नाही आहे). स्पेनवर काही काळ अरबांचं राज्य असल्याने स्पॅनिशवरही अरबीचा बराच प्रभाव आहे. अरबीमधला तो विशिष्ठ 'ख' (मराठी खटार्‍यातला ख नाही.) बर्‍याच ठिकाणी स्पेन मधे बोलल्या जाणार्‍या (लॅटीन अमेरिकन स्पॅनिश मधे नाही) स्पॅनिशमधे आढळून येतो. अरबीमधले बरेच शब्द स्पॅनिशमधे जसेच्या तसे आले आहेत. फेमस 'Hasta la Vista Baby' डायलॉग मधला hasta हे उभयान्वयी अव्यय, Adobe हा शब्द. वर लिहिल्याप्रमाणे स्पॅनिशमधेही अपूर्णांक दर्शवतांना स्वल्पविराम वापरून दाखवला जातो.

वल्ली आणि बॅट्मॅन , दोघांनाही अनेक धन्यवाद..

खरोष्ठी लिपीचा वापर चीनच्या अंतर्भागातही होत होता हे निय येथील उत्खननातून दिसून आले आहे. विकीवर या विषयी अनेक दुवे आहेत त्यापैकी एक : http://en.wikipedia.org/wiki/Niya_%28Tarim_Basin%29
उपक्रमावरही नियाविषयी चर्चा झाली होती.

चर्चा वाचली.काही माहिती मस्त आहे पन हे झाले कालच्या युगाचे . जगातील कोणतीच लिपी परिपूर्ण नाही. मी नवी लिपी तयार करण्याचा रिकामटेकडा उद्योग करून पाहिला.पण उच्चाराप्रमाणे लिहिता येईल अशी लिपी व ती संगणकाच्या युगात सोप्या मॅट्रिक्स मधे बसली पाहिजे अशी लिपी तयार करणे फार जिकिरीचे आहे हे ध्यानात आले. नव्या जगात एकच भाषा असेल त्यात उगीचच शब्दांची भरताड नसेल व आदर्श लिपी असेल असे काही तरी हवे. ( लय काटिन सपान !!!) कुणीतरी नव्याच लिपीवर काम करा रे भावानो !!!

असेल त्यात उगीचच शब्दांची भरताड नसेल व आदर्श लिपी असेल असे काही तरी हवे.

लिपी नाही आहे पण अशी कृत्रिम भाषा तयार केली आहे - 'एस्पेरांतो'. यात मूळ संस्कृत, लॅटीन मधून काही शब्द आहेतच पण जर्मन, स्पॅनिशमधूनही शब्द घेतलेले आहेत. या भाषेचा मूळ उद्देश जगात सर्वांना एका सामायिक भाषेत संवाद साधाता यावा.ही भाषा नसून बोलीभाषा आहे. सुरवातीला आपल्या कानांना कदाचित इटालियन, स्पॅनिशसारखीच वाटेल.

वेळेअभावी सध्या इतकेच लिहीते. वेळ मिळाला (आणि इंटरेस्ट असेल तर लिहीन अजून)

ही भाषा तयार होऊनही बरीच वर्षे झाली, पण व्यवहारात तिचा वापर वाढलेला नाही .आणि जरी समजा सगळ्या जगाने ही भाषा वापरायला सुरुवात केली तरी भौगोलिक अंतरानुसार पुन्हा भाषेमध्ये फरक पडत जाणारच. म्हणजे भारताची एस्पेरांतो वेगळी,ऑस्ट्रेलियाची वेगळी असे होत जाणारच. केवळ अंतरच नाही तर तिथल्या सांस्कृतिक परंपरा,संकल्पना, श्रद्धा, खाण्यापिण्याचे जिन्नस आणि पद्धती, नातेसंबंध हे व्यक्त करण्यासाठी नवनवीन शब्दांची गरज निर्माण होईल (होते). त्यामुळे एक विश्वभाषा हे संकल्पना कालौघात टिकणारी नाही. वैज्ञानिक सत्ये, परिभाषा इ. साठी कदाचित ती उपयुक्त ठरत असावी.
या संबंधात दोन उदाहरणे देण्याचा मोह आवरत नाही.१) मिसळपाववरच श्री दशानन यांच्या आजोबा या लेखमालेतले काही शब्द हे फक्त जैनांनाच समजतील असे आहेत. २) सुप्रसिद्ध मलयाळी लेखिका पी. मानसी या एकदा म्हणाल्या होत्या की त्यांचा नायरसमाज मातृसत्ताक असल्यामुळे नणंद, भावजय, सासू सून,जावा-जावा यांच्या नात्यांतले ताणतणाव तेथे नाहीत. सासुरवास हा शब्दच नाही. (कदाचित मातुल नातेसंबंधांसाठी वेगळे शब्दबंध असतील.)
उपरोल्लेखित निया टॅब्लेट्स मधली भाषा गांधारी आणि लिपी खरोष्ठी असली तरी ती पूर्णतः गांधारी आणि खरोष्ठी नाही. अफ्घानिस्तान पासून इतक्या दूरवर भाषा आणि लिपी मुळाबरहुकूम रहाणे शक्यच नव्हते. आजच्या जमान्यात लिपी एकवेळ समान राहू शकेल पण भाषा नाही.