(मौजमजा) आमचेही पहिलेवहिले प्रेम...

• प्रेरणा क्र. १: फस्ट साईट लव....
• प्रेरणा क्र. २: घालमेल : हे प्रेम होतं की आकर्षण ?

सांप्रत वरील दोन धागे मिपावर प्रचंड लोकप्रियता मिळवत असल्याचे पाहोन प्रस्तुत लेखकासही त्याचे पहिलेवहिले प्रेम आठवले आणि त्या उमाळ्यात/ऊर्मीत/उकाळ्यात मागचापुढचा विचार न करता हरहमेश जैशे येक हाडाचा मिपाकर करतो तैशेच प्रस्तुत लेखकाने (येथून पुढे प्र. ले.) आपलेही स्मरणरंजन थोडासा मालमसाला व फोडणी लावोन येक अनोखे व्यंजन म्हणून येथे टाकण्याचे ठरौले आहे. येथपरेंत बोअर झालेल्यांनी पुढचा धागा स्किप मारला आणि निव्वळ प्रीतीक्रियांवर नजर फिरविली तरीही बहोत मनोरंजनाची ग्यारंटी आहे.

तर मी काय सांगत होतो? हां! तर तेव्हा प्र. ले. 'बालवाडी' नावाच्या येका रम्य ठिकाणी दररोज जात असे. (दररोज म्हणजे रविवार सोडून. आले लगेच छिद्रान्वेषीपणा करायला!) आमची बालवाडी येका मोठ्ठ्या खोलीत भरत असे आणिक येक छोट्याश्या बाई ती चालवीत असत. बाई एकंदरीतच चांगल्या होत्या आणि अस्मादिक त्यांचे फार्फार लाडके विद्यार्थी होतो असे आम्हांस आठवते. त्या काळी 'बालवाड्या'च होत्या आणि 'के. जी. - बी. जी.' आसले लाड कुठेच नव्हते. तेव्हां फकस्त 'केजीबी' आणि 'शीआयये' असायच्या. दोहोंचे प्र. ले. वर बरीक लक्ष होते आणि आमच्या सहाध्यायी बालमित्रांमध्ये त्यांचे येजंट्ट भरलेले असणार असा प्र. ले. ला बारीक डौट असल्याने प्र. ले. स्वतःचा कंपू बनवून सौंशयास्पद पोराटोरांना बदडून काढण्यात मग्न असे. याबद्दल तत्कालीन संमं ऊर्फ बाईंनी प्र. ले. ला प्र. ले. च्या आऊसाहेबांसमोर समजही दिल्याचे स्मरते.

बालवाडी ही नेमकी आळोखेपिळोखे देऊन परत एकदा अंथरुणात गुडूप होण्याच्या वेळेतच (पक्षी: सक्काळीसक्काळी) भरे आणि आम्हां मुलांची पकडापकडी अगदी रंगात आलेली असतानाच सुटे. अर्थात दोन्ही वेळेस प्र. ले. हा अनुक्रमे आई आणि बाईंवर प्रचंड नाराज असे. सकाळी एकदाचा तो मारूनमुटकून बाळराजेंना आंघोळ घालण्याचा आणि तयार करून मग राजांच्या घशात दूध ओतण्याचा कार्यक्रम पार पडला की आऊसाहेब आम्हांस बखोटीला धरून बालवाडीत सोडून येत. पाठीला लावलेले लाल-पिवळ्या-गुलाबी-हिरव्या रंगाचे दप्तर, त्यात येक दगडी पाटी, दर दोनेक दिवसांनी घ्यावी लागणारी पेन्शिल आणि दप्तराला अजिबातच म्याच न होणार्‍या रंगाची पाण्याची बाटली असा येकंदर सगळा जामानिमा घेऊन आमची स्वारी आईचे बोट पकडून रस्त्याने चालत असे तेव्हा रस्त्यावरचे समस्त भू:भू: उत्सुकतेने आमच्याकडे पाहत असत. त्यामुळे अस्मादिक जगात सर्वात हॅण्डसम मुलगा आहोत असा आमचा समज होण्यात वेळ मुळीच लागला नाही.

हां आता ते वयच असं असतं त्याला प्र. ले. काय करणार? 'वयम् मोठ्ठम् खोट्टम्' या नाटकाचे नाव आमच्यावरूनच स्फुरले असणार याबद्दल प्र. ले. ला यत्किंचितही डौट नाही - ते नाटक काही का असेना. तरीच पहिलीच्या शाळेत प्र. ले. ला घालायला गेलेल्या प्र. ले. च्या आबासाहेबांस त्या बाईंनी 'याचे वय अजून बसत नाही. बालवाडीतच राहू द्या अजून एक वर्ष!' असे म्हणल्यावर प्र. ले. ला कोण आनंद झालेला. कारण चाणाक्ष वाचकांनी वळखलंच असेल. कारण 'ती' अजूनही 'त्याच' जुन्या शाळेत (पक्षी: बालवाडीत) जात होती. (लहान होती ना! म्हणून.)

मग आम्हीही शिंगं फुटलेल्या गोर्‍ह्याप्रमाणे जे उधळलो ते डायरेक्ट आमच्या त्या रम्य बालवाडीत घुसून तिच्याच शेजारी बसकर हातरून बसलो एकदाचे. काय आहे, तिची पेन्शिल हरवली होती ना, रोजच्यासारखीच. मग तिला पेन्शिल कोण देणार? आम्हीच. (दुसरा कोण देतोय बघूच. 'शीआये कुठचे!' शी आली की 'आये, शी आये, शी आये' अशी केविलवाणी हाक मारत बसणारे!) तर मग ती प्र. ले. ला बघून दात विचकून हसली. आणि प्र. ले. ने पण दप्तरातली नवीनचक पेन्शिल काढून तिला देह्ली. ती लय भारी पेन्शिल होती. एका साईडला गेरूसारखी लाल होती. पाटीवर बाईंनी शिकवलेले 'एकं, दोनं..' काढले की प्र. ले. अशा पेन्शिलीच्या गेरूच्या साईडने दोन अंकओळींमध्ये छान रेषा मारून पाटी सजवत असे आणि पळतपळत जाऊन बाईंना दाखवत असे. बाईंनी हसून शाबासकी दिली की परत आपल्या जागेकडे येताना प्र. ले. च्या चेहर्‍यावर जग जिंकल्याचा आविर्भाव असे.

तर पुढे झाले काय, की प्र. ले. ला आऊसाहेब येका वेगळ्याच ठिकाणी येके दिवशी घेऊन गेल्या. तिथे येक मोठ्ठा मंडप हुभारला होता आणिक बरीच मोठी माणसे (मोठी म्हणजे तेव्हाच्या प्र. ले. च्या वयाच्या मानाने मोठी) उगाचच इकडून तिकडे फिरत होती. लाऊडश्पीकरवर मोठ्ठ्या आवाजात कायकाय गाणीपण सुरू होती. आणि त्या समस्त गोंधळाकडे दुर्लक्ष करत आम्हां बाळगोपाळांची लपाछपी, पकडापकडी, आणि अजून कायकाय खेळ सुरू होते. तेवढयातही मातोश्रींनी आम्हांस पकडून त्यांच्या मोठ्या माणसांच्या कंपूत नेले आणि दोन्ही पायांत आम्हांस पकडून ठेवून त्या इतर कंपूबरोबर गफ्फा मारण्यात पुनश्च दंग जाहल्या. आता काय पर्यायच उरला नसल्याने मगाशी मांडवाबाहेर मिळालेली गारेगार खातखात प्र. ले. समोर काय सुरू आहे हे पाहू लागला. तर पुढे येक श्टेज आणि श्टेजवर सग्गळ्यांपेक्षा वेगळीच कपडे घातलेले दोघेजण होते. येक माणूस आणि येक बाई. मग त्यांच्या आजूबाजूच्या लोकांनी त्यांच्याभोवती कोंडाळे केले. तेव्हाच आम्हांला डौट आला की हा वरती पण येक कंपूकट्टा सुरू असणारेय. पण थोडक्याच वेळात तिथला गोंधळ सुटला आणि त्या बाबाने आणि बाईने येकामेरीच्या गळ्यात फुलांचे मस्तमस्त अशे हार घातले. मग उपस्थित सर्वजनसमुदाय टाळ्यांचा कडकडाट करता जाहला. हे सगळे प्र. ले. डोळे मोठ्ठे करून पाहत होता. तर बाजूच्या येक काकू हसून प्र. ले. ला म्हणाल्या, ' काय मग? उरकायचे का तुझेपण ह्याच मांडवात?'
प्र. ले. निरागसपणे म्हणाला, 'काय उरकायचे?'
तर अजून येक काकू चित्कारल्या, 'अरे लग्न उरकायचे का तुझे?' बघ, ह्याच मांडवात बर्‍याच पोरी खेळताहेत. त्यातलीच एक छानछान पोरगी करू तुला. बोल, करतोस का लग्न?'
खोटे का बोला? अस्मादिकांसही हा नवा खेळ खेळायची चांगलीच हुक्की आली होतीच.
'होऽऽऽऽ.' तोंडातली गारेगार न काढताच प्र. ले. उद्गारला तसे सर्व काकूमंडळी खो खो करून हसली.

आमच्या वयपरत्वे वेगाने विस्तारणार्‍या सामान्य ज्ञानात त्या प्रसंगाने 'लग्न', 'नवरा', 'बायको' या नवीन संज्ञांची अमूल्य भर पडली. आणि त्या वयात नवीन काही शिकायला मिळाले की लगेच 'प्रॅक्टिकल' करायची सुरसुरी ह्याही बाबतीत अंगात आणि इवल्याश्या मेंदूत खेळू लागली.

बास, बास, बास. आता दुसर्‍या दिवशी लग्न का काय ते 'उरकूनच' टाकायचं हे अस्मादिकांनी ठरवून टाकलं. पण लग्न करायचं कसं? प्रत्येक गोष्टीत 'आई, मी हे करू?', 'आई, मी ते करू?' असे आज्ञाधारकपणे आधी विचारायची सवय (पक्षी: आऊसाहेबांना भंडावून सोडण्याची खोड) लागलेली होती ना!... पण त्या दिवशी मला तयार करताना आऊसाहेबांचा मूड काही ठीक दिसत नव्हता. नळाला पाणी का काय ते आले नव्हते वाट्टे. त्यामुळे एरवीसारखे घंघाळ्यात मला बुचकाळून काढण्याऐवजी आज फक्त दोन तांबे भसाभसा ओतले गेले, खसाखसा केस व अंग पुसले गेले आणि आमच्या भोकाडाकडे दोन रट्टे घालत कंप्लीट दुर्लक्ष करून शेवटी एकदाचे आम्हांला आमच्या बालवाडीत पोहोचवले गेले. आज बाईंनीही खेळबिळ न घेता आमच्याकडून नुसतेच पाटीवर काहीतरी गिरवून-गिरवून घेतले. काय तो कंटाळवाणा दिवस. आणि अशा त्या रटाळ वातावरणात प्र. ले. चे प्रेम कसे काळेकाकूंच्या कुंपणाच्या टणटणीच्या नारिंगी-जांभळ्या फुलांप्रमाणे फुलत होते. सरतासरता शेवटी बालवाडी त्या दिवसापुरती संपायला आली. बालवाडीच्या बाहेर आपापल्या दिव्यांची वाट बघत समस्त माऊली थांबलेल्या आतून प्र. ले. ला दिसत होत्या. त्यात अजून आमची माऊली नव्हती अन् तिचीपण नव्हती. इकडे बाईंनी मग एकेका मुलाला त्या-त्या आयांकडे सोपवायला सुरूवात केली. ज्याची आई आली होती, ते बालक जात असे. बाकीचे थांबत होते. असा निम्मा वर्ग रिकामा झाला. मग आत्ता कुठे प्र. ले. ला त्याच्या टणटणीच्या फुलाशी बोलायची संधी मिळाली.

आता इथून पुढचा संवाद प्र. ले. ला जसा आज आठवतो आहे तसा दिलेला आहे. कृपया या क्षणाचे साक्षीदार असलेले प्र. ले. चे सौंगडी (पक्षी: केजीबी/शीआयये) इथे असतील तर कृपया मजकुरात दुरूस्ती करणे. कसंय, 'आयतिहाशिक' तपशीलात कानामात्रावेलांटीचाही फरक नको व्हायला. नाहीतर आमराठी-आसाहित्य-आखजिन्यात (आ = अखिल) खडूने लिहिला गेलेला हा अनमोल ठेवा समीक्षकी गाळणीतून कायमचा गाळला जायचा!

प्र. ले. (दप्तर व चड्डी एकाच वेळी सावरत): "ए!"
टणटणीचे फूल (अंगठा चोखत) : "अं?"
प्र. ले. : "उम्म, मला ना, मला ना, तुझ्याशी ना लग्न करायचंय."
टणटणीचे फूल (नजर दाराकडे, तिच्या आईला शोधत) : "हूं."
प्र. ले. (निराश न होता) : "ए, चल ना! आपण ना, लग्न करू."
टणटणीचे फूल (मान फुल डावीकडे आणि तिकडून फुल उजवीकडे हलवत आणि फ्रॉक एका हाताने पकडत) : "नक्को!"
प्र. ले. : "करू ना, चल ना!"
टणटणीचे फूल : "मला घरी जायचेय!" (आणि जाऊन दारापाशी उभी राहते.)

अशा रीतीने पहिल्यावहिल्या प्रपोज मारण्याच्या प्र. ले. च्या आकांक्षांना मिळालेल्या वाटाण्याच्या अक्षता पाहून प्र. ले. त्याच्या तत्कालीन बालसुलभ स्वभावानुसार प्रचंड नाराज झाला आणि धुसफुसतच एका हाताने दप्तर ओढत बाईंकडे गेला.
"बाई, बाई!" (बाईंच्या साडीचा पदर ओढून त्यांचे लक्ष वेधण्याचा प्रयत्न करत.)
"काय रे? थांब जरा. तुझी आई आल्याशिवाय तुला सोडणार नाही."
(परत एकदा अ‍ॅक्शन रिप्ले) "बाई, बाई!"
"काय?"
"मला तिच्याशी ना लग्न करायचेय!"
"क्काय? काय म्हणालास? काय करायचेय?"
"उम्म्, ल-ग्न."
(आश्चर्याने हसून) "कोणाशी करायचेय?"
"तिच्याशी..." (टणटणीच्या फुलाकडे बोट दाखवून)
"अच्छा? थांब हा, तुझी आई आली ना की तिला विचार हां हिच्याशी लग्न करू का म्हणून."

झालं, आली का पंचाईत! आमच्या आऊसाहेब कुठल्या देताहेत परवानगी? पण हे आमच्या बाईंना कसं समजावणार? ठीक आहे, जीवाचा हिय्या करून आज मातोश्रींकडे विषय काढायचाच असे प्र. ले. ने ठरवले.

आणि हे काय, आल्याच मातोश्री!

आऊसाहेब दिसल्यावर एरवी नव्वदच्या स्पीडने बुंगाट सुटून त्यांना बिलगणारा प्र. ले. आज मात्र मान खाली घालून हळूहळू चालत गेला आणि आऊंसमोर उभा राहिला. आऊसाहेबांनी ओळखले की आज बाळराजांचे काहीतरी बिनसलेले दिसतेय.
"काय रे?"
शक्य तितका चेहरा पाडून - "ऊं..."
"काय झाले? काय भांडणबिंंडण केले की काय ह्याने आजही?" बाईंच्या दिशेने पाहत.
"नाय!"
"मग?"
हळूच वर आईच्या चेहर्‍याकडे पाहून "आई, मला ना लग्न करायचंय तिच्याशी."
एका दमात धाडकन बाळराजे वदले.
"हा! आलाय मोठ्ठा लग्न करायला. बघितलं का ओ बाई!"
झालं, आईला काहीतरी शिक्रेट सांगायला जावं तर तीही सोय नाही.
बाई आईकडे येत प्र. ले. कडे बघून परत एकदा मोठ्याने हसल्या.
प्र. ले. परत एकदा, "ऊम्म्, जा काय. मला लग्न करायचंय म्हणजे करायचंय."
आणि असे म्हणून प्र. ले. त्याच्या टणटणीकडे जाऊन तिचा हात हातात घेऊन शेजारी उभा राहिला.
अवाक आऊसाहेब दोन्ही हात कंबरेवर ठेऊन, "कोण, ही? हिच्याशी लग्न करायचंय तुला?"
"हो! तीपण करणारेय माझ्याशी लग्न!"
आऊसाहेबांची नजर आता माझ्या टणटणीच्या फुलाकडे.
भुवया उंचावून, "तू पण?"
यावर आमचं टणटणीचं फूल परत एकदा अ‍ॅक्शन रिप्ले करत उद्गारलं, "नाय काय."

एवढ्यात त्या रंगमंचावर टणटणीच्या मातोश्रींचेही आगमन झाले. आणि प्र. ले. ने हातात घेतलेला हात झुरळासारखा झटकत टणटणी स्वतःच्या आईकडे पळाली. हा प्र. ले. ला एकाच दिवसात एकाच प्रपोजलला एकाच मुलीने दिलेला दुसरा नकार!

बास! प्र. ले. आता चिडला. सगळ्यांनीच असे झटकले तर चिडणार नाही तर काय? आणि प्र. ले. ने बाहेर काढले आपले आईच्या पोटातून सोबत घेऊन आलेले ब्रह्मास्त्र. सुरुवातच एकदम दप्तर-बाटली आदळून, फदकन् खाली बसून आणि हातपाय आदळून झाली. रणदुदुंभीची गर्जना बालवाडीच्या गगनावरी पोचोन उपस्थित प्रेक्षकांच्या कानांवर आदळली. "आंऽऽऽऽऽऽऽऽ, अँऽऽऽऽऽऽऽऽऽ, ह्यियांऽऽऽऽऽऽऽऽ..." मंद्रसप्तकातून तारसप्तकात पोहोचायला आमच्या गळ्याला जराही वेळ लागला नाही. तीन्ही माऊल्या स्तंभित, चकित. आणि मग सुरू झाले मांडवली करण्याचे प्रयत्न. शिष्टाईला पुढाकार घेतला तो आमच्या लाडक्या बाईंनी.
"अरे होऽऽऽऽ. करू हां लग्न आपण तुझे. पण तू अजून लहान आहेस की नाही बाळा. अजून तुला टाईम आहे पुष्कळ."
"नाऽऽऽऽ!"
आता टणटणीच्या मातोश्री.
"अग्गो बाई! काय झालं याला रडायला?"
"ह्याला तुमच्या पोरीशी लग्न करायचंय. ते पण आत्ताच्या आत्ता!"
"अय्या, हो? हीहीहीही!"
"बघा बाई, पसंत असेल तुम्हांला जावई तर आत्ताच घेऊन जा तुमच्याकडे घरजावई म्हणून." इति स्वमातोश्री.
"हाहाहा! चांगलाय की तुमचा पोरगा! माझ्या मुलीला अगदी नीट सांभाळेल हो... लावू हो बाळ तुमचं लग्न. पण आधी जरा मोठा हो, शिक चांगला, कमव, मग करा लग्नबिग्न."
प्र. ले. "नाही काय. मला आत्ताच्या आत्ता लग्न करायचंय हिच्याशी."
आता आऊसाहेब शरमिंंद्या होत, "काय लावलंय हे तू आज. मार खायचाय का?"
प्र. ले. "ऊंऽऽऽऽऽऽऽऽ."
"थांब, तुझ्या बाबांनाच सांगते. खूपच लाडाला आलाय आज. कुठे शिकलास रे हे लग्नबिग्न?"
प्र. ले. " ते, ते नाय का आपण गेलेलो तिकडं. तिथं काय म्हणालेल्या त्या काकू माझं लग्न उरकायचं म्हणून?"
आऊसाहेब कपाळाला हात लावत, "अरे देवा! काय ही आजकालची पोरं! कुठूनही काहीही शिकून येतात."
यावर उपस्थितांमध्ये हास्याचे फवारे आणि माना डोलावत त्यांच्या मैत्रिणीला अनुमोदन.
"आई, कर ना माझं लग्न हिच्याशी! ऊंऽऽऽऽऽऽऽऽ"
"आता बास हा! खूप झालं तुझं. चूप. एकदम चूप. नरड्यातनं आवाज निघाला तर बघच."
यावर ब्रह्मास्त्राचे पुढचे आवर्तन सुरू होणार तितक्यात मातोश्रींनी जो काही जोरात रट्टा घातला की बास! प्र. ले. ग्गारच.

यानंतर पुढील घटना ज्या क्रमाने घडल्या त्याच क्रमाने दिल्या आहेत.
१. आऊसाहेबांनी बाळराजेंना बखोटीला धरून घराकडे चालवले.
२. बाई व टणटणीच्या मातोश्री जोरजोरात हसायला लागल्या.
३. टणटणी जणू या गोंधळाशी तिला काही घेणेदेणेच नसल्यासारखी अंगठा चोखत तिच्या मजनूच्या अवस्थेकडे बघत राहिली.
४. ...

अरे अजूनही वाचताय की काय? दुष्ट कुठले.
********************************************************************************
(उपसंहार : त्या सगळ्या हातघाईत आमची पाटी आमच्या(च) पायावर पडून फुटली. त्या जखमेचा व्रण अजूनही आमचे डाव्या पायाचे करंगळीनजदीक दृष्टीस पडते. लोक हृदयावर व्रण घेऊन फिरतात, आम्ही...)

(उप-उपसंहार : नंतर बर्‍याच वर्षांनी एकदा बाजारात ही मुलगी (पक्षी: बाई) तिच्या लेकासह भेटली. तिला पाहून फक्त एक आणि एकच शब्द पुटपुटलो...

"वाचलो!"

********************************************************************************

ढिस्क्क्लेमर्र: काल्पनिक आहे हो! नाहीतर मिपावरचे येजंट (तेच ते केजीबी-शीआयेवाले) आमच्या टणटणीला चेपुवर शोधायला जायचे. ;-)