कविता आणि स्तोत्रांची आवड

आमची काही फेव्हरीट स्तोत्रे:

१. भीमरूपी महारुद्रा.
२. चर्पटपञ्जरिका आणि शंकराचार्यांची सर्व स्तोत्रे- विशेषतः देव्यपराधक्षमानमस्तुस्तोत्रम.
३. अथर्वशीर्ष.
४. रामरक्षा.
५. जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते.

बाकी नंतर.

कविता समजणे वरुन रामदास यांचा एक उत्तम लेख आठवला. कविता एक लांबचा प्रवास

आम्हाला तर हे स्तोत्र आवडते ब्वा !

माझी आवडती स्तोत्रे, गणपती अथर्वशीर्ष, रामरक्षा, हनुमान चालिसा. त्यातही रामरक्षा म्हणायला सुरुवात केली थांबू नये असे वाटते. अर्थ अर्थातच सगळ्या स्तोत्रांचे माहित नाहीत. ;)

मी देवदेव करणारा अजिबात नाही . तरीही अथर्वशीर्शातील "त्वं ब्रम्हा स्त्वं, विष्णूस्त्वं, रूद्रस्त्वं, इन्द्रस्त्वं...." ही ओळ म्हणायला त्यातल्या ट्युनिंगमुळे खूप आवडते.

कवितांबद्दल तर खूपच लिहिण्यासारखं आहे. पण बाकी सार्‍यांनी स्तोत्रांबद्दल लिहिलंय म्हणून माझी आवडती स्तोत्रं लिहिते. रामरक्षा आणि मधुराष्टक.

आपल्याकडे तर रामरक्षा इतकी लोकप्रिय आहे की मंगलाष्टकांसाठी रामरक्षेतले श्लोक वापरतात. खरंच सुंदर स्तोत्र आहे.
बाकी आवडती स्तोत्रं म्हणजे चर्पटपञ्जरिका, द्वादशपञ्जरिका,महिषासुरमर्दिनी, मधुराष्टक, श्रीसूक्त. (हे तर फारच आवडते.) आरत्यांमध्ये ओवाळू आरती मदनगोपाळा जर व्यवस्थित चालीवर म्हटली गेली तर.

http://www.youtube.com/watch?v=yqfwHEgaByY

पहिल्यांदा वाचलं तेंव्हा जिभेचे तुकडे पडतीलसं वाटलं, म्हणून नेटवर शोधून श्रवणभक्ती केली. सुश्राव्य आहे त्यामुळेच पाठ झालं. त्यातलं शेवटचं कडव खासच वाटतं. अगदी हाणामारीच्या चित्रपटातल्या क्लायमॅक्स सारख. :)

राजभय चोरभय परमंत्र परयंत्र परतंत्र परविद्याश्छेदय छेदय
स्वमंत्र स्वयंत्र स्वतंत्र स्वविद्याः प्रकटय प्रकटय
सर्वारिष्टान्नाशय नाशय
सर्वशत्रून्नासय नाशय
असाध्यं साधय साधय
हुं फट् स्वाहा |

स्वाध्यायपरिवारात मी अनेक स्तोत्रे मोठ्या आवाजात पहाटेच्या प्रभातवेळी म्हणली आहेत.
आनंद मिळायचा, गेले ते दिवस उरली ती आठवणीतली स्तोत्रे.

श्रीपांडुरंगाष्टकम.

महायोगपीठे तटे भीमरथ्या
वरं पुंडरीकाय दातुं मुनीन्द्रै:
समागत्य तिष्ठंतमानंदकंदं
परब्रह्मलिंगं भजे पांडुरंगम्

श्री मधुराष्टकम

अधरं मधुरं वदनं मधुरं
नयनं मधुरं हसितं मधुरम
हदयं मधुरं गमनं मधुरं
मधुराधिपतेरखिलं मधुरम.

भवान्यष्टकम

न तातो न माता न बन्धुर्न दाता
न पुत्रो न पुत्री न भृत्यो न भर्ता
न जाया न विद्या न वृत्तिर्ममेव
गतिस्त्वं गतिस्त्वं त्वमेका भवानि.

-दिलीप बिरुटे
(धार्मिक)

मी दहाएक वर्षाचा असताना मी गीतेचा पंधरावा अध्याय पाठ केला. व माझ्या मामाला घडाघडा म्हणून दाखविला. मामाने विचारले यातील किती ओळींचा अर्थ समजावून घेतलास . माझे उत्तर अर्थातच एकही नाही असेच होते. मामा म्ह्णणाला "व्यर्थ आहे मग हे सारे ! " इतक्या लहान वयात. मी एका गोष्टीची खूणगाठ मनात बांधली. प्रत्येक गोष्टीत अर्थ दिसत असेल तरच स्वीकारायची. स्तोत्रे एक स्वर ताल याचा
आनंद देणारी असतातच पण ती समजून घेतली नाहीत तर" अचपळ टळटळ मळमळ पळपळ " अशा
कवितांइतपतच ती आनंद देणारी असतात.

रावणरचित स्तोत्रे शिवतांडव स्तोत्र अत्यंत सुंदर आहे...

रामरक्षा सगळ्या कुटुंबांनी एकत्र म्हणणे हा ऐक सुखद अनुभव आहे. रामचरित्र , संस्कृत भाषा आणि कविता अशी तिहेरी मैफल आहे ती !

मला देवे ऐकायला खूप आवडतात. पाठ करण्याचे प्रयत्न सुरु आहेत. अर्थ फार समजत नाही पण पाथांताराची मजा काही औरच.

लहानपणी घरी जेवण्याआधी "त्रिसुपर्ण" म्हणत असत. गेल्या कित्ती वर्षात ऐकले नाही.
त्रिसुपर्ण आणि नैवाध्याचे जेवण हया साठी आत्मा अत्रुप्त !

१.शिवमहिम्न.
२.गंगालहरी
३.श्रीसूक्त
४.पुरुषसूक्त
५.चर्पट्पंजरी

!!श्रीमनाचे श्लोक !!

मनाची शते ऐकता दोष जाती!
मतीमंद ते साधना योग्य होती !
चढे ज्ञान वैराग्य सामर्थ्य अंगी !
म्हणे दास विश्वासता मुक्ती भोगी !!२०५!!

वा सुंदर धागा!

जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते
हे माझेही आवडते स्तोत्र आहे.

अयि गिरिनन्दिनि नन्दितमेदिनि विश्वविनोदिनि नन्दनुते ॥
गिरिवरविंध्यषिरोधिनिवासिनि विष्णुविलासिनि जिष्णुनुते ।
भगवति हे शितिकण्ठकुटुम्बिनि भूरिकुटुम्बिनि भूरिकृते
जयजय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते॥ १॥

सुरवरवर्षिणि दुर्धरधर्षिणि धुर्मुखमर्षिणि हर्षरते
त्रिभुवनपोषिणि शंकरतोषिणि किल्बिषमोषिणि घोषरते ।
दनुजनिरोषिणि दितिसुतरोषिणिदुर्मदशोषिणि सिन्धुसुते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ २॥

अयि जगदम्ब मदम्ब कदम्बवन प्रियवासिनि हासरते
शिखरिशिरोमणि तुंगहिमालय शृंग निजालय मध्यगते
मधुमधुरे मधुकैतभभंजिनि कैटभभञ्जिनि रासरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥३॥

अयि शतखण्ड विखण्डितरुण्ड वितुण्डितशुण्ड गजाधिपते
रिपुगजगण्ड विदारणचण्ड पराक्रम शुण्ड मृगाधिपते।
निजभुजदण्ड निपातितखण्ड विपतितमुण्ड भटाधिपते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥४॥

अयि रणदुर्मद शत्रुवधोदित दुर्धरनिर्जर शक्तिभृते
चतुरविचार धुरीणमहाशिव दूतकृत प्रमथाधिपते ।
दुरितदुरीह दु्राशयदुर्मति दानवदूत कृतान्तमते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ ५॥

अयि शरणागत वैरिवधूवर वीरवराभय दायकरे
त्रिभुवन मस्तक शूलविरोधि शिरोधिकृतामल शूलकरे।
दुमिदुमितामर दुन्दुभिनाद महोमुखरीकृत तिग्मकरे
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥६॥

अयि निजहुङ्कृतिमात्र निराकृत धूम्रविलोचन धूम्रचते
समरविशोषित शोणितबीज समुद्भव शोणित बीजलते।
शिवशिव शुम्भ निशुम्भमहाहव तर्पित भूत पिशाचरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ ७॥

धनुरनुसङ्ग रणक्षणसङ्ग परिस्फुरदंगनटत्कटके
कनक पिशंग पृषत्कनिषंगरसद्भट शृङ्ग हतावटुके।
कृतचतुरंग बलक्षितरंग घटद्बहुरंग रटद्बटुके
जय जय हे महिषासुर मर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥८॥

जय जय जप्यजये जय शब्दपरस्तुति तत्पर विश्वनुते
भण भण भिन्जिमि भिंक्रतनूपुर सिंजितमोहित भूतपते ।
नटितनटार्ध नटीनटनायक नाटितनाट्य सुगानरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥९॥

अयि सुमन: सुमन: सुमन: सुमन: सुमनोहर कान्तियुते
श्रितरजनी रजनी रजनी रजनी रजनीकर वक्त्र वृते ।
सुनयनविभ्रमर भ्रमर भ्रमर भ्रमर भ्रमरधिपते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१०॥

सहितमहाहव मल्लमतल्लिक मल्लितरल्लक मल्लरते
विरजितवल्लिक पल्लिकमल्लिकभिल्लिकभिल्लक वर्गवृते।
सितकृतफ़ुल्ल समुल्लसितारुणतल्लज्पल्लव सल्लल्लिते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ ११॥

अविरलगण्डगलन्मदमेदुर मत्तमतङ्गज राजपते
त्रिभुवन भूषण भूतकलानिधि रुपपयोनिधि राजसुते।
अयि सुदतीजन लालसमानस मोहनमन्मथ राजसुते
जय जय हे महिसासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ १२॥

कमलदलामल कोमलकान्ति कलाकलितामल भाललते
सकलविलास कलानिलयक्रम केलिवलत्कल हंसकुले ।
अलिकुल संकुल कुवलय मण्डल मौलिमिलद्र्कुलालिकुले
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ १३॥

करमुरलीरववीजित कूजित लज्जितकोकिल मञ्जुमते
मिलितपुलिन्द मनोहर गुञ्जित रञ्जितशैल निकुञ्जगते ।
निजगुणभूत महाशबरीगण सद् गुणसंभृत केलितले
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१४॥

कटितटपीत दुकूलविचित्र मयूखतिरस्कृत चन्द्ररुचे
प्रणतसुरासुर मौलिमणिस्फुरदंशुलसन्नख चन्द्ररुचे।
जितकनकाचल मौलिपदोर्जित निर्भरकुंजरकुम्भकुचे
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ १५॥

विजित सहस्रकरैक सहस्रकरैक सहस्रकरैकनुते
कृतसुरतारक संगरतारक संगरतारक सूनुसुते।
सुरथसमाधि समानसमाधि समाधिसमाधि सुजातरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१६॥

पदकमलं करुणानिलये वरिवस्यति योऽनुदिनंसशिवे
अयि कमले कमलानिलये कमलानिलय: स कथं न भवेत् ।
तव पदमेव परंपदमित्यनुशीलयतो मम किं न शिवे
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१७॥

कनकलसत्कल सिन्धुजलैरनु सिंचिनुतेगुण रंगभुवं
भजति स किं न शचीकुचकुम्भ तटीपरिरम्भ सुखानुभवम् ।
तव चरणं शरणं करवाणि नतामरवाणि निवासि शिवं
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ १८॥

तव विमलेन्दुकुलं वदनेन्दुमलं सकलं ननु कूलयते
किमु पुरुहूत पुरीन्दुमुखी सुमुखीभिरसौ विमुखीक्रियते ।
मम तु मतं शिवनामधने भवती कृपया किमुतक्रियते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१९॥

अयि मयि दीनदयालुतया कृपयैव त्वया भवितव्यमुमे
अयि जगतोजननी कृपयासि यथासि तथाऽनुमितासिरते ।
यदुचितमत्र भवत्युररी कुरुतादुरुतामपाकुरुते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥ २०॥

॥श्रि दुर्गा गायत्रि॥
ॐ कात्यायनाय विद्महे कन्यकुमारि धीमहि ।
तन्नो दुर्गि: प्रचोदयात ॥

येथे ऐकता येईल.

मंत्रपुष्पांजली कदाचित काटेकोरपणे स्तोत्रांत बसणार नाही. पण त्याबरोबर 'ॐ गणानाम् त्वा गणपतिं हवामहे' आणि श्री वेंकटेश्वर सुप्रभातम्.

देवी अहिल्याबाई सिनेमा मध्ये कलापिनीबाईनी म्हटले आहे.

अथर्वशीर्ष माझेही अत्यंत आवडते........

शिरडीच्या साईबाबांच्या आरतीत शेवटी...... "सदा सत्स्वरूपं, चिदानंदकंदम.... " हेदेखील अत्यंत गोड...... विशेषतः आरतीचा सगळा खणखणाट संपून केवळ ते स्वर कानावर पडू लागताच खूप शांत वाटते....

वाचनखूण साठवली आहे.
मला http://www.youtube.com/watch?v=0ifQJv22G90 इथली गायलेली हनुमान चालिसा फार आवडते.

मनोबुद्ध्यहंकार चित्तानि नाहं । न च श्रोत्रजिह्वे न च घ्राणनेत्रे।
न च व्योम भूमिर्न तेजो न वायुः। चिदानन्दरूपः शिवोऽहम् शिवोऽहम् ।। १ ।।

न च प्राणसंज्ञो न वै पंचवायुः । न वा सप्तधातुः न वा पञ्चकोशः।
न वाक्पाणिपादम् न चोपस्थपायु । चिदानन्दरूपः शिवोऽहम् शिवोऽहम् ।। २ ।।

न मे द्वेषरागौ न मे लोभमोहौ । मदो नैव मे नैव मात्सर्यभावः।
न धर्मो न चार्थो न कामो न मोक्षः । चिदानन्दरूपः शिवोऽहम् शिवोऽहम् ।। ३ ।।

न पुण्यं न पापं न सौख्यं न दुःखं । न मन्त्रो न तीर्थो न वेदा न यज्ञ।
अहं भोजनं नैव भोज्यं न भोक्ता । चिदानन्दरूपः शिवोऽहम् शिवोऽहम् ।। ४ ।।

न मे मृत्युशंका न मे जातिभेदः । पिता नैव माता नैव न जन्मः।
न बन्धुर्न मित्रं गुरुर्नैव शिष्यः । चिदानन्दरूपः शिवोऽहम् शिवोऽहम् ।। ५ ।।

अहं निर्विकल्पो निराकार रूपो । विभुत्वाच सर्वत्र सर्वेन्द्रियाणाम्।
न चासङ्गत नैव मुक्तिर्न बन्धः । चिदानन्दरूपः शिवोऽहम् शिवोऽहम् ।। ६ ।।

शुचितै,
इतका सुंदर धागा काढल्याबद्दल आधी आभार.

अनेक स्तोत्रं आवडीची आहेत. पण वर म्हटल्याप्रमाणे एखाद्या शांत संध्याकाळी घरातल्या सर्वांनी निरांजन आणि उदबत्ती लावून रामरक्षा म्हणण्यासारखा निरामय आनंद नाही.
अगदी आयुष्याचा भाग झालेलं स्तोत्र म्हणजे गणपती अथर्वशीर्ष. स्थळ काळ वेळ कसलंही बंधन न बाळगता सहजपणे जे मनातून बाहेर येतं ते अथर्वशीर्ष. गणेशाची अनेक उत्तम स्तोत्रं आणि स्तवनं आहेत. पण हे खरोखर 'शीर्ष' आहे.

शंकर अभ्यंकरांची 'शिवस्तुती' ची अतिशय अप्रतिम कॅसेट होती. आता सीडी मिळत असावी. इतका गोड आणि तरीही बेसचा आवाज, सुंदर ताल आणि लय. त्यातलं सगळ्यात आवडणारं स्तोत्र म्हणजे वेदसार शिवस्तव.
पशुनां पतिं पापनाशं सुरेशं गजेन्द्रस्य कृत्तिं वसानं वरेण्यम |
जटाजूटमध्ये स्फुरद्गांग्वारिं महादेवमेकं स्मरामि स्मरारिम ||
वर इतरांनी उल्लेख केलेली चिदानंदरुपं शिवोहम, गतिस्त्वं गतिस्त्वं त्वमेका भवानी आणि अन्नपूर्णास्तोत्रं इ. अनेक स्तोत्रं या शिवस्तुती कॅसेट सीडी मध्ये आहेत.

पंडित जसराज यांनी अनेक स्तोत्रं अजरामर केली आहेत - गोविंद दामोदर माधवेति, मधुराष्टकम, कस्तुरीतिलकम इ.

मराठी मध्ये सगळ्यात आवडणारे म्हणजे अथर्वशीर्षाइतकेच मनात असलेले समर्थ रामदासस्वामींचे मनाचे श्लोक.
सकाळी प्रसन्न वेळी मनाला शांत तरीही योग्य पद्धतीने वागण्याचा, कर्तव्याचा 'कर्मयोग' सांगणारे श्लोक.

तितकेच रामरक्षेप्रमाणे दिवा लावल्यावर - करूणाष्टकांचे सगळे शब्द आणि श्लोक "अनुदिनी अनुतापे" का कुणास ठाऊक सगळा अहंकार कमी करतात.

सज्जनगडावर नित्य प्रार्थनेचा भाग असलेली 'कल्याण करी रामराया' ही आळवणी अनेक दिवस मनात घोळत राहते.

http://www.samarthramdas400.in/eng/download_aud.php इथे गडावरची बहुतेक सर्व स्तोत्रं नित्य प्रार्थना आहेत, चारुदत्त आफळे यांच्या आवाजात.

आणि हो आंध्राशी असलेल्या जवळच्या संबंधांमुळे अर्थात सुब्बलक्ष्मींच्या आवाजातलं वेंकटेश सुप्रभातम ही तितकंच प्रिय आहे. मूळ पद्धती मध्ये ते सलग इतर दोन स्तोत्रांसह म्हटलं जातं.

धन्यवाद हा प्रवास शेअर केल्या बद्दल.
लेखा सोबतच प्रतीसादतील स्तोत्रे सुद्धा साठवून ठेवण्या योग्य.

धागा आवडला. खूप छान लिंक्स मिळाल्या.
धन्यवाद.

झकास! स्तोत्रे, कविता, गाणी हा अत्यंत आवडीचा विषय आहे. संध्याकाळी खेळून दमून घरी आल्यावर आंघोळ करून देवापुढं बसून म्हटलेली रामरक्षा/भीमरूपी असो, की मुंजीनंतर मे महिन्यात आजोळी असताना पहाटे उठून आजोबांकडून घेतलेली पुरूषसूक्त, श्रीसूक्त, शिवमहिम्नादिंची संथा असो, शाळेत/घरी जोरजोरात घोकत पाठ केलेल्या कविता नि सुभाषितं असोत, की आजोबांसोबत केलेली नाट्यगीतांची पारायणं असोत, ज्यात लय आहे त्या गोष्टींचा आपल्याला तर ब्वॉ ल्हानपणापासूनच नाद आहे! ;) आणि म्हणूनच महर्षी वेदव्यासांपासून समर्थ, तुकोबा, ज्ञानोबांपर्यंत ते केशवसुत, बोरकर, कुसुमाग्रजांपासून पाडगांवकरांपर्यंत, मास्टर दीनानाथ, पंडित अभिषेकी, सुमनताईंपासून ते अजित कडकडे, सुरेश वाडकरांपर्यंत समस्त मंडळी म्हणजे अगदी दैवी अवतारच वाटत आलेली आहेत.

अंधार पडू लागलाहे, आई पोळ्या लाटते आहे, घरात इतर कुणीच नाही. आणि मी तिच्या पुढ्यात बसून रामरक्षा म्हणतोय. किती विलक्षण वाटायचं. सगळ्या जगाशी संपर्क तुटल्यासारखं. तेवढ्या काळापुरते श्रीराम, सीतामाई, लक्ष्मण, भरत, हनुमान व त्याची समस्त वानरसेना, सुग्रीव, जनक नि चक्क वाल्मीकिही तिथं माझ्याजवळ येऊन बसलेतसा भास मला कित्येकदा झालेला आहे. तीच गत आजोबांकडून संथा घेताना. पहाटे तांबडं जरा कुठे फुटू लागलेलं आहे, घरातली मंडळी अजून उठतच आहेत, तोच थंडगार पाण्यानं न्हाऊन अंगणात येऊन तुळशीसमोर बसून आजोबांचं खर्जातलं "श्री सहस्रशीर्षा: पुरूषः सहस्राक्षः सहस्रपात्" ऐकलं की मी तडक वेद/पुराणकाळात पोचलोच! शेजारून वाहणार्‍या पाटाच्या पाण्याची गाज आणखी वातावरण निर्मिती करे. ते कोणीतरी वेदाध्यायी महर्षी आणि मी गुरूगृही आलेला बटू असंच चित्र माझ्या डोळ्यांसमोर असे.

याबरोबरच आणखी एक अत्यंत जिव्हाळ्याचा विषय म्हणजे आरत्या! हे तर आणखी विलक्षण प्रकरण! असो. खूप दिवसांनी बर्‍याच जुन्याजुन्या आठवणींना उजाळा मिळाला. धन्यु शुचि. :)

सांगलीला असताना स्तोत्रम नावाच्या संग्रहातील गाणी आणि श्लोक एकाला मिळाले
आज १० वर्षांनी दे खील त्या संगीताची आणि शंकराचार्यांच्या रचनाची गोडी अवीट वाट्ते .
सहस्रनामतल्या श्लोकांचे व्याकरण आणि अर्थ समजल्यावर खरी मजा येते

संस्कृत स्तोत्रांचे लेखन शुद्ध करून देऊ शकेल असा कुणी जाणकार आहे का?

मस्तच !!

आमचे आवडते स्तोत्र - एकश्लोकी - शंकराचार्य ! एका श्लोकात सगळं तत्त्वज्ञान ..!!

इथे पहा http://sanskritdocuments.org

जय हो

http://www.khapre.org/
हा एक अनमोल ठेवा मला काही दिवसापूर्वी गवसला ! हया धाग्याच्या वाचकांना रुचेल ही आशा .

म्हणजे कुबेराचं भांडार आहे सगळ्या दुव्यांसह आणि प्रतिसादांसह!

खूप सुंदर चर्चा....मनापासून आवडली.