एपिक फॉल

सत्य समोर आल

डोपिंगने गुणवत्तेत इतका फरक पडत असेल असे वाटत नाही. स्प्रिंटमध्ये पडतही असावा. परंतु टूर द फ्रान्स सारखी लांबलचक शर्यत, फूटबॉल, क्रिकेट, फॉर्म्युला वन यासारख्या शारीरीक क्षमतेचा कस पाहणार्‍या खेळांमध्ये सतत अग्रेसर राहणे हे उच्च गुणवत्तेशिवाय शक्य नाही. (तरी तज्ज्ञांच्या मतांच्या प्रतिक्षेत)

व्यक्तिशः मला लान्स आर्म स्ट्राँग खुप आवड्तो.. गेली कित्तेक वर्षे मी त्याच्याशी रिलेटेड प्रत्येक बातमी फॉलो करतेय..
या ़काही दिवसातल्या बातम्या ऐकुन खुप निराशा झाली..

या सर्व गोष्टींमधे लान्स कडे एक वलयांकित खेळाडू म्हणून न पाहता एक साधा माणुस म्हणून पाहिले तर कुठेतरी असंही वाटून जात की,
जीवघेणा आजार, किमोथेरपीच्या काळातली ढासळलेली शारीरिक व मानसिक स्थिती, ऐनवेळी स्पॉन्सर्सनी दिलेला दगा, कोलमडलेली आर्थिक स्थिती, करियर अन् एकंदरितच भविष्याबद्दल ची अनिश्चितता अशा अत्यंत टोकाच्या व्यथा एखाद्याच्या आयुष्यात सतत थैमान घालत असतील तर कुठेततरी,काहीतरी चांगलं हाती लागावं म्हणून माणूस असले शॉर्ट्कट शोधत असेल का?

थोड्याशा श्रमाने मिळवलेली साध्यातली साधी गोष्ट पण माणसाला प्रिय असते. इथेतर प्रश्न एका खेळाच्या सम्राट्पदाचा होता.. त्यात अमेरिकेसारख्या देशात तुमचं वलय, पास्ट परफॉर्मन्सेस तुमच्या निवडीला मॅटर करत नसल्याले, त्या ने हा असला रस्ता धरला असावा.

या सगळ्यातून मला त्याने जे ़केलय ते योग्य आहे वगैरे म्हणायचं नाहीये.. बस एतकंच वाटतं की असले निर्णय घेण्यासाठी खेळाडूच्या स्वभावापेक्षाही तत्कालीन परिस्थिती जास्त जबाबदार असते.

काल परवापर्यंत या साहेबांचं पुस्तक बाजारात दिसायचं.

शेवटी कुणीतरी म्हटलंय तेच खरं, दुसर्‍या यशस्वी व्यक्तीचं चरीत्र किंवा आत्मचरीत्र वाचून आणि तसं वागण्याचा प्रयत्न करुन तुम्हीही त्या व्यक्तीईतकेच यशस्वी, प्रसिद्ध व्हाल किंवा त्याच्याईतकाच पैसा मिळवाल तर ते तितकंस़ खरं नाही.

कारण प्रत्येकाला मिळणार्‍या संधी, प्रत्येकाचा पिंड, आलेल्या प्रसंगांना सामोरं जायची कुवत, त्या व्यक्तीला पुढे जाण्यास साहाय्य करणार्‍या इतरही बर्‍याच तात्कालिक बाबी अशा बर्‍याच गोष्टी त्या व्यक्तीच्या यशाला कारणीभूत असतात.

मला तर त्याचं कॅन्सर होणं सुद्धा या कँम्पेनचाच एक भाग वाटु लागलं आहे आता. विशेषतः कॅन्सर असताना युवराज ज्या पद्धतीनं वर्ल्ड कपला खेळला आणि बरं होउन आल्यावर खेळला ते पाहुन.

का कॅन्सर हा घटसर्प आणि डिफिशियंशि ऑफ बि १२ सारखा चिल्लर रोग झाला आहे, काय माहित. ?

माझ्या शंकेखोर मनात एक गोष्ट नेहमी येते, हे असलं काहीतरी तेंडुलकरबद्दल ऐकायला मिळु नये कधी काळी.

"पुतळ्यांचे पाय मातीचे" हे टायगर वुड्स नंतर पुन्हा सिद्ध झालं.

बाकी वर वल्लीताईंचा प्रतिसाद वाचला. थोडक्या काळासाठी शारिरिक क्षमता वाढवणे क्रिकेटमध्ये पण उपयोगी ठरू शकतं. उदा. शोएब अख्तरसारख्या गोलंदाजाने डोपिंग करून ४-५ षटकं तुफानी वेगात टाकली, तर त्यात तो प्रतिस्पर्धी संघाचं प्रचंड नुकसान करू शकतो.

डोपींगने मानसिक क्षमता वाढते का नाही कल्पना नाही - पण आयपीएल मधल्या एखाद्या सलामीच्या फलंदाजाने (रात्रीच्या रंगीत पार्टीनंतर) एकाग्रता वाढवायच्या गोळ्या खाल्ल्या, तर त्याचा खेळही सुधारेल.

डोपींगमध्ये वापरली जाणारी तंत्रे मुख्यतः एकतर स्नायुंच्या काम करण्याच्या क्षमतेत लक्षणीय वाढ करतात (स्टिरॉईड-बेस्ड औषधे) अथवा रक्ताच्या प्राणवायू वाहून नेण्याच्या क्षमतेत लक्षणीय वाढ करतात (ऑटो ब्लड ट्रान्सफुजन) हे शास्त्रीय पद्धतीने सिद्ध झालेले आहे.

या गोष्टींना आक्षेप आहे तो मुख्यतः दोन कारणांमुळे:
(१) नैतिक : हे प्रकार वापरणार्‍या खेळाडूला मिळणारा अनुचित फायदा (unfair advantage) आणि त्यामुळे ते न वापरणार्‍या प्रामाणिक खेळाडूंवर होणारा अन्याय
(२) वैज्ञानिक: स्टिरॉईड व इतर काही औषधांच्या वापराने खेळाडूच्या शरीरावर होणारे दुष्परिणाम.

ज्या प्रकारे अनुचित मार्गाने मिळवलेली संपत्ती / कॉपी करून मिळवलेले गुण / अनुचित प्रकाराने जिंकलेली निवडणूक ई. प्रकार निषिद्ध आणि त्याकरिता दंड आवश्यक समजला जातो; त्याच न्यायाने डोपिंग करून मिळवलेली बक्षिसे / मानसन्मान / प्रसिद्धी ई. गोष्टीही निषिद्ध व दंडास प्राप्त आहेत.

भावनेच्या भरात चुकून एकदा गुन्हा करणे वेगळे आणि गुन्ह्याचे हेतुपुरस्सर व्यवस्थापन करून त्याला विरोध करणार्‍यांना गैरप्रकाराने (बूलीईग, चारीत्र्यहनन, ई.) नेस्तनाबूत करण्याचे जे प्रकारही लान्सने केले आहेत ते वेगळे... आणि ते आता पाणी अगदी नाकाच्याही वर गेल्यावरच ओपरा समोर कबूल केले आहेत. असे वर्तन असलेल्या माणसाला सरळ शुद्ध मराठीत निर्ढावलेला गुन्हेगार म्हणतात.

लान्सच्या भूतकाळाकडे बघितले तर, "या कबूलीमागेही त्याचा काही डाव असावा" असा संशय काही जणांनी व्यक्त केला आहे, तो फार ओढून ताणून केलेला आहे असे वाटत नाही. ओपरासमोर बसून बोलतानाची त्याची बोलण्याची पद्धत व देहबोली याबाबत बरेच काही सांगून जाते.

लान्स कर्करोगग्रस्त आहे त्याबद्दल जरूर सहानुभूती असावी आणि आहे. पण त्यामुळे त्याने अनेक वर्षे हेतुपुरस्सर केलेल्या गुन्ह्यांना माफ करा असे म्हणणे रास्त आहे काय?

अजून एक हस्यास्पद मुद्दा काहीजण पुढे करतातः लान्सने केलेल्या धर्मदाय कार्यामुळे (Charity) त्याच्या गुन्ह्यांकडे दुर्लक्ष करावे असा सांगितला जातो. असे केले तर त्याच न्यायाने भ्रष्टाचार घोटाळ्यांत दोषी असलेल्या अनेक भारतीय राजकारण्यांना त्यांनी चालवलेल्या धर्मदाय संस्थांच्या आधारावर माफ करायला काहीच हरकत नाही !!!???

च्यायला अवघड आहे. अशा बातम्या येईपर्यंत वाटायचं कह दो ये झूठ है :( पण भवितव्यता बलीयसी :(

लॅन्स आर्मस्ट्राँग ला दंडवत. चिटींग करणे चुकच. मग ते केले असो वा घडले असो.... पण करुन सवरुन वरुन एव्हडं रॉक केलं म्हणजे जबराच माणुस दिसतोय हा.

सगळ्यांचे पाय शेवटी मातीचेच. त्याने आपणहून कबूल केलं, (जसं हॅन्सी क्रोन्ये ने केलं होतं) हे महत्त्वाचं. भारतात गुन्हे करणारा माणूस असं आपणहून कधी कबूल करतो का?

या गोष्टींमुळे कोणाचं लगेच कौतुक करायला आजकाल नको वाटतं. उगीच गळ्यात मेडल घालायचं आणि तासाभरात काढून घ्यायचं. अश्याने फक्त चाहत्यांचाच नाही तर एकंदरीत मोठ्या स्पर्धांवर विश्वास असलेल्या साध्या प्रेक्षकाचाही गोंधळ उडतो. माझ्यासारखे खेळाशी फारसा संबंध नसलेले तर आणखी लांब जातात.