खेड्यातली विहीर, दहीहंडी आणि मोनालिसा!

पुइक
.
.
.
.
पुइक

चक्क एका शुक्रवारी संध्याकाळी खुद्द कोरेगाव पार्कच्या पाचव्या गल्लीत पार्किंगला जागा मिळाल्याच्या आनंदात मी विजयोन्मादाने २-२ वेळा बटण दाबून गाडी लॉक केली. आज त्या जगन्नियंत्याची माझ्यावर कृपादृष्टी आहे... आज मुझे कोई नहीं रोक सकता.... हजार जिव्हा तुझ्या गर्जु दे प्रतिध्वनीने त्या समुद्रा,डळमळू दे तारे .... मला काही फरक पडणार नव्हता... साक्षात नॉर्थ मेन रोडवर पार्किंग! माझ्या चालण्यात आपोआपच एक रुबाब आला....spring in the stride वगैरे जे म्हणतात ते हेच असावं.

त्याच धुंदीत, झोकात, कैफात चालत असतानाच समोरून एक ओळखीचा चेहरा येताना दिसला. मन अचानक २५ वर्षं मागे गेलं. (भलत्या दिशेला विचार नेऊ नका... तसं काही नव्हतं!).. येस... माया मिसच त्या. आमच्या चित्रकलेच्या टीचर. इतक्या वर्षांत चेहरा जरा थकला होता, काही बटा पांढर्‍या झाल्या होत्या पण माया मिसना न ओळखणं शक्यच नव्हतं. आमच्या छोट्याश्या शाळेतली दहा वर्षं... आमच्या मायाळू टीचर्स, अजूनची मैत्री घट्ट टिकवून असलेले मित्र - मैत्रिणी, ५३-५४ नंबर बसचा प्रवास कितीतरी आठवणी क्षणार्धात डोळ्यांसमोर तरळून गेल्या. आता इतक्या वर्षांनंतर त्यांच्या विद्यार्थ्याला असा (म्हणजे व्यवस्थित भांग पाडलेला, शर्ट इन केलेला, चांगले स्वच्छ ब्रॅन्डेड कपडे घातलेला - थोडक्यात यशस्वी) बघून माया मिसना किती आनंद होईल. त्या मला विचारतील...तू कुठे असतोस.. काय करतोस वगैरे. आपण आपला पाढा वाचून दाखवल्यावर त्यांना किती अभिमान वाटेल.... शंभर विचार मनात आले. मनात पुढच्या ५ मिनिटांची स्क्रिप्ट तयार झाली!

"Good evening ma'am... ओळखलंत का मला?"

माया मिस थबकल्या... त्यांनी क्षणभर प्रश्नार्थक नजरेनी माझ्याकडे निरखून पाहिलं. त्यांची उजवी भुवई वर करून बघण्याची सवय अजून तश्शीच होती.

"जे.पी. मॉर्गन ना तू?" एका क्षणात माया मिसनी २५ वर्षांचं अंतर कापलं. धन्य धन्य झालो! २५ वर्षांत न समोर येऊन सुद्धा माझ्या टीचरनी मला झटक्यात ओळखलं होतं. माझा आनंद गगनात मावेनासा झाला. माझ्या मनाच्या कोपर्‍यात गेली कित्येक वर्षं पायाचे अंगठे धरून वाकलेला विद्यार्थी यदा कदाचितमधल्या शकुनी सारखा "जीतम जीतम जीतम" म्हणत उड्या मारायला लागला. जिकलंस मित्रा... जिंकलंस. २५ वर्षांनीसुद्धा टीचरच्या लक्षात राहिलास! ऋण फेडलंस शाळेचं!

"विसरला नाहीत मॅम मला"--- मी ऑलमोस्ट सेन्टी झालो होतो... सद्गदित वगैरे काय म्हणतात ते तेच असावं!

"अरे तुला कशी विसरीन राजा"

हे त्यांचे शब्द ऐकले मात्र... पावभाजीच्या तापलेल्या तव्यावर तो कळकट्टशिरोमणी स्वयंपाकी पाणी शिंपडतो तेव्हा जसा चर्र् आवाज येतो ना... तसा माझ्या काळजातून आलेला मला जाणवला. त्यांचा उपरोधानी भरलेला सानुनासिक आवाज हे संभाषण खूप वेगळ्या दिशेला जाणार ह्याची जाणीव करून देत होता. जुन्या खपल्या काढल्या जाणार होत्या... जुन्या जखमा पुन्हा ताज्या होणार होत्या.

"अरे तुला आणि तुझ्या दहिहंडीच्या चित्राला मी आयुष्यात विसरणार नाही - आर्ट्सला वगैरे नाही गेलास ना तू?" - मिसच्या स्वरात कला शाखेविषयी अतीव काळजी दाटून आली होती.

"नाही मॅम... इंजिनियरिंग..." मी पुटपुटलो असेन.

"हा.. मग ठीक आहे. तिथे पट्टी वापरतात ड्रॉइंगमध्ये." मॅम चांगल्याच फॉर्ममध्ये येत होत्या... हे लक्षण माझ्यासाठी ठीक नव्हतं. Theory of machines च्या viva च्या वेळेस पोटात बर्फाची लादी ठेवल्यासारखं वाटलं होतं त्याची आठवण झाली.

"मला आजही वाटतं की तुझी दहीहंडी आणि खेड्यातल्या विहिरीचं memory drawing ही दोन चित्रं पॅरिसला Louvre Museum मध्ये मोनालिसाच्या दोन बाजूंना लावायला हवी होती. जगभरातल्या लोकांना तुझी कला दिसायला हवी होती. तुझी आई ओळखीची आणि उगाच ड्रॉईंगमुळे कोणाचं वर्ष कशाला वाया घालवायचं ह्याच विचारानी तुला कधी ३५ च्या खाली मार्कं दिले नाहीत".... मॅम बोलत असताना मला तर अंगावरचे सूट बूट जाऊन आपण एक ठिगळ लावलेली हाफपॅन्ट आणि कॉलरला किंचित उसवलेला मळका शर्ट घालून मॅमच्या पट्टीचा मार खाण्यासाठी हात पुढे करून उभे आहोत असा भास व्हायला लागला.

"मॅम मला एकदा ६१ मार्कं होते ड्रॉईंगमध्ये" - माझा बॅकफुट डिफेन्सचा प्रयत्न.

"अरे ते ५० मार्कांच्या थिअरी पेपर मध्ये मायकेल अँजेलो आणि विन्सीचं श्राद्ध घालून मिळालेले. एरवी तुला कुठे इतके मार्क पडायला?" - बाईंची मेमरी भलतीच शार्प होती आणि बोलणं भलतं तिखट. हातातल्या पट्टीची कसर त्या जिभेच्या पट्टयानी भरून काढत होत्या. माझ्या चित्रकलेनी त्यांच्या मनावर इतका आघात केला असेल याची मला कल्पना नव्हती.

"आता बरं चाललंय ना... चित्रं वगैरे काढत नाहीस ना आता? मग ठीक आहे!" मिसनी म्हणजे माझ्या चित्रकलेचं भर रस्त्यात वस्त्रहरण केलं. इकडच्या तिकडच्या चार गोष्टी बोलून, नमस्कार करून तिथून गपगुमान सटकलो.

शाळेत कानाखाली खाऊन यावं तसा घरी आलो आणि कार्टा धावत आला.... "बाबा, मी hypercars चा चार्ट बनवतोय. मला Porsche 918 Spyder काढायला मदत कर ना."

माझ्यातला बाप पोराला मदत करायला आतुर होता... पण माझ्यातला हाफचड्डीतला विद्यार्थी मात्र पुन्हा एकदा मान खाली घालून, एक डोळा बारीक करून माया मिसची छडी खाण्यासाठी हात पुढे करून उभा होता!

जे.पी.