पाटेश्वर - अजुन एक शाक्तपंथीय देवस्थान.

खरच सुंदर ! पण हे ठिकाण आहे कुठे ?

मस्त फोटो आहेत, सविस्तर प्रतिसाद नंतर.

फोटो खूप आवडले.

कुतुहल चाळवणारे फोटो आहेत.

इथे कसे जायचे याची माहिती देता येईल का?

अतिशय पुरातन देउळ दिसतय.

फार डिटेल मध्ये फोटो आहेत हर्षद भाय , धन्यु.

अत्यंत अद्भूत देवस्थान. तरी जनांपासून अस्पर्श असे.
खूपच सुरेख वर्णन आणि फोटो. यातील स्त्रीगणेश आणि नंदीचे भुलेश्वराशी बरेसचे साध्यर्म्य वाटतेय. तर लक्ष्मीसह शेषशायी भगवान विष्णू हा भुलेश्वराबरोबरच रतनवाडीतल्या अमृतेश्वर मंदिरात पण पाहिला होता. पण इथल्या शिवपिंडी मात्र अत्यंत वेगळ्याच आहेत. अश्या पिंडी कुठेही पाहिल्या नाहीत आतापर्यंत.
वर ५० फक्त यांनी म्हटल्याप्रमाणे हे शाक्तपंथीयांचेच देवस्थान असू शकेल. कदाचित यादवकालीन.
आता पाटेश्वराला जाउन यावेच लागेल हे सांगणे न लगे.

मस्त फोटो................
मी नुकतच इथे जायच प्लॅनिंग करत होतो. फोटो बघून उत्सुकता अजुनच वाढली आहे... बहुधा येत्या काही दिवसातच जाईन.........
आणि जी छोट्या ५ लिंगांची पिंड आहे, तशीच पिंड त्र्यंबकेश्वराला आहे.............

मस्त फोटो................
मी नुकतच इथे जायच प्लॅनिंग करत होतो. फोटो बघून उत्सुकता अजुनच वाढली आहे... बहुधा येत्या काही दिवसातच जाईन.........
आणि जी छोट्या ५ लिंगांची पिंड आहे, तशीच पिंड त्र्यंबकेश्वराला आहे.............

ह्या शिल्पांमधे दिसणार्‍या सौंदर्याबरोबरच एक समृद्ध, प्राचीन इतिहास दडलेला आहे. कधीतरी तो समजो अशी इच्छा. आणि तोवर हे स्थान असेच टिकून राहो.
ह्या स्थानाची सफर निदान फोटोतून का होईना घडवून आल्याबद्दल मनःपूर्वक आभार!

हर्षदराव,

छान सफर घडवून आणलीत पाटेश्वराची! हे स्थान काही ठावून नव्हतं. धन्यवाद!

फोटो एकदम मस्त आणि डिटेलवार वर्णन यामुळे धाग्याला चार चाँद लागले आहेत.

भेट द्यायच्या स्थानांच्या यादीत भर पडली आहे....

ठिकाण आणि फोटो दोन्ही आवडल्या गेले आहे.

सर्व फोटू अद्भुत

स्थान पण खूपच शांत आणि पवित्र वाटतंय....
जायलाच हव एकदा

५० प्लानिंग कर ले लवकर

मस्तच आले आहेत फटू. (पण लोड व्हायला खूप वेळ का घेत असावेत?)

शाक्तपंथीय देवस्थानाजवळ रिद्धी सिद्धी सह गणपती आणि तो देखील डाव्या सोंडेचा बघून आश्चर्य वाटले. देवस्थान व परिसराची माहिती आवडली. माहिती नवोदितांसाठी मार्गदर्शक करण्याचा प्रयत्न छानच.

अवांतर :- ह्या धाग्याच्या निमित्ताने आमचा अवलिया शाक्तपंथावर लेखमाला लिहीणार होता त्याची आठवण झाली. शक्य झाल्यास गणपतीचे मूळ रुप, गणपती हे कोणाचे दैवत म्हणून उदयाला आले, वाममार्गीयांच्या उपासनेतील गणेशाचे मूळ रुप व स्थान इत्यादीची अतिशय सुंदर माहिती योगप्रभूंकडे आहे, ती त्यांनी द्यावी अशी विनंती.

शेषशायी विष्णू आणी ब्रम्हाच्या मुर्ती महादेवाच्या मंदिरात असणंच खूप आश्चर्यकारक आहे.

हि ट्रिप ठरवाच तुम्ही..

मंदीराला भेट देणे विचारात आहे.

आजुबाजूचा निसर्ग, मंदीर, स्थापत्यशास्त्र...आणि त्याचे घेतलेले फोटू! नक्की कशाचं कवतिक करावं माणसानं? :)

@पर्‍या:
रिध्दी सिध्दीसह गणपती असण्याचे आश्चर्य नको. ती मुर्ती नंतर आलेली असू शकते. नीट पहा, गणपती आणि रिध्दी-सिध्दी ह्यांचे चेहरे, मुकुट ह्यांची ठेवण टिपिकल दैवतांसारखी नाही. डोळे काहीसे आडवे पसरट आणि मुकुट बौध्दशिल्पांशी साधर्म्य साधणारे दिसताहेत. शिवाय दोघींची कटीवस्त्रंही!
तसंच विष्णू-लक्ष्मी, ब्रम्हदेव आणि गरुडही नंतरच्या काळात आलेले दिसतायत.

न चुकता स्त्री-गणेशाची प्रतिमा इथेही आहेच.

@ हर्षदः
देवळाच्या आजूबाजूचे, भिंती, खांब ह्यांच्यावर काही नक्षी/चिन्हं असं होतं का? त्यांचे फोटो असतील तर तेही बघायला मिळतील का?
मठामध्ये काही माहिती मिळाली का? शाक्तपंथाचा काही विशेष उल्लेख केला का त्यांनी?

सर्वसाधारणतः शाक्तपंथी हे शक्तीचे उपासक. शक्ती => शाक्त. आणि शक्ती=देवाचे स्त्रीरुप (आठवा:महाराष्ट्रातील साडेतीन शक्तीपीठं, शिव आणि शक्ती इ.इ.)
शिवाला सृष्टीचा पिता मानले जात असले, तरी शाक्तपंथीयांमध्ये जननक्षमता असलेल्या शक्तीची उपासना होते/व्हायची. ह्या देवळामध्ये शिवाला सर्वोच्च महत्व असावं असं वरील फोटोंवरुन वाटतंय. (सगळे फोटो चढवले नसतील हे मान्य, आणि त्यामध्ये शक्ती/पार्वती/दुर्गा/काली/सती ह्यांचे फोटो असू शकतीलही ) पण जर शिवाला सर्वोच्च महत्व असेल तर ते देऊळ शाक्तपंथी नसावं.
हां! एक गोष्ट मान्य, सर्वमान्य धार्मिक प्रकारच्या उपासनेसाठी हे देउळ उभारले नाही हे नक्की.
सदर देऊळ हे १००% तांत्रिक उपासनेचे केंद्र असावे असं दिसतंय.

अघोरपंथामध्ये शिवाला नरबळी देण्याची पध्दत आहे. त्यामध्ये पिंडीवरचं लिंग बाजूला सरकवून्/खाली खेचून पिंडीवर दिलेल्या बळीचे मस्तक आतमध्ये खेचून घेण्याची सोय केली असायची ती वर फोटोमध्ये दिसते आहे.

परत गोंधळ उडतोय तो शेवटच्या फोटोमुळं. त्या पिंडीवरचे दोन कुंभ/घट हे साठवणीसाठी असल्याप्रमाणे दिसताहेत.
हा शेवटचा फोटो काढलाय ती पिंड एखाद्या चारीबाजूंनी बंदिस्त असलेल्या एखाद्या चौकात/खोलीत आहे का? कारण असे बंदिस्त चौक असायचे जिथे शाक्तपंथीयांचे पंच-मकार घडायचे. तसे असेल तर त्या घटांमध्ये मद्य आणि/किंवा मांस साठवण्याची सोय असावी. (अर्थात, ती पिंड अशा ठिकाणी नसेल तर हा मुद्दा बहुतेक बादच समजावा.)
ह्या विषयाचा माझा काही अभ्यास नाही. अभ्यासूंची मते वाचायला जरूर आवडेल.

मित्रा,
आणखी डिट्टेल फोटो असतील तर शेअर करावे. उत्सुकता वाढलीए.

आणि ह्याविषयावर अधिक माहिती द्यावी अशी प्रियाली, वल्ली आणि पुण्याचे पेशवे ह्यांना मी विनंती करतो.

ही मंदीरे शाक्त पंथियांची नसून अघोर पंथीयांची असावी असा एक कयास आहे.
सुरुवातीला दाखवलेली गणेश मूर्ती ही डोंगरावर जाताना वाटेवर आहे. ती पूर्णपणे घडीव नाही. तीचा आणि डोंगरावरील शिल्पांचा कालावधी भिन्न आहे.
मुख्य मंदीराबाहेरील नंदी हा त्याच्या पाठीवरील डिझाईनवरून वाकाटक राजवटीच्या वेळेचा असावा .

अप्रतिम बाकी काय बोलु ?

फोटो आणि वृत्तांत आवडला

फारच छान. 'केल्याने देशाटन..' चा अनुभव आवडला.

कॉमॅ.

खूपच छान लेख आणि फोटो आहेत.
यातील दोन फोटो थोडेसे अस्पष्ट दिसत असल्याने बारकावे कळत नव्हते, ते जरा स्पष्ट करून इथे डकवत आहे:

सुंदर आणि धन्यवाद! :)

मस्त फोटो आणि वर्णन..

सुरेख फोटज आणि उत्तम माहिती, हल्लीच वाचलेला हा लेख देखील उपयुक्त्त ठरेल !
कातळकला : पाटेश्वरचे ‘शिव’लेणे
http://alturl.com/q4p6b

बाकी दोन वर्षा पूर्वी मी जालावर angkor-thom विषयी शोध घेत होतो...तेव्हा मला शिवलिंगा विषयी काही अजुन वेगळी माहिती दिसली होती. त्या जागेचं नाव आहे... Kbal Spean (http://en.wikipedia.org/wiki/Kbal_Spean)
मुख्य म्हणजे तिथली शिवलिंग आणि पाटेश्वर मधील शिवलिंग यात मला बरेच साम्य वाटते.

Kbal Spean जागेचे काही फोटोज ( जालावरील):---