आईस पत्र

एकदम मस्त... (मुळ पत्र आणि हे सुद्धा)..

तु जेव्हा (जर) आई होशील ना! तेव्हा ( तर) तुझी मुलगी तुला अस्सच ( काल्पनिक) पत्र लिहिल बरं! ;)

>>>>स्वानुभवावर आधारित.

बर्‍याच गोष्टींचा उलगडा झाला.
चालू द्या. ;)

आम्ही आमच्या आईचे कोणते ही सल्ले ऐकुन घेतो. आई ला उलटे बोलणे आमच्या स्वप्नातही होत नाही . आई ला आमुक करु नको , तमुक करु नको किंवा आई ने कसे वागावे असे सांगणे म्हणजे आमच्या साठी गंभीर गुण्हा आहे :)
असं म्हणतात ( आणि तसंच आहे) आईला आपली मुलं नेहमी लहाणंच रहातात. त्यामुळे ती जे काही सांगेल ते कळकळीने च सांगेल . समजा आईने सांगितलेलं चुकीचंच असेल किंवा पटत नसेल तर तसं वागत नाही .. पण आईचा उपमर्द होइल असे कोणतेही कृत्य आम्ही करत नाही. :)
अर्थात कोणी आपल्या आईशी कसं वागावं हा ज्या त्या पाल्याचा प्रश्न आहे , आम्ही स्वतःबद्दलंच बोलु शकतो.
असो ! बाकी आणंदयात्रींची (जर ते बोर झाले तर ) आगाऊ माफी मागतो :)

- ( आईला "आई"चे स्थाण देणारा) टारझन
आम्ही आईला शहाणपणा शिकवायचा शहाणपणा करत नाही :)

'आईला पत्र लिहावे' हा विचार मनात येणं हासुध्दा एक संस्काराचाच भाग आहे. हवंतर त्याला संस्कारीत विचार म्हणता येईल.

आई वडीलांकडे अधुन मधुन जाने होतेच. पत्र/ईमेल्स वगेरे लिहायला वेळ मिळत नाही.
काही funny mails forwards करत असतो. (पन आई ते पहाते का नाही, ते माहीत नाही).
काही महत्वाची बिलं आनि काही बातम्या आई मलाच email करत असते.

आपले पत्र वाचले. चोप्य पस्ते करुन आईला पाठविन.

स्वामी तिन्ही जगीचा आईविना भिकारी

मुळात आईने मुलीला किंवा मुलीने आईला पत्र लिहायची वेळ आली हे परस्पर-संवाद संपुष्टात आल्याचे द्योतक म्हणावे का असा प्रश्न पडला आहे.

<ड्यांबिस (पिवळा नव्हे) मोड ऑन>
तो फोन हाय ना घरात, हज्जार हज्जार रुपये महिन्याला देताय ना अंबानींच्या अनिल ला किंवा मित्तलांना? मग उचला तो नि डायरेक बोला की, उगा लिवण्याची तुम्हाला नि वाचण्याची आम्हाला शिक्षा काय म्हणून.
<ड्यांबिस (पिवळा नव्हे) मोड ऑफ>

पत्रातील बहुतेक मुद्यांशी तत्त्वतः सहमत.

मुळ विचार स्विकारार्ह आहेत पण ते ज्या कठोर शब्दात मांडले आहेत ती पद्धत रुचली नाही.
आपल्या भावना आईचा उपमर्द न करताही आईपर्यंत पोहोचवत्या आल्या असत्या.
आता आईच्या मुलीस (दूसर्‍या) पत्राची वाट पाहात आहे.

मुलास पत्र कधी येणार काय माहित?

छान मांडलेत विचार.
पण वरती पेठकर काका म्हणतात तसं इतक्या कठोर पद्धतीनच सांगितले गेले पाहिजेत का, असा प्रश्न पडला.

--मनोबा

अर्ध-असहमत .
अर्ध-सहमत.

कुठलीही सरळ-साधी आई काय विचार करेल, याबद्दलचा अंदाज बांधून दिलेले (काल्पनिक) आईचे उतरः

काय गं हे?

आता तरी कळेल , नंतर तरी कळेल आणि मग तरी तुझे भांडणाचे कढ थांबतील असं वाटलं होतं. माझा अजूनही विश्वास बसत नाही की आता तू नोकरीनिमित्ताने दुसर्‍या ठिकाणी गेलीस तरीही तू मलाच अजून एक नंबरची शत्रूच समजते आहेस! अशा वेळी तरी तुला तुझं लहान वय आठवेल असं वाटलं होतं. कालपर्यंत तू माझ्यावर सगळा राग काढत होतीस, पण आतातरी निदान तू माझा हेतू लक्षात घेशील असं वाटलं होतं. तसाही मी नीट समजावून सांगण्याचा प्रयत्न करतेच, पण ते तुला आता तरी समजेल अशी अपेक्षा होती.

डोस पाजणारे कोणालाच आवडत नाहीत >>
डॉक्टरनी कडू औषधाचा डोस दिला तर आजार्याचा अपमान होतो काय गं?

तू मला आंबा समजून खत घालत असशील याची शक्यता तू कधी विचारात घेतली आहेस का?>>
माझ्या मते तू आंबाच आहेस! त्याप्रमाणे मी खत घातले, पण तुला कुंपण नाही घातले!
तुला मीठच हवे असेल, तर ते तू आताही सहज मिळवू शकतेस.

सक्षमपणे निर्णय घेण्यासाठी आधी स्वतंत्रपणे विचार करू दिला पाहिजे. >>
स्वतंत्रपणे विचार करण्यासाठी आधी स्वतंत्र व्हायला पाहिजे!
फेरविचार प्रत्येकानीच करायचा असतो, मीसुद्धा करते हज्जारदा, तुला काही सांगण्याआधी!

जेव्हा आपला आपल्यावरही विश्वास नसतो तेव्हा आपल्या लोकांनी केलेल्या तोंडदेखल्या स्तुतीमुळेसुद्धा खूप आत्मविश्वास निर्माण होतो. >>>
तू लहान असताना कितीही कळकट होऊन आलीस तरीही मी तुला जवळ घेऊन, 'कित्ती छुन्दड छुन्डद' असे म्हणायचे! हा तुझा आत्मविश्वास त्यातूनच आलाय बरे का! तितके जुने आता तुला आठवायचे नाही. तुझी पचवण्याची ताकद वाढली, त्याप्रमाणेच तुला पुढचे पुढचे कडू डोस देत गेले मी.

कोणाचे कष्ट विनमोल घेऊ नकोस हे ठीक आहे. >>
त्यांची आठवण तरी ठेव. तितके पुरे.

वाचा - मला कोणी काही बोललं तर मी का ऐकून घेऊ? माझी चूक नसेल तरीही मी पडतं का घ्यायचं? वाईट शब्दच वापरायला पाहिजेत असं नाही, पण स्पष्ट शब्दांत आपलं म्हणणं न मांडताच का निघून जायचं मी! हे लोकं मला खायला घालत नाहीत, मी माझ्या कष्टांनी कमावून खाते, उगाच का कोणाचं ऐकून घ्यायचं?>>
भान्डनानी माणसे दुखावतात.
आपणही समोरच्याला लागेल असे बोललो, मग फरक काय राहिला, समोरच्या माणसात आणि आपल्यात?
विरोध ना दर्शवणे याचा अर्थ 'सर्व मान्य करणे' असा होत नाही.

बाकी तुला तुझे स्वातंत्र्य उपभोगता यावे म्हणूनच लांब जाऊ दिले ना.
मी सदहेतूंनी ४ चांगल्या गोष्टी सांगण्याचे काम केले. आता वागण्याचे काम तुझे.

- माया :)

खर्चाच्या बाबतीतले सोडले तर बाकी सगळे विचार पटले. खर्चाच्या बाबतीत आईचे विचार बरोबर आहेत. :-)

कुठेतरी वाचलेली प्रेमचंद यांची एक गोष्ट (बहुधा शरू रांगणेकरांच्या पुस्तकात).

दोन भाऊ असतात. मोठा ९ वीत धाकटा ७ वीत. लहान भावाला खेळताना पाहून मोठा भाऊ म्हणतो, "खेळत काय बसलास? अभ्यास कर." लहान भाऊ ऐकतो. परीक्षेत मोठा भाऊ नापास होतो. लहान भाऊ पास. असे पुन्हा होते.

शेवटी लहान भाऊ ९ वी पास होतो मोठा नापास. पुढच्या वर्षी मोठा भाऊ ९ वीत असतो धाकटा दहावीत. पुन्हा मोठा भाऊ धाकट्याला म्हणतो, "अभ्यास कर". धाकटा विचित्र नजरेने त्याच्याकडे बघतो. तेव्हा मोठा भाऊ म्हणतो, "मला माहिती आहे, तू काय विचार करतो आहेस. मी नापास झाल्यामुळे तुला काही सांगण्याचा अधिकार गमावला आहे असे तुला वाटते आहे. पण तसे नाही. मला तुझ्याबद्दल आस्था (concern) वाटते तोपर्यंत अभ्यास कर असे सांगणारच".

थोडं धारदार झालंय, पण आवडलं. मला तुमच्या लेखणीतून जयंत कुलकर्णींनी वरती लिहिलं त्या धर्तीचं चंट पोरीचं पत्रही वाचायला आवडेल.

आणि गरीब लोकांच्या भावना दुखावण्याविषयी मुद्दा पटला की काय? :)

पत्र नाही आवडले

पत्रातले विचार चांगले आहेत परंतु आताच्या जमान्यात मुलगी आईला पत्र लिहिल हेच पटले नाही. ;) गेले, गेले ते दिन गेले.

आता समस लिहा. वरील पत्र मुलगी आईला एस.एम.एस्.द्वारे कसे पाठवेल ते लिहा बघू. ;)

संस्कार करताना तू मला कायम झाडाकडे बघ असं शिकवलंस. नारळाला खत म्हणून मीठच घालतात

या दोन वाक्यांच्या परस्परसान्निध्यातून (juxtaposition) काही भलतेच संकेत डोक्यात चमकून गेले.

"लेखन 'धारदार' झाले आहे" या (बहुतेक) श्री. घासकडवींच्या म्हणण्याशी सहमत.

पत्र अजिबात आवडले नाही.

आजकाल मुली आईला असं पत्र लिहित असतील यावर विश्वास/ अविश्वास दाखवत नाही कारण तसा अनुभव नाही. माझ्या लग्नाच्या वेळी दहा वर्षाच्या आसपास लहान मुली असणार्‍या भाच्या, पुतण्या नुकत्याच नोकरीला लागल्यात आणि फेसबुकावर त्यांचे पार्ट्यांचे फोटू पाहून मला भोवळ आली होती ते आठवले. अंगभर कपडे घालायची फ्याशन कधीच गेली असे वाटले. या मुली आईला कसे पत्र लिहितील हा विचार करणे गमतीशीर असेल. माझ्या पुतण्याने नुकतीच इमेल लिहून त्याच्या काकाला (माझ्या नवर्‍याला) अमूक एका हिरव्या युनिव्हर्सिटीबद्दल विचारले. साधारण खर्च त्याला समजला होता पण अजून जरा खर्चाचा अंदाज घेऊन डायरेक्ट बाबांना कळवून टाक रे काका! यावर आम्ही आश्चर्याने हसलो होतो.
सुट्टीत काय करतोय्स म्हणून विचारल्यावर "फ्लायींग क्लब जॉइन केलाय" असे म्हटल्यावर आम्ही आमच्या मुलाच्या शैक्षणिक्/अशैक्षणिक/क्षणिक अश्या सगळ्या खर्चांचा पुनर्विचार सुरु केला आहे.
पत्र मजेशीर आहे. त्यातला जबाबदारी टाकण्याच्या मुद्द्याशी सहमत.

पत्र आवडलं.....कधीकधी असे विचार येणं स्वाभाविक आहे, असं लिहिल्यामुळे आईवरचं प्रेम कमी झालं आहे/कमीच आहे असं नाही वाटत.....
शिवाय पहिला मुद्दा- माते, तुला हे कधी समजलं आहे की लहान मुलांच्या मनातही त्यांचे स्वतंत्र विचार, कल्पना असतात.: खूप पटला....
ह्या पत्रातली आई म्हणजे 'आपल्याला जिने जन्म दिला ती' असा टिपिकल अर्थ न घेता कोणी एक व्यक्ती म्हणून विचार केला तर वाचन अधिक सुसह्य होइल!

शेवटी पोरगी पत्र लिहण्याचे हत्यार उपसते ह्याचा अर्थ आईने तिला उपदेशाचे डोस पाजुन जाम बोअर केले आहे.

पत्र आणि प्रतिक्रिया.

लालयेत् पञ्चवर्षाणि दशवर्षाणि ताडयेत् ।
प्राप्ते तु षोडषे वर्षे पुत्रीं मित्रवदाचरेत् ॥

या जुन्या ढोबळ धोरणाचा व्यत्यास असा :
पहिली पाच वर्षे लाड करून घ्यावेत, (वय वर्षे ०-५)
त्यानंतर दहा वर्षे शिस्त लावतात ती लावून घ्यावी, (वय वर्षे ६-१५)
त्यानंतर दहा वर्षे आई-वडील हे परिपूर्ण नाहीत हे समजून रागवायचे, (वय वर्षे १६-२५)
त्यानंतर दहा-वीस आई-वडील हे स्खलनशील मानव आहेत, पण प्रेमळ मानव आहेत हे समजायचे. (वय २५-४५)
त्यानंतर मग आपणही त्याच प्रकारचे स्खलनशील मानव आहोत, हे समजायचे. (वय ४५+)

खाया पिया कुछ नही, गिलास तोडा बारा आना!

लेखातील विचार पटले नाहीत .
आमच्या आईने मला आणि माझ्या बहिणीला नेहमीच अनेक चांगल्या गोष्टीसाठी उत्तेजन दिले आहे. उपदेशाचे डोस पाजले नाहीत असे नाही पण तिने अनेक गोष्टीत काळाप्रमाणे स्वतःमधे बद्ल केलेले आहेत त्यामुळे आमच्यावर तिने जुने , बुरसट विचार लादले असे कधीच झाले नाही. लहानपणी आणि कॉलेजात गेल्यावरही अनेक छोट्या मोठ्या गोष्टी आम्ही भावंडे आपापला निर्णय घेऊनच करायचो. तिचा पाठिंबा असायचाच आणि अगदिच आमचा निर्णय अयोग्य वाटला तरी सरळ नकारा ऐवजी चर्चेतून त्यावर काही तोडगा काढला जायचा.
कोणत्या आईला आपली मुले स्वतंत्र , जबाबदार, स्वावलंबी झालेली आवडणार नाहीत? काही आया अती काळजी करणार्‍या असतातही पण पत्रात लिहील्याप्रमाणे स्वतःच्या मुलीबाबत विचार करणारी आई अजून तरी पाहण्यात नाही. कदाचित ती मुलगीही (पत्र लिहीणारी) आईला समजून घेण्यात कमी पडलेली असेल म्हणून तिचे तसे विचार असतील.

जिंदगी तेरे दर पर मै हजार ठोकरे खाउं
हर ठोकर पर अपनी जीत का एहसास जताउं
ये क्या हो रहा है आज जमाने को ; ये सबको सुनाऊं
कल यहां हमने भी यही किया था ये कैसे बताउं

पत्र छान आहे. ज्या वयात जबाबदारी कळते अशा वयात लिहीलेले हे पत्र छान आहे.

मात्र वेळेचे महत्त्व, कामाचे महत्त्व कळत नाही अशा वयात, दिवसरात्र फेसबुकावर बिजी असलेल्या मुलीला, जातायेता मित्रमैत्रिणींना समस करणार्‍या मुलीला तिच्या त्याच वयात प्रवचन दिले गेले नाही तर फारसे बिघडते असे नाही, पण मुलीचा तो वेळ (कधीकधी वर्षेही) मात्र जातो.

शिवाय आईने मुलीची मैत्रिण होण्याचा अट्टाहास कशाला हे मला कळत नाही. यातून मैत्रिणीचे नाते श्रेष्ठ, आईचे कमी असे काही सूचित होते आहे. मैत्रिण होणे म्हणजे काय? आई राहणे म्हणजे काय? एकत्र राहता येणे, बोलता येणे, एकमेकांबरोबर असताना काही गोष्टी आनंदाने करता येणे हे मोकळेपणाने करणे हे आई-मुलांच्या नात्यातही अपेक्षित असते.