यांच्या चष्म्यातून - भाग ४ (अ) - काँग्रेसची फाळणी - हिंदूंवर उपकार

लेख पुन्हा वाचला जाईल...हा भाग फारच लहान वाटला,आपल्याकडुन अधिक अपेक्षा आहे.
महत्वपूर्ण + अभ्यासपूर्ण प्रतिसादांच्या प्रतिक्षेत आहे !

जीना आणि टिळक ह्यांचे अत्यंत मैत्रीचे सम्बध होते. लखनऊ करार झाला तेंव्हा फाळणीची धूसाराही शक्यता नव्हती.

माफ करा, लेख गंडल्यासारखा वाटतोय.

सर सय्यदांनी प्रथम १८८७ साली द्विराष्ट्रवादाची तुतारी फुंकली होती त्यावेळी गांधिजी शाळकरी वयाचे होते आणी चार वर्षाचे सावरकर नुकतेच बोलायला शिकले होते. द्विराष्ट्रवादाच्या मागणीसाठी या दोन्ही लहानग्यांना जवाबदार ठरवणे हे बालिशपणाचेच ठरेल.

हे वाक्य कहर आहे. फाळणी झाली १९४७ ला. १८८७ ला गांधी व सावरकरांना द्विराष्ट्रवाद म्हणजे काय याची कल्पनाही नसेल. शिवाय जे लोक या दोघांना जबाबदार धरतात/मानतात, ते १९४७ च्या आधारावर, १८८७च्या नव्हे.

नेहमी ऐकत आलो त्याहून वेगळा दृष्टिकोन. तुमचं लेखन नेहमी विचार करायला लावतं. यावेळेला मात्र जरा जास्त वाट बघायला लागली.

लेख उत्कंठावर्धक पण बराच त्रोटक आणि विस्कळीत वाटला. पुढच्या भागात अधिक स्पष्ट होईल अशी अपेक्षा आहे.

सर सय्यदांनी प्रथम १८८७ साली द्विराष्ट्रवादाची तुतारी फुंकली होती त्यावेळी गांधिजी शाळकरी वयाचे होते आणी चार वर्षाचे सावरकर नुकतेच बोलायला शिकले होते. द्विराष्ट्रवादाच्या मागणीसाठी या दोन्ही लहानग्यांना जवाबदार ठरवणे हे बालिशपणाचेच ठरेल.
सहमत आहे,१८८७ ला जरी द्विराष्ट्रवादाच्या विचारांचे बिजारोपण झाले असले तरी हा आवाज त्या वेळेस अत्यंत क्षीण होता,खर्‍या अर्थाने १९०९ च्या मोर्ले-मिंटॉ कायद्यामुळे द्विराष्ट्रवाद फोफावला,शिवाय भारताच्या राष्ट्रीय राजकारणात गांधींचा उदय झाल्यानंतर जिनांचे महत्व हळुहळु कमी झालेले दिसते,त्यामुळेच स्वातंत्र्य चळवळीत ज्याचे नेत्रुत्व त्याच्याकडे स्वतंत्र भारताच्या राजकारणाची सुत्रे जाणार हे जवळपास स्पष्ट झालेले दिसते.म्हणुनच ज्या वेळी मोतीलाल नेहरुंच्या नेत्रुत्वाखाली सुधारणा कायद्याची रचना करण्या साठी सर्वपक्षीय कमीटी नेमण्यात आली,त्यात मुस्लीम लिग ने सहभाग घेउनही ज्या वेळी नेहरु रिपोर्ट जाहीर झाल्यानंतर मात्र लिग ने त्याला विरोध केलेला दिसतो.

अखंड भारताचा हट्ट कायम ठेवला असता तर अखंड भारताला संघराज्यात्मक लोकशाही स्विकारण्याच्या एवजी घटना समीतीत निम्मे प्रतीनिधित्व असणार्‍या लिग ने त्रिमंत्री योजनेसारखी किंवा वॅव्हेल योजनेसारखी गटाचे महत्व जास्त असणारी घटना स्विकारली असती,आणि यामुळे केंद्रसत्ता दुर्बळ होउन भारताची अनेक शकले झाली असती. आणी म्हणुनच आंबेडकरांनी अत्यंत सुज्ञपणे फाळणीला पाठींबा दिला.

खैबर खिंडीतून पहिले रानटी आक्रमण झाले

तेव्हा सावरकर गांधी या दोघांचे आजोबा शाळकरी वयाचे देखील नव्हते

किंबहुना ते जन्मलेही नव्हते

तुमचे लेख वस्तुनिष्ठ माहितीवर आधारित, कशावरही पुन्हा एकदा विचार करायला लावणारे असतात.
सध्या इतकेच.
अमक्या एकाच गोष्टीनं फाअळणी झाली हे पटत नाही.
अनेकानेक गोष्टींचा परिपाक, हजारो लाखो घटनांच्या प्रैणांची टोटल म्हणजे असे अचाट स्थित्यंतर.
हां, महत्वाचं योगदान कुणाचं, ह्यावर नक्कीच अभ्यास करता येइल.
मला इक्बाल सारख्यांनी फिरवलेली टोपी आणि दुर्बळ भासणारे हिंदु, आणि रानटी मुस्लिम मानसिकता* हे प्राथनिक ड्रायवर वाटतात. अर्थात्,अभ्यास म्हटला तर नगण्यच. पण ऐकिव माहितीवर असू शकते तितके हे मत.
रुमाल टाकतोय.

*सध्याच्या कुठल्याही भारतीय नागरिकाबद्दल त्याच्या वंश,धर्म्,जात ह्यावरून कसलीही तेढ मनात नाही. गैरसमज नसावा.

वाचतोय...

पटकन पुढचा भाग टाका. वाट बघतो आहे.

पटकन पुढचा भाग टाका. वाट बघतो आहे.

हिंदुत्ववादी लोकमान्य टिळकांना मात्र पूजतात हे ही विधान फारसे बरोबर नाही. हिंदुत्ववादी लोकमान्य टिळकांचा (गांधी च्या इतका ) तिटकारा (द्वेष नाही) करत नाहीत एवढेच.

हिंदू महासभा (विज्ञान व सावरकर वाद) व रा.स्व.संघ ( धर्म व संस्कृती वाद ) हया हिंदुत्ववाद्याच्या दोन प्रमुख शाखा तरी लोकमान्य टिळकांना पूजत नाहित. स्वा. सावरकरांना इंग्लंडला शिकायला पाठवण्यासाठी जी शिष्यवृत्ती मिळाली ती देण्यात लोकमान्य टिळकांचा वाटा होता म्हणून सावरकरांच्या मनात लोकमान्य टिळकांविषयी कृतज्ञता होती. पण ती वैचारिक नाही तर वैयक्तिक !

जर तर
तरीही टिळकांचे ( आजच्या हिशोबाने थोडे प्रतिगामी - रूढी प्रिय ) विचार पाहता त्यांनी गांधींचा मुस्लीम अनुनय सहन केला असता असे वाटत नाही. टिळक अजून जगते तर गांधीचा उदय व प्रस्थ कोंग्रेस मध्ये मर्यादित राहिले असते.

ब्राह्मण समाज हा जास्त करून हिंदुत्ववादी असल्याने व (अतीजातीयते मुळे / व्यक्ती पूजे )मुळे ब्राह्मण लोकमान्य टिळकांना पूजतात ही वस्तूस्थिती आहे. एवढा व असा टिळकांचा हिंदुत्व वादाशी सम्बंध आहे.

हे पुस्तक आजच विकत आणलंय. पाहतो काय काय आहे :)

नरहर कुरूंदकरांच्या जागर मध्ये अशाच प्रकारचे विचार वाचण्यात आले होते..आणि पटले होते...अखंड भारत असता तर बहुसंख्य हिंदुंनाच अल्पसंख्यसारखे रहावे लागले असते..

वाचतो आहे.

द्विराष्ट्रवादाची मूळ कल्पना कोणाची, फाळणीला कोण जवाबदार वगैरे मुद्दे चर्चावे तेव्हढे कमीच. लेखातल्या बर्‍याचश्या मुद्द्यांशी सहमत.
एक मात्र खरे कि पुढील १०० वर्षे तरी धर्माला राजकारणापासुन विलग करता येणार नाहि. राज्यकर्त्यांनी जनतेच्या हक्क आणि कर्तव्यांना हात घालताना धर्माधिष्टीत भेदभाव केला नाहि तरी ५०% लढाईच जींकली. आजघडीला आंतरराष्ट्रीय राजकारणात धर्माला अवास्तव महत्व आलं असताना भारत त्यापासुन विलग राहणे शक्य नाहि हे ही तेव्हढेच खरे. हिंदुंनी स्वधर्मप्रेम वगैरेच्या नादी न लागता कितीही मोकळी वाट धरतो म्हटलं तरी परधर्मीय त्याला सुखाने जगु देणार नाहि अशी रास्त शंका आहेच आहे.

अर्धवटराव

डॉ. फार बंरं केलत हो ,लिखमामा पुन्हा चालू करून...माझेही मोरेंच्या ग्रंथातले २ भाग झालेत वाचून,,,अता पुढचा भाग पण येऊं द्या काहि दिवसातच. :)

ओळख म्हणून लेख आवडला. वास्तवीक हे पुस्तक मुळातून वाचून टिपण्णी करायला आवडेल, ते शक्य नाही म्हणू वरील लेखात जे काही मुद्दे आले आहेत त्यावरच प्रतिसाद लिहीत आहे. जर गांधींजींनी आणि काँग्रेसने हिंदूहीताचा विचार करत फाळणी केली असे काही लेखकाला (शेषराव मोरे यांना) म्हणायचे असेल तर उद्या कोणी, "इंदीरांगांधींना ऑपरेशन ब्लू स्टार करायचे होते म्हणून भिन्द्रनवाले तयार केला" असा युक्तीवाद केला तर आश्चर्य वाटायला नको.

सर सय्यदांनी प्रथम १८८७ साली द्विराष्ट्रवादाची तुतारी फुंकली होती ...द्विराष्ट्रवादाची मागणी फाळणीसाठी न्हवतीच ती अखंड भारतासाठी होती.

द्विराष्ट्र हा विषय कायम चघळला जातो. म्हणून वरील वाक्यांशी सहमत असलो तरी थोडे अधिक लिहीत आहे. (हा आपल्या विधानांशी प्रतिवाद नाही!).

सर सय्यद अहम्मद यांचे १८८७ सालातले लखनौचे प्रसिद्ध भाषण हे उर्दू मधे होते. ते १८८८ साली अलाहाबादच्या पायोनियर प्रेस ने इंग्रजीत भाषांतरीत करून प्रसिद्ध केले. त्यात, उर्दूमध्ये जेथे जेथे त्यांनी समाज (कम्युनिटी) या अर्थाने "कौम" हा शब्द वापरला होता, त्याचे भाषांतर प्रत्येक ठिकाणी, "नेशन" असे केले. त्यात अजून एक लफडे म्हणजे नेशन ह्या शब्दाचा मराठी/हिंदीत/संस्कृत मध्ये "राष्ट्र" असा केला जातो, ज्याचा अर्थ पण बर्याचदा "देश" या संकल्पनेपेक्षा वेगळा असतो, पण तुर्तास ते बाजूस ठेवूयात.

आता हे लिहीत असताना सर सय्यद यांच्या भाषणाच्या बाजूने लिहीत नाही कारण त्यात "ते" विरुद्ध "आपण" अशीच भाषा आहे. पण नेशन हा श्ब्द नाही आणि त्या अर्थाने व्दिराष्ट्रवाद नाही. याचे त्यांच्या भाषणातील सुरवातीचे उदाहरण म्हणजे: "Although my own thoughts and desires are towards my own community, yet I shall discuss whether or not this agitation is useful for the country and for the other nations who live in it. " अजून एका ठिकाणी त्यांनी म्हणले आहे: "England and Scotland are a case in point. In the past many wars were waged between those countries, and many acts of bravery were done on both sides; but those times have gone, and they are now like one nation. But this is not the case with our country, which is peopled with different nations. Consider the Hindus alone. The Hindus of our Province, the Bengalis of the East, and the Mahrattas of the Deccan, do not form one nation." थोडक्यात जात-धर्म-भाषा-संकृती यांनी वेगळे झालेल्यांचे त्यांच्या लेखी राष्ट्र होते पण अशा सर्व राष्ट्रांचे एकत्रिकरण हे एका देशात होत होते. ते होताना समान वंश, रहाणीमान आणि समान भौगोलीक कक्षेतील इतिहास हे कारण असावे. पण तात्पर्य एकचः राष्ट्र आणि देश या संकल्पना समान न धरता भिन्न धरल्या गेल्या आहेत.

ज्यांना वाढ्त्या मुस्लिम लोकसंखेची चिंता आहे. बांग्लादेशींच्या घुसखोरी मुळे जे अस्वस्थ आहेत असे हिंदुत्ववादी..... अखंड भारतवादीही असतात... हा एक विनोदच आहे.

ते आजच्या वर्तमानातील भारतीय उपखंडाचा अखंड भारत व्हावा असे म्हणतात असे आपल्याला नक्की वाटते का? कारण मला तसे वाटत नाही. त्यांचा अखंड भारतवाद हा १९४७ सालासाठी असतो आणि त्याच्या मागेपुढे घेतलेल्या राजकीय निर्णय आणि निर्णयक्षमतेविषयी असतो. तो बरोबर का चूक हा येथे मुद्दा नाही, पण तुम्हाला जो विनोद म्हणायचा आहे, तो अस्तित्वात आहे असे मला वाटत नाही.

सावरकर स्वतः पोथीवादी न्हवते. त्यांच्या अखंड भारताच्या पोथीला देव्हार्यात ठेवून पूजा करणारे कधी हिंदूच्या वास्तव परिस्थितीकडे डोळे उघडून बघतील काय ?

सहमत

मोहनदास गांधी नावाच्या बनेल म्हातार्याने. द्विराष्ट्रवाद कधीच मान्य केला नाही. फाळणी मात्र देउन टाकली !

असहमत. वरील विधान वाचताना असे वाटू शकते की गांधीजी हे फक्त हिंदूंच्या बाजूने होते आणि त्यांना मुसलमान जनता नको होती. जे काही केले ते दूरगामी/स्ट्रॅटेजिक होते. पण वास्तव तसे होते असे इतिहासातली पाने चाळताना वाटत नाही. १९२० सालापासून (खिलाफत चळवळीपासून) गांधीजींची धोरणे. तेच १९२१ च्या मोपला दंगलीनंतर... १९४० नंतर विचार बदलला असेलही पण तरी हे काही फार स्ट्रॅटेजिकली कोणीच केले असे वाटत नाही, हिंदूंच्या हिताचा विचार करत केले असा निष्कर्ष काढणे अधिकच अवघड जाते. याचा अर्थ त्यांनी मुद्दामून हिंदूंच्या अहीताचा विचार केला असे अजिबात म्हणायचे नाही.

गंम्मत म्हणजे अखंड भारतवादी असलेले सावरकर बोलण्याच्या ओघात; हिंदू महासभेच्या अध्यक्षपदावरून म्हणाले होते - हिंदू आणी मुसलमान ही दोन वेगळी राष्ट्रे आहेत.

त्यात गंमत काहीच नाही... वर याच प्रतिसादात म्हणल्याप्रमाणे एकाच देशात असलेल्या दोन राष्ट्रांची संकल्पना यामधे आहे. चर्चा भरकटू शकेल म्हणून इतकेच येथे म्हणत आहे. :-)

पुढे सावरकरांनी एक व्यक्ती एक मत अशा खर्या लोकशाहीचा वारंवार पुरस्कार केला.

या संदर्भात आंबेडकरांनी त्यांच्या "पाकीस्तान ऑर दी पार्टीशन ऑफ इंडीया" मधे जे म्हणले आहे ते विचार करण्यासारखे आहे :

This alternative of Mr. Savarkar to Pakistan has about it a frankness, boldness and definiteness which distinguishes it from the irregularity, vagueness and indefiniteness which characterizes the Congress declarations about minority rights. Mr. Savarkar's scheme has at least the merit of telling the Muslims, thus far and no further. The Muslims know where they are with regard to the Hindu Maha Sabha. On the other hand, with the Congress the Musalmans find themselves nowhere because the Congress has been treating the Muslims and the minority question as a game in diplomacy, if not in duplicity.

त्याच बरोबर गांधीजींबद्दल याच पुस्तकात आंबेडकर म्हणतातः

This short historical sketch of the part Mr. Gandhi played in bringing about Hindu-Moslem unity may be concluded by a reference to the attitude of Mr. Gandhi in the negotiations about the Communal Settlement. He offered the Muslims a blank cheque. The blank cheque only served to exasperate the Muslims, as they interpreted it as an act of evasion. He opposed the separate electorates at the Round Table Conference. When they were given to the Muslims by the Communal Award, Mr. Gandhi and the Congress did not approve of them. But when it came to voting upon it, they took the strange attitude of neither approving it nor opposing it.

आता आंबेडकर म्हणतात म्हणून हे बरोबर असे म्हणू इच्छित नाही. तसेच ते काही सावरकरांच्या बाजूचे आणि गांधीजींच्या विरोधी होते असे देखील म्हणू इच्छित नाही. ते स्वतंत्र विचारवंत होते हे नक्की आणि त्यातूनच त्यांनी ते ज्या वर्तमानाचा हिस्सा होते त्याचे ऐतिहासीक विश्लेषण केले आहे.

म्हणून मला इतकेच म्हणायचे आहे की आपण दिलेल्या पुस्तक परीचयातून जे चित्र रंगवले गेले आहे ते इतिहासाबद्दलचा आफ्टरथॉट वाटते, असत्य म्हणून सांगायचा उद्देश जरी नसला तरी ऐतिहासीक सत्य वाटत नाही.

थोडक्यात.
१. हिंदू जमातीकडे डोक्यांची संख्या खूप जास्त आहे पण डोक्याचा अभाव आहे.
२. मुसलमान हीच एकमेव जमात राज्य करण्याला लायक आहे
३. हिंदू केवळ शेतकरी म्हणूनच कामास यायचे.
४. हिंदूंच्या वृत्तीत भरलेला सहिष्णुता हा मोठा दोष असून (हिंदू समाजात लोकमान्य किंवा महात्मा व्हायचे असेल तर वाढीव परधर्म सहिष्णूपणा दाखवणे आवश्यकच होते) इस्लामी जिहाद आणी उम्मत हा एक उत्तम आणि घेण्यासारखा गुण आहे.
५. अखंड भारत हवा असेल तर नुसता बांग्लादेश आणि पाकीस्तानचा भूप्रदेश हस्तगत करून होणार नाही तर तिथला इस्लाम देखील संपवावा लागेल.

लेख आवडला.

सध्या पाकिस्तान आणि बांगलादेश असलेल्या प्रदेशात मुस्लिम बहुसंख्या झाल्यानंतर तो भाग भारतात राहणे कठिणच होते. म्हणजे एका अर्थी फाळणीची प्रक्रिया अनेक शतके आधीपासून सुरू झाली होती.पण त्यावेळी भारत हे एक "राष्ट्र" नसल्यामुळे फाळणीचा प्रश्न उभा राहिला नाही.

१९४७ मध्ये इंग्रज गेल्यानंतर भारताने यादवी युद्धाचा धोका पत्करूनही फाळणी टाळायला हवी होती असे म्हणणारे लोक असतात. पण ती गोष्ट प्रत्यक्ष करण्यापेक्षा बोलणेच सोपे होते. शेषराव मोरे यांचा त्यांच्या पुस्तकावर लोकसत्ता मध्ये एक लेख वाचला होता. त्यात ते म्हणतात की अखंड भारत म्हणजे केवळ भूप्रदेशांची बेरीज नाही तर त्यात तिथे राहणारे लोकही आले. १९४७ मध्येही पाकिस्तानात गेलेल्या प्रदेशांमधील मुस्लिम लोकसंख्या १०+ कोटी होतीच. इतक्या मोठ्या लोकसमूहाला त्यांच्या इच्छेविरूध्द आपण भारतात कसे एकत्र ठेवणार होतो?बलाढ्य अमेरिकेला लष्करी सामर्थ्याच्या जोरावर इराकी लोकांना त्यांच्या इच्छेविरूध्द ताब्यात ठेवता आले नाही आणि तितक्याच बलाढ्य रशियन सैन्याची प्रथम अफगाणिस्तानात आणि नंतर चेचेन्यात ससेहोलपट झाली यावरून कोणत्याही लोकसमूहाला त्यांच्या इच्छेविरूध्द नियंत्रणात ठेवता येत नाही ही गोष्ट स्पष्ट होईल.

अगदी काही करून आपण १९४७ मध्ये फाळणी टाळली असतीच तर ती नंतरच्या काळात झालीच असती. आणि मधल्या काळात नक्की काय झाले असते याची कल्पना करवते का?आज काहीही म्हटले तरी भारत आणि पाकिस्तान दरम्यान एक सीमा आहे त्यामुळे तिकडल्या नको असलेल्या तत्वांचा भारतात १००% मुक्त संचार नाही (जे काही घुसखोर येतात त्यांना लपतछपत किंवा काही क्लुप्त्या लढवतच यावे लागते). ती सीमाच जर का नसती तर नक्की काय झाले असते याची कल्पनाच करवत नाही. आज अफगाणिस्तानात अमेरिकेचे सैन्य आहे आणि अमेरिकेकडून डॉलर उकळायला आपले सरकार आणि सैन्य आपल्याच लोकांना मारत आहे (स्वात खोरे आणि अफगाणिस्तान सीमेनजीकचा भाग) या कारणामुळे आत्मघाती हल्लेखोर आपल्याच देशबांधवांना ठार मारायला मागेपुढे बघत नाहीत ही सत्य परिस्थिती आहे. ते मुळात आपल्याला "आपले" समजतच नसतील तर असे किती हल्ले "अखंड" भारतात झाले असते?आणि मग त्याला बहुसंख्यांकांचे प्रत्युत्तर मिळाले असते. यादवी युध्द म्हणतात हे यापेक्षा वेगळे असते का? अनेकांना वाटते की यादवी युध्द म्हणजे एक घाव आणि दोन तुकडे अशी परिस्थिती आणि जे काही व्हायचे ते एकदाच झाले असते.पण सत्य परिस्थिती आहे की ते यादवी युध्द भारताची फाळणी होईपर्यंत चालूच राहिले असते.

तेव्हा १९४७ मध्ये पाकिस्तानात आपला कमितकमी भाग जाईल हे बघणे हे सोडून आपल्या हातात फारसे काही होते असे वाटत नाही. त्यातही पाकिस्तानात पूर्ण पंजाब आणि बंगालचा समावेश होईल अशी मुस्लिम लीगच्या नेत्यांची अपेक्षा होती.पण काँग्रेसने खमकेपणाने या दोन प्रांतांमधील हिंदुबहुल भाग भारतात ठेऊन घेतला. इतकेच नव्हे तर थोडा मुस्लिमबहुल असलेला गुरदासपूर जिल्हा (शक्करगढ तालुका वगळता) पण भारतात ठेवला आणि काश्मीरात जाणारा खुष्कीचा मार्ग भारतातच राहिल हे बघितले. गुरदासपूर भारतात ठेवल्याबद्दल आजही नेहरू-रॅडक्लिफ आणि माऊंटबॅटन यांच्याविरूध्द पाकिस्तानी लेखकांच्या पुस्तकांमध्ये/लेखांमध्ये राग व्यक्त केलेला असतो. जो काही पाकिस्तान मिळाला त्यालाही नंतरच्या काळात "Moth eaten Pakistan " असेच म्हटले गेले होते.

आता यापुढे आसामात अशी परिस्थिती निर्माण होणार नाही आणि अजून एक फाळणी होणार नाही यासाठी मात्र आपण पाहिजे ती पावले उचललीच पाहिजेत.

तेव्हा खरोखरच जे काही झाले ते एका अर्थी चांगलेच झाले.आणि त्यासाठी गांधी-नेहरूंना दोष न देता त्याचे श्रेय द्यायला पाहिजे असे मलाही वाटते.

(क्लिंटन यांच्या अभ्यासाचा आदर राखून )
१. जर गांधी नसते तर भारत अखंड राहिला असता.
२. जर गांधी नसते तर नेहरू कदापि पंतप्रधान झाले नसते. सरदार पटेल / सुभाष बाबू पंतप्रधान होते तर ? हा विचार ही एकदा करा. आज आपण जे भिकेचे डोहाळे आपल्याला लागले आहेत ते नक्की लागले नसते.
३. मग हिदू - मुस्लीम एकत्र सहज राहिले असते.
४. मुस्लिमांचा केवळ मतांसाठी अनुनय आणि त्यामुळे त्या समाजाला कायद्याचे अभय ही प्रक्रिया केवळ नेहरू - गांधी मुळे सुरु आहे. ही त्याम्चीच देणगी आहे.
५. जर सरदार पटेल / राजाजी प्रधानमंत्री झाले असते तर आज भारत - अखंड अथवा विभक्त अधिक सक्षम झाला असता. आपला राष्ट्र म्हणून दिसणारा "नेभळटपणा" हे केवळ आणि केवळ गांधी वादाचे फलित आहे.
६. विचार करून भयगंड निर्माण करणारे हया समजात खूप आहेत.
७. घाबरवले नाही तर ह्यांचे विचार ऐकणार कोण ?
८. फाळणी चे समर्थक फक्त भारतात आणि भारत्तात असु शकतात.
९. जगातला कोणताही इतर देश हे विचार सहन करणार नाही.
१०. जर तर च्या गोष्टीतून "फाळणीचे " समर्थन करणारे उद्या काश्मीर ही घ्या पण आम्हाला सुखात राहू द्या म्हणतील.
११. देवा ह्यांच्या पासून देशाला वाचव . शत्रूशी सामना करायला आपले सैन्य आहे. पण हया अती विचारवंताना कोण आवरणार ?

समजून घ्या हो . (सिरीअस्लीच आहे ते )

वाचतोय.. येऊ द्यात..

वाचतोय.. येऊ द्यात..

गांधीजींनी हिंदुस्थानात हिंदू हे बहुसंख्य रहावेत यासाठी फाळणीला मान्यता दिली असे आपल्याला सुचित करायचे आहे काय ? तसे असल्यास, बरेच प्रश्न उपस्थित करता येण्यासारखे आहेत......

लेख अपेक्षेपेक्षा वेगळ्या मार्गाने गेला.. तर्क फारसा पटला नाही

गांधीजींना फाळणीसाठी जबाबदार धरले जावे (चांगले अथवा वाईट अर्थाने) हेच मुळात दुर्दैवी आहे. त्यामुळे बाकी तर्क गैरलागू वाटतो.

बाकी वेगळी बाजु मांडणे हेच मुळात चांगले काम आहे.. ते तुम्ही करताय त्याबद्द्ल कौतूक

मनुष्यसमूहाला एकत्र बांधून ठेवणारा संस्कृती हा धर्मापेक्षाही प्रभावी घटक आहे. धर्म वैयक्तिक श्रद्धांमधून विकास पावतो. पण 'संस्कृती' ज्या गोष्टीतून विकसित होते त्या अधिक व्यापक प्रभाव पाडतात. क्षेत्रीय भूगोल, निसर्ग, भाषा, मानववंश...इत्यादी. मुस्लीम जेव्हा भारतात आले ते धर्मवेड घेऊन पण त्यांनी एकदा इथे वसल्यावर इथल्या संस्कृतीशी जुळवून घेतलेच. धार्मिक कटकटी, लढाया अगदी सुरवातीपासून झाल्या, होत आहेत पण ह्या प्रासंगिक घटना घडल्यावर पुन्हा एकत्र मिळून राहणेही झाले आहेच. धार्मिक दंगली/ लढाया कधी मुस्लीम राज्यकर्त्यांच्या पाठींब्याने घडल्या कधी हिंदू राज्यकर्त्यांच्या. पण काही काळानंतर हिंदू आणि मुस्लीम ह्यांचे सांस्कृतिक सहजीवन पूर्ववत सुरु झाले. त्यामुळेच धर्माधिष्ठीत फाळणीला होकार देणे माझ्या मते सर्वात मोठी चूक होती. तसे करतांना संस्कृती हा घटक पूर्णपणे दुर्लक्षिला गेला. मुळातच मेकॉलेच्या शिक्षणपद्धतीतून तयार झालेली आणि पुढे इंग्लंडात जाऊन शिकून पूर्णपणे ब्रिटीश दृष्टीकोनातून विचार करणारी हि नेत्यांची पिढी होती. 'महात्मा गांधी' वगळता इतर नेते मंडळींची इथल्या संस्कृतीशी नाळ तुटलेलीच होती. त्यामुळे धर्माधिष्ठीत फाळणीचा विचार अश्या नेत्यांना रुचला. शिवाय काही नेत्यांच्या राजकीय महत्वाकांक्षा या लोकांच्या हितामध्ये निर्णय घेण्याच्या भावनेपेक्षाही प्रबळ होत्या.

फाळणी झाली नसती तर हिंदू मुसलमान लोकसंख्येचे प्रमाण ६५-३५ राहिले असते.आणि जशी भीती व्यक्त केली जाते तशा जातीय दंगलीही झाल्या असत्या पण त्यांचे स्वरूप अंतर्गत प्रश्न म्हणून राहिले असते. पुन्हा त्या मिटल्यावर एक राष्ट्र म्हणून एकसंधता अधिक बळकटपणे पुढे आली असतीच. कुणी सांगावे ६५-३५ हे लोकसंख्येचे प्रमाण कदाचित शांती राखण्याच्या दृष्टीने अधिक समतोल दाखवणारे हि ठरले असते. शिवाय ज्या जातीय दंगलींच्या भीतीमुळे फाळणीच्या मागणीला दोन्हीकडच्या नेत्यांनी उचलून धरले त्या तशाही अत्यंत उग्र स्वरुपात घडल्याच. अगदी ज्या दिवशी फाळणी जाहीर झाली त्या दिवसापासून. फाळणीतल्या विस्थापनांमध्ये 20 लाख लोकं मेली त्यात स्त्रिया,लहान मुलेपण होती, १ लाख स्त्रियांची अब्रू लुटली गेली, दीड कोटी लोक बेघर झाले, अगणित लोकं बेपत्ता झाली. या सगळ्याचे दूरगामी परिणाम झालेले आहेत. जनमानसावर कधीही भरून न येणाऱ्या विखारी जखमा , दहशतवाद , अण्वस्त्रधारी शेजारी शत्रूराष्ट्र, असुरक्षित वायव्य सीमा , त्यामुळे होणारा संरक्षणावरचा प्रचंड खर्च ह्या सगळ्या परिणामांचे आकलन त्या काळच्या नेते म्हणवणाऱ्या मंडळींना झाले होते का हि शंका कायम वाटत आलेली आहे.

तसाही फाळणीचा तथाकथीत उद्देश साध्य झाला नाहीच. इथल्या १५ कोटी मुस्लिमांनी पाकिस्तानात न जाणेच पसंत केले. मुख्यतः त्यात दक्षिण आणि पश्चिम भारतीय मुस्लीम जास्त होते. पण फाळणीमुळे ते कायमचे बॅकफूटवर गेले. कुठल्याही प्रश्नामध्ये काही बोलण्याचा नैतिक हक्क उरला नाही.त्यांच्याकडे कायम पाकिस्तानचे इथे राहिलेले नागरिक असे बघितले जाऊ लागले. कट्टर हिंदुत्ववादी विचारसरणीच्या राजकीय पार्ट्या सत्तेत आल्यानंतर तर सामुहिक कत्तलही घडलीय. पण तरीही भारतीय संविधानाने स्वीकारलेल्या मार्गदर्शक तत्वांमुळे मुस्लिमांची भारतात सुरक्षितता टिकून आहे. त्यांना राष्ट्रीय प्रवाहात सामील करून घेणारं दमदार राजकीय नेतृत्व ज्यावेळी देशाला मिळेल तो सुदिन.