प्रवास

व्वा सुरेख... अगदी आठवणींच्या एका-एका स्टेशनाचा पल्ला गाठत पुढे जाणारा प्रवास :)

छान लिहिलय. आवडलं!

छान लिहिलय.

मुक्तक मस्त जमलंय, आवडलं.

मस्तच. सध्याच्या काथ्यांनी जीव उठवला होता. त्या गर्दीत हा लेख खुपच छान वाटला.

खुप छान पैसातै. आवडेश.

खरचं फार छान लिहिलय !!! आवडलं...

फारच छान !
खास आवडले !
रेल्वेचा प्रवास हा आम्हां भारतीयांसाठी एक सांस्कृतिक भाग आहे.
तुमच्या बालपणीच्या आठ्वणी वाचताना चुलीसमोर केस मागे घेत खरकट्या हाताने फुंकणी तून हवा घालून जाळ मोठा करणारी माझी आई समोर दिसली. ती फुंकणी वापरे त्यावेळेपुरते आवर्तन थांबे अन्यथा सतत रामरक्षा अथवा व्यंक्टेश स्तोत्र चाले. चुलीतील जाळ मोठा झाला की आईचा मूळ्चा तेजस्वी चेहरा आणखी उजळे.. त्यावेळी ती जगातील सर्वात सुंदर स्त्री असे आणि आम्ही तिची पिल्ले तिच्या भोवती कोंडाले करुन बसू. दादा आईच्या सुरात सूर मिसळून म्हणे .. त्याकाळी आमच्या घरी रामरक्षा पाठ असणे हे मुंजीसाठी प्री- क्वालिफिकेशन होते.
आजही झोप आली नाही की रामरक्षा म्हणते. लगेच निद्रादेवीच्या अंगणात पोचायला होतं.
अगदी अगदी .. माझाही असाच अनुभव आहे. रामरक्षा सहसा पूर्ण होत नाही .. तत्पूर्वी च झोप लागून जाते.

हलकं फुलकं.. मस्त.

विरंगुळा खासच .निवडणुकीचा काथ्या आणि पाकृच्या वासातून सुटलो जरा .
प्रवासात काय काय मागचे आठवत राहाते .रेडीओवरचे सहज सुचले म्हणून आणि शनिवारचे नभोनाट्य .रविंद्र पिंगे ,शंना ,जयवंत दळवींचे कल्याणी .ओरिसा कोणार्कच्या सूर्यमंदिरावर कोणी लिहिले होते ?प्रेमचंदच्या एका गोष्टीत नोकरीच्या शोधात निघालेला तरूण आर्मितील भावाचा कोट घालून रेल्वेने जातो आणि त्यालाच आर्मितला समजून बसायला जागा करून देतात .तुम्ही सिग्नल दिलात नी आमची गाडी सुटली सुसाट .

सुरेख लेखन :)

सुरेख जमलंय.

पैसाताई,
संपादक मंडळात असल्याने धाग्यावरचे प्रतिसाद संपादित करण्याच्या कामातुन वेळ काढुन अधुनमधुन असेच छान लेख लिहित जा!

थंड वार्‍याच्या झुळकीसारखाच वाटून गेला लेख सद्य निवडणूक हल्लकल्लोळामध्ये !!

छान.. :)

आवडला. असेच केलेले काही प्रवास डोळ्यासमोरुन गेले.

रेल्वे, निदान भारतीय रेल्वेचं एक खास वेगळं विश्व असतं. खूपदा प्रवासात असे अनुभव आलेत.
शेवट अगदी खास ! आपल्या गावाची चाहूल किती सुखद असते याचा कितिदा तरी अनुभव घेतला आहे, घेते आहे !

ताई रत्नागीरीला नेलेस बघ :)

लवकरच गाडीने लक्षात येईल असं एक वळण घेतलं आणि बाहेर दूरवर काळोखावर रांगोळी काढल्यासारखे प्रकाशाचे अनेक झगमगते ठिपके दिसायला लागले. माझ्या ओळखीच्या शहराचं पहिलं दर्शन! नेहमीच अतिशय सुखद वाटणारं. त्याने मला त्या स्वप्नातल्या गावाहून परत वर्तमानात आणलं. हळूहळू शहरातले रस्ते आणि त्यावरचे दिवे दिसायला लागले. गाडीने हलकेच ब्रेक लावल्याचा आणि रूळ बदलल्याचा आवाज जाणवला. सुक्या मासळीचा विशिष्ट वास यायला लागला. अनेकांना हा वास अजिबात आवडत नाही. पण माझ्यासाठी मात्र हा वास माझ्या ओळखीच्या शहराची खूण आहे.

खरंच... रत्नागिरीला पोहोचवलंत... :)

छान लिहलेय... खरच हलके फुलके...
धावत्या रेल्वेच्या दरवाज्यात उभे राहुन, वारे अंगावर घेत, युफोरियाचे "ओ माय री.. " गळा फाडून गाण्यात जी मजा अहे ना, त्याला तोड नाही दुसरी... :)

निरिक्षणातला वेगळेपणा भावला

व्वा, छान!
थंड वार्‍याची झुळूक!!!

ये बात! कोकण रेल्वेचा प्रवास स्वप्नातल्या प्रवासासारखा वाटतो.

सुंदर, हळूवार लेख.. झक्कास, ज्योतितै.. प्रवास आणि अनुभव-प्रवास, दोन्ही आवडले.

बाकी रेल्वेप्रवासाचा लै अनुभव घेतलाय. त्यात दिल्ली-हैदराबाद सेकंद क्लासातला प्रवास, त्याच रुटवर अनकन्फर्म्ड टिकीटावर स्लीपरमधला प्रवास, नागपूर-दिल्ली रुटवरचा सेकंड-स्लीपर-एसी असा चढत्या भाजणीचा प्रवास, दिल्ली ते आसाम स्लीपरक्लासचा प्रवास, ज्यात सैनिकांच्या बस्त्यांमध्ये घळ करुन झोप घेतली होती.

बाकी, अनकन्फर्म तिकीटावर स्लीपर किंवा एसीतून प्रवास करण्यापेक्षा सेकंडक्लासमध्ये फाईट मारलेली परवडते, हा अनुभव आहे बरेचदा.. ;-)

खुप छान लिहलयत.
"सुक्या मासळीचा विशिष्ट वास यायला लागला. अनेकांना हा वास अजिबात आवडत नाही. पण माझ्यासाठी मात्र हा वास माझ्या ओळखीच्या शहराची खूण आहे."
तसं कोकण माझ मुळ गाव नाही. पण कोकणात जायच म्हणल की मी लगेच तयार होते. मी शाकाहारी असल्याने मासळीचा विशिष्ट वासाच्या जागी मला ऊकडीच्या मोदकाची स्वप्न पडायला लागतात. कोकण्यातल्या ऊकडीच्या मोदकाची सर बाकी कुठ्ल्याही मोदकाला नाही.

झक्कास .

सुरेख लेखन झालय. असा प्रवास करून कितीक वर्षे लोटलीत असे वाटले. आता एकदा इथल्याइथं कुठेतरी ट्रेनने जाऊन येईन म्हणते!

मस्त. आवडलं.

आम्ही आठवीला असताना संस्कृतच्या तासाला मास्तरीण बाई आमच्याकडून रामरक्षा घोकून घ्यायच्या. अर्थ समजावण्याच्या भानगडीत त्या कधीच पडल्या नाहीत. रामरक्षा का घोकून घ्यायच्या तेही कधी कळलं नाही. आम्ही मात्र बेंबीच्या देठापासून "आत्तसज्ज धनुष्या विशुस्पुशा वक्षया शुगनसंगीनौ" म्हणून ओरडायचो.

एकदम आवडले आणि भावले! मला वाटते ८० च्या दशकात शाळा-कॉलेज केलेल्या पिढीपर्यंतच्या (ज्यात मी देखील येतो) व्यक्तींनी अनेक बदल झपाट्याने पाहीले आहेत. त्यामुळे जेंव्हा परत परत असे लहानपणच्या घरापाशी मनाने जाणे होते तेंव्हा अशीच कुठेतरी अस्वस्थता येते.

चित्रदर्शी वर्णन आवडले. लहानपणी हरिप्रिया एक्स्प्रेसने केलेल्या अनेक मिरज-धारवाड प्रवासाच्या आठवणी जाग्या झाल्या. बहुत धन्यवाद!

एकदम मस्त ,आवडलं मुक्तक
नाहितर केमो थेरपिच चालुय सगळी कडेच

छानच झाला आहे लेख, मजा आली. कुठून - कुठे गेला होतात ते पण सांगा की.

बर्याच दिवसांनी हे असं काहीतरी चांगलं वाचायला मिळालंय. मनाला रिफ्रेश करणारं लेखन!

खूप आवडलं पैसाताई. कितीतरी आठवणी आहेत अशा प्रवासाच्या. :)

फारच छान!

भारतीय रेल्वे प्रवास हा व्यक्ती आणि वल्ली निरीक्षण करण्यासाठी उत्कृष्ट जागा आहे.
पक्षी व प्राणी पाहण्यासाठी जसे अभयारण्यात जावे लागते. तसे मानवी स्वभावाचे वेगवेगळे नमुने आपल्या समाजातील विविध स्वतारातील , धर्माची जातीची , वयोगटातील माणसे निरीक्षण रेल्वेच्या डब्यात होते.
तुमच्या लेखनाच्या शैलीला तुमच्या बारीक निरीक्षणाची जोड मिळाल्याने आम्ही सुद्धा तुमच्यासारखा हा प्रवास अनुभवला.
फार पूर्वी यात्रा ह्या मालिकेतून आपल्या भारतचे दर्शन घडविणाऱ्या शाम बेनेगल व ओम पुरी ची ची आठवण आली.

प्रवास आवडला.

नॉस्टेल्जिक वाटलंच, रेवदंड्याला आईच्या आजोळी आम्ही भावंड जमत असू तेव्हाचं चित्र आलं डोळ्यासमोर, लंपनच्या भाषेत सांगायचं तर तंतोतंत! रामरक्षा, अथर्वशीर्श अगदी हुबेहुब..
रेल्वेच्या प्रवासाची मज्जाच और.. अगदी मुंबईतला रोजचा प्रवास करायचो ते दिवस आठवले.. फक्त प्रवासातले असे मित्र/ कंपू होते ते विश्वच वेगळं!
खूप छान मांडलय लेखात.. आवडलंच!

बढिया एकदम!
सर्वप्रथम, पैसाताईला 'आपण खूप छान लिहू शकतो' हे आठवलं त्याबद्दल तिचे अभिनंदन. :)

मुक्तक एकदम छान उतरलं आहे. बाकी, रेल्वेप्रवास असा एंजॉय करणार्‍यांचा फार हेवा वाटतो. दहा एक वर्षांखाली गवाल्यार ते पुणे असा शेवटचा छळवादी रेल्वेप्रवास केल्यापासून रेल्वेत बसायच्या कल्पनेनंच कसंतरी व्हायला लागतं. हवं तर चोवीसतास बाईक चालवतो पण रेल्वे नको असं झालं. त्यापुर्वी आवडायचं, पण त्या प्रवासानं मात्र आवडच मारली.
पण आज मात्र तुझ्या लेखामुळं कोकणरेल्वेची ही छोटेखानी सफर मस्त एंजॉय करता आली. :)

पण 'मंगलोरी पेढा' म्हणजे काय?
:-/

कालच मुलाला अंगणात बोलावुन तारका दाखवायचा प्रयत्न केला.
पण टीव्हीवर त्याच काहीतरी सुरु होतं.
मस्त गो पै तै.
किती दिवसांनी वाचत असताना आठवणी झरझर पुढुन येउन मागे पडत चालल्याचा भास झाला.
रेडीओच्या आठवणीने तर चक्क हळव केलं. मी सुद्धा रेडीओ आमच्या अंगणातल्या फळीच्या कॉटवर उपडं पडुन ऐकायचे. "वाटसरु" हे तेंव्हाचे भयानक नाटक मी असच अंगणात पडुन ऐकल अन शेवटी घाबरुन आत चुलीजवळ येउन बसले.

प्रवास आवडला !

व्वा ! क्या बात ... क्या बात....

प्रवासवर्णन भावले, हे वाचताना माझ्याही रेल्वेप्रवासाच्या काही आठवणी जाग्या झाल्या.

:)

किती छान लिहीलय....अनेक प्रवास आठवले या लेखामुळे.कोकण रल्वेने मात्र अजून प्रवास नाही करायला मिळाला..निसर्ग बघण्यासाठी तरी कोकणात रेल्वेने जायचय.

पै सर्वप्रथम अभिनंदन...! निवडणुका आणि आपापल्या समर्थकांचे वैचारिक दावे प्रतिदाव्यातून आम्हा वाचकांना जरा उसंत दिली. थ्यांक्स....! :)

पै प्रवास आवडला. लेखनशैली सुरेख. आपल्याबरोबर आमचाही प्रवास छान सुरु होता. ''समोरच्या सीटवर एक टिपिकल मंगलोरी 'पेढा' आणि त्याची नवथर बायको बसले होते'' इथे फिस्सकन हसु आलं. आणि रेल्वेचा चलचित्र प्रवास आपल्याबरोबर आमचाही सुरु झाला. पूर्ण प्रवास रंगला मजा आली. आनंद वाटला. ब-याच दिवसानंतर एकेक ओळ वाचतांना मजा आली. मन लावून वाचावं वाटलं.

पै, मार्क द्यावे वाटले ते...''मन सहजच काही शे मैल आणि साडेतीन दशकांचा प्रवास करून रत्नागिरीजवळच्या एका खेड्यात पोचलं...येथून पुढे जे वर्णन केलं ना ते केवळ सुरेख. कोकणात आम्हीही जाऊन आलो.

आमचा आजचा प्रवास इथेच संपत होता, पण गाडी मात्र अशीच धावत पुढे जाणार होती....इथे आम्हीही उतरलो. निरोप द्यायचा म्हटलं की जड होतं तसं. आतून काही तरी हलतंय असा सुरेख शेवट...दमदार लेखनीचा प्रवास दोन बोटांमधून सुटणा-या रांगोळीसारखा सुंदर प्रवास. (अजून खूप कौतुक करावं वाटतंय पण आवरतो.)

लिहित राहा हो...!!!

-दिलीप बिरुटे

छान...!

कित्ती छान. :)

कसल मस्त लिहील आहे ताई.

@मन सहजच काही शे मैल आणि साडेतीन दशकांचा प्रवास करून रत्नागिरीजवळच्या एका खेड्यात पोचलं. एका साध्यासुध्या बैठ्या घराच्या अंगणात. चोपून तयार केलेलं लख्ख अंगण. त्याच्या कडेने लावलेले चिरे, आणि त्या चिर्‍यांच्या पलिकडे ओळीत लावलेली अनेक फुलझाडं आणि शोभेची झाडं. तगर, कण्हेरी, बिट्टी, कुंद, मोगरा, नेवाळी, लिली, गावठी गुलाब, वेलगुलाब, अगस्ती नाना प्रकार. त्या लहान झाडांच्या पुढे पाण्याची दगडी पन्हळ, पाण्याने भरलेली दोण, आणि माड, आंब्याची कलमं, चिकू, रामफळ, कोकम अशी मोठी झाडं. या माडांच्या मुळात सतत पाणी शिंपल्यामुळे ओलसर मऊ माती असायची आणि बाजूला दुर्वा. पलिकडे एक लहानसं शेत आणि त्याही पलिकडे बांबूचं बेट. घराच्या मागच्या बाजूलाही प्राजक्ताची श्रीमंती उधळत असायची.

अंगणाच्या छोट्या भागात पत्र्याचा मांडव घातला होता. पण आमचा वावर बराचसा मोकळ्या आकाशाखालीच असायचा. तिन्हीसांजा वडील अंगणात फेर्‍या मारत रामरक्षा म्हणायचे. कधी पडवीतल्या झोपाळ्यावर बसून रामरक्षा, अथर्वशीर्ष म्हणायचे. आई पण काम करता करता असं काही म्हणायची. त्यांच्यामागून फिरताना आम्हालाही ती पाठ होऊन गेली होती. आजही झोप आली नाही की रामरक्षा म्हणते. लगेच निद्रादेवीच्या अंगणात पोचायला होतं. रात्री नीरव शांततेत माड झावळ्या हलवत उभे असायचे. सगळी फुलझाडं पाणी पिऊन प्रसन्न झालेली असायची. जेवणं झाली की कधी मर्फीचा रेडिओ पण आम्हाला सोबत करायला त्या अंगणात येऊन गाणी गायचा. रात्रीच्या वेळी लता, रफी, तलत, अरुण दाते सगळ्यांचेच आवाज जादुई भासायचे. >>>

आमी बी नॉस्टॅलजिक झालो.
दिल्लीसाठी केलेला वेगवेगळ्या ऋतुतला १० वर्षांचा प्रवास डोळ्यासमोर तरळुन गेला.

रम्य आहे आवडला. प्रवासातून कसे मस्त अलगद साडेतीन दशकांचा प्रवास करून मागे नेलेत. मी पाच दशके मागे गेलो. रेडीओ तर मी अजूनही ऐकतो. मुंबई सोडल्यापासून मात्र मुंबई आकाशवाणीची साथ तुटली. माझ्याही बालपणींच्या आजोळच्या हळव्याआठवणी जाग्या झाल्या.

धन्यवाद.

प्रवास आवडला. नॉस्टॅल्जिक करून गेला.

याच रत्नागिरी भेटीतला आपल्या प्रथम भेटीतला गप्पांचा फड अजून आठवतोय!

पै तै लै भारी. अशाच लिहित रहा ही शुभेच्छा.

मनुष्यस्वभावाची सूक्ष्म निरीक्षणं करत करत केलेला प्रवास मनापासून आवडला.

सुरेख लेखन, आणि झकास निरिक्षण. :)
माझाही प्रवास अगदी असाच काहीसा असतो... आणि जमेल तेव्हा,जमेल तसा तो फोटोतुन साठवुन ठेवतो.

झकास लेख आहे. जुन्या आठवणी आठवल्या.

सध्याच्या तप्त वातावरणात हा लेख वाचल्यावर ऐन वैशाखात वाळ्याचे पाणी अंगावर शिंपडावे तसे थंडगार वाटले.
रेल प्रवास माझाही अत्यंत आवडता. पण उत्तर भारत सोडून. दक्षिण भारतात रसम-सांबाराचा वास सतत सोबत करतो तेव्हढे सोडले तर बाकी प्रवास छान होतो. काही ठिकाणचे विशिष्ट वास अगदी लक्षात रहातात. नासिक रोड नंतरचा (बहुधा लासलगाव) कुजकट दुर्गंध झोपेतून हमखास जाग आणतो. एकदा जम्मू-दिल्ली प्रवासात चादरी-उश्या अस्वच्छ मिळाल्या म्हणून त्या देणार्‍याकडे तक्रार केली तर त्याने रेल-वे च्या कपडेधुलाईचा पार इतिहासभूगोल सांगितला. चादरी गोळा करून कुठे पाठवल्या जातात, कोणत्या धुलाईकंपनीचा वशिला कुठे असतो, 'लालूसाब' कसे अचानक भेट देऊन लिनन तपासत असत वगैरे. आम्हांला जबरदस्त झोप येत होती त्यामुळे 'स्वच्छ चादरी नकोत पण लेक्चर आवर' असे झाले.
खिडकीतून पहाताना दृश्ये भराभर सरकत जावी त्याप्रमाणे अनेक प्रसंगांचे धावते पण नेमके वर्णन वाचताना खरोखर रेलवे प्रवास करीत आहोत असे वाटले.
प्रतिसादातला 'केमोथेरपी' शब्दसुद्धा जबरदस्त. क्षणभर कळलेच नाही.

मिपावर सद्ध्या येत असलेल्या एक से एक भंगार आणि भिकार राजकरणावरील लेखात पॆ ताइचं हे ललित वेगळाच आनंद देउन गेलं.

लिहित जा ग नेहमी.

मस्तच, कोकण नाही पण कोकणकन्या फिरवून आणलीत, असे कैक प्रवास आठवले. आम्ही कणकवलीचेच :)
सुक्या मासळीचा वास माझ्याही खास आवडीचा, छानशी तरतरी येते त्याने मला, त्यातही समुद्राच्या खार्‍या वार्‍यात मिसळून आला तर क्या बात !

आवडेश !! क्वालिटी !!

त्यातून २३ वर्षे लष्करी सेवेत गेल्याने रेल्वेच्या उभ्या आडव्या जाळ्यातून भारत भर प्रवास केला आहे. मुळात गोव्यात पाच वर्षे पोस्टिंग असल्यामुळे कोकण रेल्वे चे प्रत्येक स्टेशन उतरून पाहिलेले आहे. मांडवी, कोकणकन्या आणि जनशताब्दी च्या अनारक्षित ते वातानुकुलीत १ ल्या दर्जाच्या सर्व डब्यातून प्रवास केलेला आहे. शिवाय रेल्वेच्या YP(मीटर गेज कोळसा इंजिन) YDM ४(मीटर गेज), WDM २ WDM ३A, WDP ४ या डीझेल आणि WCM २, WCG २, WCAM ३, WAM ४, WAP ५ अशा इंजिनातून सुद्धा प्रवास केला आहे.(IRFCA http://www.irfca.org/ हि साईट पहा) यात सर्वात आनंदाचा प्रवास कैसल रॉक ते मडगाव हा मीटर गेज चा प्रवास गोमंतक एक्सप्रेस च्या YDM ४ इंजिनातूनहि केला आहे.
आपल्या लेखामुळे पुनः प्रत्ययाचा आनंद मिळाला.आणि मडगाव ते रत्नागिरी हा प्रवास तर डोळ्याचे पारणे फेडणारे निसर्गाचे दर्शन घडवतो. कोकण कन्या एक्स्प्रेस ने हाच प्रवास पावसाळ्याच्या नंतर सप्टेंबर मध्ये दुसर्या वर्गाच्या दारात बसून करून पहा.(रत्नागिरी सकाळी सहा ते मडगाव पावणे अकरा) स्वित्झर्लंड च्या तोंडात मारेल असे रम्य देखावे दिसतील.
बाकी लेख सुंदरच आहे.

मस्तं प्रवासवर्णन...खूप छान लिहिले आहे ताई :)
आवडले.

प्रवास सगळेच करतात पन " प्रवास अनुभवणं आणि नेमक्या शब्दात मांडण अगदी अचूक"
पुन्हा पुन्हा लज्जत घेत वाचावा असा लेख.