'हाय...' लताबाईंचा!

एवढी सगळी सुंदर सुंदर गाणी एकदम एकत्र एका धाग्यात!!! मेजवानी. ऐकतो सगळी एकएक करून...

बिपिन कार्यकर्ते

रसिक बलमा...हाये....
हा विसरू नका राव!!

एकदम मस्त लेख आणि उदाहरणे... प्रत्येक हाय चे केलेले विशेष वर्णन आवडले.

पवन दिवानी मधे सुरवातीचे आणि मधे असेच हाय असलेले आठवले.

अवांतरः
असे अनेक गाण्यात नाही पण लताच्या दोन गाण्यात आलेले संदर्भ आठवले. (ज्यात सांगितले तो त्या व्यतिरीक्त डोके बाहेर ठेवून पहायचा चित्रपट : भेजा फ्राय). लताने आयेगा आयेगा (२०+ वेळा वेगवेगळ्या ठेक्यात) आणि चलते चलते (४०+ वेळा वेगवेगळ्या प्रकारे) हे किती वेगवेगळ्या पद्धतीने म्हणलेले आहे सांगितले आहे.

अतिअवांतरः
वरील दुवे शोधताना, लताच्या मुलाखतीत समजले की आयेगा आयेगा च्या वेळेस गायकांची नावे रेकॉर्डवर नसायची तर चित्रपटातील भुमिकांची नावे असायची. बरसातपासून ती स्क्रीन वर येऊ लागली...

छोटेखानी लेख सुंदरच!

धन्यवाद प्रदीपराव, सगळे दुवे ऐकतो आहे..

आपला,
(लताप्रेमी, लताभक्त) तात्या.

पवन दीवानीच्या अगोदरचा 'हाय' अगदी किलींग आहे. लताचा 'हायच' काय पण मधूमतीतल्या 'दय्या रे दय्या' गाण्यातला सुरूवातीचं 'उई उई उई..' पण काळजाचं पाणी पाणी करतं!
मस्त धागा व मस्त लेख प्रदीपशेठ.. अजून येऊ द्या

दिलका खीलौना हाये टूट गया.........विसरलात का

'हाय रे हाय, नींद नही आय' (हमजोली) आणि 'हाय हाय ये मजबूरी' (रोटी, कपडा और मकान)

चांद फिर निकला या गाण्यात धृवपदाकडे परत येण्यापुर्वी येणार्‍या ओळीत (...मै क्या करु हाये... के तुम याद आये) आलेला दर्दभरा हाय!

-अनामिक

हाये... कैसे दिन बिते मधला हाये पण अतिशय जिवघेणा आहे...

हा ऐका: http://www.youtube.com/watch?v=Cyutrpsiqm4

- नाटक्या
(अर्थ म्हणतो दारू-दारू, नाटक्या म्हणतो कॉकटेल-कॉकटेल)

प्रदिप,
खास मेजवानी दिलीस रे बाबा. समाधानाचा ढेकर आला; आणि भुक ही वाढली .
लता बाईंचा पंखा केशवराव.

१. तुने हाये मेरे जख्मे जिगर को छू लिया -
२. हाय.. चंदा गये परदेस..
३. हाये.. झिलमिल झिलमिल ये शाम के साये..
४. खनक गयो हाय बैरी कंगना..
५. नही लगता हाय दिल तेरे बिना...
६. मचल गया हाये मेरा दिल...

आठवतील तशी आणखी सांगेन...

- नाटक्या
(अर्थ म्हणतो दारू-दारू, नाटक्या म्हणतो कॉकटेल-कॉकटेल)

श्रावणी संगीत महोत्सव आवडला. सगळीच गाणी एकापेक्षा एक आहेत. [फक्त हाय हाय ये मजबूरी हे एक मला न आवडणारं गाणं आहे.] दुव्यांमुळे दिवसाची सुरुवात खूपच मस्त झाली. अजून अशाच मेजवान्या मिळत राहो!

क्रान्ति
ध्यानम् मूलम् गुरुमूर्ति, पूजामूलम् गुरु पदम्
मंत्र मूलम् गुरुवाक्यम्, मोक्षमूलम् गुरुकृपा
अग्निसखा
रूह की शायरी

लताबाईंच्या गाण्याचा हाही उपयोग! तात्यांनी हे गाणे उगाच नाही मुखपृष्ठावर टाकले:

सकाळ (http://beta.esakal.com/2009/07/25003058/pune-balaji-tambe.html) मधून साभारः

""ओ सजना बरखा बहार आयी' हे "परख' चित्रपटातील गीत रानडे यांनी गायले. त्यावर भाष्य करताना डॉ. श्री. तांबे म्हणाले, ""या गाण्यात अतिउत्कट इच्छा व्यक्त केली आहे. ही इच्छा परमेश्‍वराच्या मीलनाची आहे. मलविसर्जन तसेच आळस दूर करण्यासाठी हे गाणे उपयुक्त आहे.''

;)

धाग्यातली सर्व उदाहरणे आणि अनेकांच्या प्रतिसादातली गाणी : सुरेख ! फारच सुंदर धागा. सायंकाळ आनंदात गेली. मनःपूर्वक आभार.

वा! मस्त धागा आणि प्रतिसाद. आता सगळी गाणी ऐकत सकाळ छान जाईल.

चांगला लेख आणि त्यामुळे चांगल्या आठवणी!
धन्यवाद! लतादिदी या मर्त्य माणसांत जमा नाहीत. त्या देवाने आपल्यासाठी (भारतातल्या गरीब बिचार्‍या प्रजेसाठी)स्वर्गातून पाठवल्या आहेत. त्यांच्या जवळपासही कोणाला पोचणे शक्य नाही हे आत्तापर्यंत सगळ्या कलाकारांना कळलेच असेल.

हर शख्सको अपना बनाके देख लिया
मिलेंगे ना किसीसे ये दिलमें ठानी है|

हे लताबाईंचे अजून काही घायाळ करणारे 'हाय'
घडी घडी मोरा दिल धडके

मोसे छल किये जाय

कारी बदरिया मारे लहरिया

क्रान्ति
ध्यानम् मूलम् गुरुमूर्ति, पूजामूलम् गुरु पदम्
मंत्र मूलम् गुरुवाक्यम्, मोक्षमूलम् गुरुकृपा
अग्निसखा
रूह की शायरी

सुरेख लेख. लेख आणि प्रतिसादातले गाण्यांचे दुवेही उत्तम. 'आयेगा आनेवाला' आणि बरसातच्या गाण्यांना या वर्षी साठ वर्षं होतील. खुद्द लताबाईही दोनेक महिन्यांत ऐंशी वर्षं पूर्ण करतील. या निमित्तानं तात्या, प्रदीप, डॉ. दाढे यांच्यासारख्या जाणकारांनी त्यांच्या गाण्यातल्या जागा, शब्दांचे परिणामकारक उच्चार याबद्दल अजून लिहिले तर बहार येईल.

माझ्या अल्पमतीप्रमाणे वानगीदाखल काही विषयांना तोंड फोडण्याचे धाडस करतो -
१. 'सांवरे सांवरे' मधल्या अखेरच्या तीस सेकंदातल्या अशक्यप्राय ताना; 'घनु वाजे घुणघुणा'मधल्या बागेश्रीतल्या आलापापासून ते सुनियो जी अरज म्हारी पर्यंत निरनिराळे आलाप. याच्या अगदी विरूद्ध टोकाचं उदाहरण द्यायचं तर सलील चौधरींच्या 'वो एक निगाह क्या मिली' मधल्या आवाजातली बॅलेरिनासारखी मॉड्युलेशन्स.

२. र/रा व ख/ख्व/नुक्तावाला ख सारख्या कठीण व्यंजनांचा स्वच्छ उच्चार - उदा. 'रात भी है कुछ भीगी भीगी' (या गाण्याबद्दल खरं तर स्वतंत्र लेखच होऊ शकेल. पाऽयल वरची जागा, 'चैनभी है कुछ हलका हलका' मधला खरंच पिसाइतका हलका उच्चार, पुढच्या कडव्यातल्या 'बेहोषी'चा धुंद उच्चार इ.); 'जब रात नहीं कटती' मधले विलंबित 'रा'चे सौम्य उच्चार जे एखाद्या सामान्य गायिकेने हे गाणं म्हणण्याचा प्रयत्न केला असता तर बहुधा कानाला रूचले नसते [श्रेयअव्हेर : प्रदीप]; 'हमने देखी है उन आँखोंकी महकती खुशबू' मधले रिश्तों, रुह, रेहने मधले 'र'चे स्पष्ट; इतरांप्रमाणे ल आणि र च्या मध्ये कुठेतरी न होणारे उच्चार.

३. लताबाईंच्या गाण्यातील अंडरप्लेबद्दल, गाण्यातला मूक आक्रोश संयतपणे जिवंत करण्याबद्दल वर लेखात उल्लेख आहेच. त्यांच्या काही गाण्यांतले शब्दही जणू त्यासाठीच लिहिले गेले आहेत असं वाटत राहतं. पटकन आठवणारी काही उदाहरणं अशी -

(उनको ये शिकायत है के हम) कहने को बहुत कुछ था अगर कहने पे आते, दुनिया की इनायत है के हम कुछ नहीं कहते; (कळा ज्या लागल्या जिवा) कुणाला काय हो त्यांचे, कुणाला काय सांगाव्या; (जाये तो जाये कहाँ) समझेगा कौन यहाँ, दर्दभरे दिलकी जबाँ; (यूं हसरतों के दाग) खुद दिलसे दिल की बात कही/होटों को सी चुके तो जमाने ने ये कहा, ये चुप सी क्यो लगी है अजी कुछ तो बोलिये; (कुछ दिल ने कहा) जीवन तो सूना ही रहा, सब समझें आयी है बहार; कलियोंसे कोई पूंछता, हँसती हैं वो या रोती हैं.

अर्थात ह्यात लताबाईंच्या गाण्यातला एक टक्काही अंतर्भूत होत नसावा; पण या निमित्ताने इतर कोणी अजून यावर लिहिले तर फारच उत्तम.

नंदनमराठी साहित्यविषयक अनुदिनी

गाईड मधील -- "पिया तोसे नैना लागे रे...."

http://www.youtube.com/watch?v=3koQIDoNGMU&feature=related

हाय हाय प्रदीपराव! तुमच्या या धाग्यात मस्त गाण्याची मैफील होऊन गेलेली दिसतेय..
मस्त लेख आणि प्रतिक्रीया.. हाय! मजा आ गया!

(हाय बाय पंथातील) ऋषिकेश
------------------
बुद्धीसाठी लोह वाढवणारी औषध घ्यायला लागल्यापासून "डोकं गंजलं तर!" ही भिती वाढली आहे

हाय!हाय! हा लेख कुठे लपला होता बरं!सुरेख लेख.

वय वय वय मेरी जां मेरी जां
प्यार किसीसे हो ही गया है
हम क्या करे

हे यहुदी मधलं अफाट गाणं आहे.

.

Hay,
Bugadi mazi sandali ga.
He gana rahila ki.

Ata matra haay khaayachi paali amachyawar aali aahe.

ओ रामजी ... बडा दुख दीना

हाय राम कुडियो को डाले दाना

सुरेख लेख!

छान लेख आणि प्रतिसाद

प्रदीपदांचा हा 'हाय' नजरेतून कसा सुटला होता कोण जाणे? धन्यवाद प्रदीप! :)
धागा सापडताच पहिल्यापासून एकेक गाण्याची लड उलगडायला सुरुवात केली. संध्याकाळ सार्थकी लागली!
यातल्या कित्येक गाण्यांना साठपेक्षा अधिक वर्षे होऊन गेली आहेत यावर विश्वास बसत नाही. अवीट गाणी ती हीच!

वरती लेखात सांगितलेलं हंसराज बहेल साठी गायलेलं 'हाय, जिया रोये' हे राग दरबारी मधलं आहे.

अनुराधातल्या राग कलावतीवर अधारित 'हाय, रे वो दिन क्यूं ना आये' या गाण्यातला लीला नायडू आणि बलराज साहनीचा अभिनय म्हणजे अशा गाण्यासाठी काम कसं करावं याचा वस्तुपाठ आहे. प्रत्येक ओळीत लताच्या जीवघेण्या आवाजाला आणि लीला नायडूच्या तितक्याच सुरेख अभिनयाला बलराजचं अधिकाधिक दुर्लक्ष करत वाचत बसणं, चेहेर्‍यावरली बेफिकिरी आपल्यालाच इतकी असह्य होते की शेवटी ओरडून सांगावेसे वाटते की अरे उदासीन माणसा जरा तिच्याकडे बघ!!

'हाय रे तेरे चंचल नैनवा' मधला बेकरार - या शब्दातला 'क' फक्त लताबाईंनीच उच्चारावा __/\__

हमजोली मधलं 'हाय रे हाय, नींद नहीं आये' हे देखील सुंदर म्हंटलं आहे रफी आणि लता आहेत. यातला हाय अनेक वेगवेगळ्या प्रकारे गायलाय.
(शिवाय बोनस म्हणजे जितू भैय्या आणि लीना चंदावरकर यांच्या तद्दन नाचाने गाण्याला वेगळीच खुमारी आणली आहे! ;))

दो फूल सिनेमातलं 'हाय घबराये रे बिन तेरे मेरा मन' हे वसंत देसाईंचं संगीत असलेलं गाणंही सुरेख आहे.

(या गाण्याची चाल आणि काही सुरावटी दो आंखे बारह हाथ मधल्या 'ऐ मालिक तेरे बंदे हम' या गाण्याची आठवण करुन देतात, त्याचंही संगीत वसंत देसाईंचंच आहे! प्रत्येक संगीतकार त्याची सिग्नेचर त्याच्या गाण्यात कुठेनाकुठे सोडतो असे मला वाटते. मदनमोहनची बरीचशी गाणी लगेच ओळखू येतात त्याची सिग्नेचर असतेच असते! असो विषयांतर नको.)

धागा वाचनखूण म्हणून साठवलाय! :)

-रंगा

हाए.... म्हणून एक नि:श्वास टाकला फक्त धागा आणि त्यातली गाणी पाहून.

लागे ना मोरा जिया
सजना नही आयी, हाये...

छान लेख! आवडला.
उत्तम संकलन!