निरागस चेहेर्‍याआडचे धर्मांतर

ख्रिस्ती समाजातील नेतृत्त्वच राजकारणातही आले पाहिजे तरच आपला ख्रिस्ती धर्मांतराचा अजेंडा राबवता येईल हे धोरण स्पष्ट आहे.

हेच वाक्य काहि मुस्लिम राष्ट्राला देखिल लागु पड्ते ना ,(अफगाणिस्त्तान्,पाकिस्तान)
पुर्ण जगात "अल्ला" हा एकच धर्म प्रस्थापित व्हावा म्हणुन बळ- बळ जिहाद च्या नावाखाली मुस्लिम करवुन त्याना दहशतवादाच्या आगित झोकुन द्यायला प्रव्रुत्त करणार्या काहि मुस्लिमाबद्दल आपले (लेखकाचे )काय मत आहे जाणून घ्यायला आवडेल :)

निदान ख्रिस्ति लोक धर्मप्रचारासाथि दहशतवादि कारवाया ,बॉम्ब हल्ले ,अपहरण करुन निष्पाप जिवान्चे बळी तरी घेत नाहीत.

हे असे आपले हिंदु बांधव!!! कसा वाढणार धर्म?

सहमत :)

अमोल केळकर

ही माहिती बर्‍याच जणाना विचित्र वाटेल, पण गोव्यात अनेक ख्रिश्चन कुटुंबात गरीब मुलीना कागदोपत्री दत्तक घेतात आणि ख्रिश्चन धर्माची दीक्षा देऊन घरात राहणारे नोकर म्हणून नंतर वागवतात.

माझ्या त्रोटक माहितीप्रमाणे, भारतातील ख्रिस्ती नागरिकांना सामान्यतः लागू असलेल्या नागरी कायद्याखाली दत्तकविधानाची कोणतीही तरतूद नाही. त्यामुळे, भारताच्या हिंदू नागरिकांप्रमाणे मूल दत्तक घेण्याची मुभा भारताच्या ख्रिस्ती नागरिकांना नाही. फारफारतर 'गार्डियनशिप' (प्रतिपाळ करण्याची कायदेशीर परवानगी) मिळू शकते. परंतु 'गार्डियनशिप' म्हणजे दत्तकविधान नव्हे, आणि अशा पालक-पाल्यातील नात्यास (म्हणजे पिता-पुत्र अथवा तत्सम अर्थाने) कायद्याच्या दृष्टीने मान्यता नाही अथवा "गार्डियन"चा/ची कायदेशीर वारसदार म्हणून अशा पाल्यांस कोणताही हक्क प्राप्त होत नाही. (असे हक्क हिंदू भारतीय नागरिकांच्या दत्तक मुलांस उपलब्ध होतात. किंबहुना, दत्तकविधानाची तरतूद भारतीय नागरिकांपैकी हिंदूंखेरीज - यात कायद्यानुसार 'हिंदूं'च्या व्याख्येमध्ये बौद्ध, जैन आणि शीख यांचाही समावेश होत असल्याचे कळते - इतर नागरिकांना उपलब्ध नाही, असे कळते.)

गोव्यातील परिस्थिती अर्थात (पुन्हा, माझ्या त्रोटक माहितीप्रमाणे) याहून किंचित वेगळी आहे. भारतात इतरत्र लागू असलेले या बाबतीतील विविध नागरी कायदे तेथे लागू नाहीत. त्याऐवजी, गोव्याच्या मुक्तीचे वेळी तेथे लागू असलेला पोर्तुगीजकालीन (तथाकथित* "समान") नागरी कायदा तेथे आजही लागू आहे.

(* अवांतर: "तथाकथित" हा शब्द वापरण्याचे कारण, हा कायदादेखील पूर्णपणे "समान" नाही, असे कळते. हा कायदा जारी करते वेळी तत्कालीन पोर्तुगीज राज्यकर्त्यांनी स्थानिक हिंदू प्रजाजनांच्या पारंपरिक प्रथा लक्षात घेऊन, त्यातील काही प्रथा-परंपरा-पद्धतींच्या पालनास अडथळा येऊ न देण्याच्या दृष्टीने काही सवलती आणि काही तरतुदी - बहुधा Gentile Hindu Usages Decrees of 1880 अथवा 'मूर्तिपूजक, बहुईश्वरवादी आणि असंस्कृत हिंदू प्रथांसंबंधीच्या १८८०च्या कायद्या'न्वये - लागू केल्या. ('Gentile'चा क्र. २चा अर्थ या संदर्भात पहावा.) पैकी एका तरतुदीनुसार, गोव्यातील हिंदू पुरुष प्रजाजनांस काही मर्यादित आणि अपवादात्मक परिस्थितींत - जसे, प्रथम पत्नीस एका विशिष्ट वयापर्यंत कोणतीही संतती अथवा आणखी एका विशिष्ट वाढीव वयापर्यंत पुत्र न झाल्यास - दुसरा विवाह करण्याची कायदेशीर संमती आहे, जी बहुधा आजही लागू आहे, असे वाचनात आलेले आहे. अर्थात, या तरतुदीचा आज वापर केला जात नसावा, अशी आशा आहे.

अतिअवांतर: गोव्यातील तथाकथित "समान" नागरी कायद्यातील असमानतेबद्दल एक उद्बोधक आणि रोचक लेख येथे वाचावा.)

मात्र, गोव्यातील या तथाकथित "समान" नागरी कायद्याखालीसुद्धा दत्तकविधानाची तरतूद ही गोव्यातील हिंदू वगळता इतरेजनांस उपलब्ध नाही, असे या बातमीवरून कळते. (गोव्यातील हिंदूंना असलेली दत्तकविधानाची मुभा हीसुद्धा बहुधा "मूर्तिपूजक, बहुईश्वरवादी आणि असंस्कृत हिंदू प्रथांसंबंधीच्या" पोर्तुगीज कायद्याखाली "देण्यात आलेली" एखादी "सवलत" असावी, अशी आपली माझी अटकळ आहे.)

आता एवढ्या सगळ्या गीतापाठानंतर मला वरील विधानातल्या "कागदोपत्री दत्तक"चा अर्थ समजू शकलेला नाही. मुळात दत्तकविधानाची कायदेशीर तरतूदच जर (गोव्याच्या रहिवासी असलेल्या आणि/किंवा भारतीय नागरिक असलेल्या) ख्रिस्ती कुटुंबांना उपलब्ध नाही, तर मग अशी कुटुंबे (गरीब मुलींना) "कागदोपत्री" तरी कशी दत्तक घेऊ शकतील? हं, अशा गरीब मुलींची कायद्याने "गार्डियनशिप" घेणे आणि त्यांचा प्रतिपाळ करणे त्यांना शक्य आहे, परंतु "गार्डियनशिप"खाली अशा कुटुंबांत आणि अशा मुलींमध्ये मातापिता आणि पुत्रीचे किंवा अन्य तत्सम कोणतेही नाते प्रस्थापित होत नाही. फक्त 'अशा पाल्याच्या पालनपोषणाची (म्हणजे बहुधा दोन वेळचे खाऊ घालण्याची), निवार्‍याची आणि व्यक्तिगत आणि मालमत्तेच्या सुरक्षेची - थोडक्यात अशा पाल्यास "सांभाळण्याची" - जबाबदारी अशा कुटुंबांनी स्वखुशीने स्वीकारलेली आहे, आणि तशी ती जबाबदारी स्वीकारण्याची परवानगी कोर्टाने सदर कुटुंबास दिलेली आहे' एवढ्याच मर्यादित व्याप्तीपलीकडे कायद्याच्या दृष्टीने अशा योजनेस काहीही अर्थ राहत नाही. त्यापुढे, पालनपोषणाच्या मोबदल्यात अशा पाल्यांनी घरकाम केल्यास, असे पाल्य आणि असे पालक यांच्यात कोणताही नातेसंबंध नसल्याने, निदान "कागदोपत्री दत्तक घेतले आणि मग घरमोलकरीण म्हणून ठेवले" हा आरोप तरी फोल ठरतो. ("लहान मुलांचे शोषण" ही तक्रार असल्यास त्याचा वेगळा विचार - आणि तोही बहुधा एखाद्या वेगळ्या कायद्याच्या दृष्टीने - कदाचित करता येईलही, परंतु "दत्तक घेऊन मग नोकरासारखे वागवणे" हा आरोप निदान या परिस्थितीत तरी समजू शकत नाही.)

आणखी एक गोष्ट मला समजलेली नाही. 'गावाकडील एखाद्या (नात्यातल्या नसलेल्या, किंबहुना जातकुळीतल्याही नसलेल्या) गरीब मुलाला शहरात आणले आणि आपल्या घरात ठेवून घेतले, त्या मुलाने घरातील लहान मुलांना सांभाळले, घरातील वरकामाला हातभार लावला आणि बहुधा कुटुंबप्रमुखाला त्याच्या कामधंद्यात मदतही केली, त्या बदल्यात कुटुंबाने त्या मुलास दोन वेळचे खाऊ घातले आणि घरात राहण्यापुरती जागा दिली आणि कदाचित मोठा झाल्यावर छोट्यामोठ्या ठिकाणी काहीतरी बारीकसारीक नोकरी करता येण्याइतपत - पण तितपतच - जुजबी कौशल्ये शिकवली', असे प्रकार महाराष्ट्रातल्या काही सधन हिंदू/ब्राह्मण कुटुंबांत मी अगदी कालपरवापर्यंत पाहिलेले आहेत. (त्यानंतर अनेक वर्षांपासून बहुतांशी भारताबाहेर राहिल्याने आजची प्रत्यक्ष परिस्थिती पाहण्याचा योग आलेला नाही, त्यामुळे आजही हे प्रकार घडतात की नाही याची कल्पना नाही. परंतु 'आज हे होत नाही' असे ठामपणे म्हणता येण्याइतकी खात्रीलायक माहितीही माझ्याजवळ नाही.) अशा व्यवस्थांमध्ये बहुधा अशा व्यवस्थेत सहभागी असलेल्या कोणत्याही पक्षास काहीही गैर वाटल्याचे माहीत तरी नाही अथवा जाणवलेले तरी नाही. कदाचित अशा व्यवस्था गैर नसतीलही. किंवा असतीलही. मला माहीत नाही. पण मग अशा व्यवस्था जर वाजवी असल्या, तर अशा व्यवस्थांमध्ये आणि आपण उल्लेख केलेल्या प्रकारामध्ये फरक तो काय? आपण उल्लेख केलेल्या प्रकारामधील पालक हे ख्रिस्ती आहेत, आणि मी वर्णिलेल्या प्रकारातील पालक हे मराठीभाषक हिंदू/ब्राह्मण आहेत (आणि पाल्यही हिंदू आहे; पाल्याची जात कोणतीही असू शकते), यापलीकडे?

राहता राहिला प्रश्न ख्रिस्ती धर्माच्या दीक्षेचा. (मला वाटते ही खरी दुखरी नस आहे. "ख्रिस्त्यांनी हिंदू मुलांचे धर्मांतर करणे" हा खरा आक्षेप आहे, "नाममात्र दत्तक घेऊन नोकरासारखे ठेवणे" वगैरे केवळ दुय्यम, भावनिक सबबी. पण ते एक असो.) त्याचाही थोडासा विचार करू.

मूलतः प्रत्येक व्यक्तीस आपापला धर्म ठरवण्याचा खरे तर अधिकार असतो. मात्र, कायद्याने अज्ञान व्यक्ती ही आपल्या बाबतीत असा कोणताही निर्णय स्वतः घेण्यास अक्षम असते, असे मानले जाते. सामान्यतः अज्ञान व्यक्तीच्या संदर्भात, अशा अज्ञान व्यक्तीचे हितसंबंध लक्षात घेऊन आणि आपापल्या मगदुराप्रमाणे योग्य वाटतील असे कोणतेही निर्णय घेण्याची जबाबदारी अधिक अधिकार हा अशा अज्ञान व्यक्तीच्या कायदेशीर पालकांचा असतो. मग ते कायदेशीर पालक म्हणजे अशा अज्ञान व्यक्तीचे जन्मदाते आईबाप असोत, किंवा कायद्याने दत्तक आईबाप असोत, किंवा कायदेशीर "गार्डियन" असोत. असे निर्णय न पटल्यास अशी कायद्याने अज्ञान व्यक्ती ही कायद्याने सज्ञान झाल्यावर आपला वेगळा निर्णय घेऊ शकतेच, परंतु तोवर अशा निर्णयांची जबाबदारी अधिक अधिकार हा सामान्यतः पालकांचाच राहतो.

'आपल्या पाल्याने अमूकअमूक धर्माचा अनुयाय करणे हे योग्य अथवा हितावह आहे' असे एखाद्या पालकास वाटल्यास (मग भले असा पालक हा निव्वळ कायदेशीर 'गार्डियन' असो) त्यात गैर अथवा बेकायदेशीर असे काही नसावे. (तसेही बहुतांश वेळा आपल्या अज्ञान पाल्याचा धर्म पालकच ठरवतात की.** )

तसेही, 'गार्डियन्ज़ अँड वार्ड्ज़ अ‍ॅक्टा'त 'आपल्या पाल्याची धर्मनिश्चिती करण्या'स अथवा 'आपल्या पाल्यास धार्मिक शिक्षण अथवा दीक्षा देण्या'स प्रतिबंध करणारी कोणतीही भाषा दिसली नाही. (हे योग्यच आहे. समजा, एक हिंदू पालक दांपत्य आहे. त्यांची कोणा हिंदू गुरूवर श्रद्धा आहे. ते ज्याचा प्रतिपाळ करतात अशा हिंदू पाल्यास त्यांनी आपल्या श्रद्धेप्रमाणे त्या गुरूची दीक्षा देणे हे अयोग्य ठरावे काय? त्यास प्रतिबंध असावा काय?)

(** 'मी जन्माने हिंदू आहे' म्हणजे नेमके काय? 'मी हिंदू आहे' हे नेमके कोणी ठरवले? मी ठरवल्याचे तर आठवत नाही. माझ्या जन्मदात्या आईवडिलांनीच ठरवले ना? त्यांना जर वाटले असते, की मला हिंदू न बनवता मुसलमान अथवा ख्रिस्ती बनवावे, तर त्यांना अडवणारे - कायद्यासकट - नेमके कोण होते? समजा त्यांना वाटले असते, तर एखाद्या काझीकडे नाहीतर पाद्र्याकडे मला घेऊन जाऊ शकलेच असते, की "घ्या बाबा, याला तुमच्या धर्माची दीक्षा द्या" म्हणून, आणि त्यांना बहुधा कायद्याने कोणीही अडवू शकले नसते - आणि मग भले त्यांनी स्वतः त्या धर्माची दीक्षा घेतली असो वा नसो. त्यांनी तसे केले नाही हा भाग अलाहिदा. सांगण्याचा मुद्दा, आपल्यापैकी बहुतांशांचा धर्म हा आपण कायद्याने अज्ञान असताना आपले पालकच ठरवत असतात. किंबहुना, बहुतांश वेळा तसे मुद्दाम "ठरवण्या"चे कष्टही ते घेत नाहीत - परंपरेने घरात जो धर्म चालत आलेला असतो, त्यात "बाय डीफॉल्ट" चिकटवून देतात झाले! मग त्या धर्माचे संस्कार - किंवा त्या धर्मात आवश्यक असेल तर दीक्षा - हीसुद्धा "बाय डीफॉल्ट"च देतात. पण निर्णय पालकांचा असतो, हे महत्त्वाचे!

बरे, कायद्याने सज्ञान झाल्यावर मी माझ्या स्वयंनिर्णयाने माझा धर्म बदलू शकतोच की! अर्थात बर्‍याचदा मी त्या भानगडीत पडत नाही, ही गोष्ट वेगळी. पण करू शकतो, हे महत्त्वाचे! तसेच आपण उल्लेखिलेल्या "कागदोपत्री दत्तक" मुलीही करू शकतातच. करतील की नाही, हा त्यांचा प्रश्न.

मग दु:ख नेमके कशाचे?)

तेव्हा, "कोणीतरी हिंदूंना ख्रिस्ती (अथवा अन्य) धर्माची दीक्षा देत आहे" यामागील आपले दु:ख (पटले नाही तरी) कदाचित समजू शकतो, परंतु ते मांडण्याकरिता आपण दिलेले उदाहरण आणि युक्तिवादाचा डोलारा हा निदान माझ्या तरी आकलनापलीकडचा आहे, असे खेदाने सांगावेसे वाटते.

अप्पांच्या ३ ही मुद्द्यांशी सहमत

मला देखील बरेचदा अर्धवटराव यांनी मांडलेला विचार मनात येतो पण मग भीती वाटते हिंदू धर्म उद्या अशा धर्मांतरामुळे अल्पसंख्यांक झाला तर? (नक्की कशाची भीती ते सांगता येत नाही) पण अल्पसंख्यांक होण्याची भीती वाटते. माणूस हा समाजप्रिय प्राणी आहे अन समाजात स्वतःच्या प्रकृतीस अनुरूप, समविचारी "कारवाँ" तो शोधत असतो. आपण एकटे पडू याची भीती त्याला वाटते.

दुसरा पैलू आहे तो आनंद विभागून द्विगुणीत करण्याचा. आपल्या धर्मातील नानाविध सुंदर रचना, गोष्टी कोणाबरोबर तरी विभागून त्यांचा आस्वाद घ्यावासा वाटतो. उद्या सगळेच अन्य धर्माचे झाले तर ते कसे शक्य होईल? शिवाय आपले विचार,साहीत्यसंपदा हळूहळू नाश पावेल.

धर्म हा आप्ल्या अस्तित्वाचा/आयडेन्टिटीचा एक मोठा भाग नाही का?

>>चर्च मध्ये बुट घालुन जाता येते म्हणुन त्याना चर्च आवडत होते. तशी प्रथा मंदिरात पाडली तर हिंदुधर्म देखिल वाढण्यास मदत होईल.

हाहाहा... बरोबर... आणि दारू पण वाटा प्रसाद म्हणून मग तर प्रचंड फोफावेल हिंदू धर्म....
आजुन कोणाच्या काही सुचना आहेत का?

.

चर्च मध्ये बुट घालुन जाता येते म्हणुन त्याना चर्च आवडत होते

काही लोकांना तर चर्च मध्ये लग्न कराय्ची पन इच्छा असते.
म्ह्ननुन काय मग आपन आप्लया प्रथा सोडायच्या कि काय??