दलपतसिंग येता गावा

मस्तच! :)

बंड्या.

धन्यवाद पकाकाका !! अजुन असे पुण्यात आगामी काही असेल तर सांगा मालक.

राजकुमार तांगडे आणि संभाजी तांगडे ह्यांच्या धाडसाचे, चिकाटीचे कौतुक व्हायला हवेच. तुम्ही त्यांची ओळख घडवून आणल्यामुळे ते माहिती तर झाले!- धन्यवाद.

नाटकाबद्दल उत्सुकता ताणली गेली आहे.

ह्यानिमित्ताने मालेगावच्या चित्रपट सृष्तीची आठवण झाली. त्यांच्याबद्दलही जेव्हा डिस्कव्हरीवर डॉक्युमेंटरी फिल्म पाहिल्यानंतर कळले होते. स्थानिक माध्यमे अशा प्रयत्नांना आपापल्या माध्यमातून प्रसिद्धी का देत नाहीत ते मात्र कळत नाही.

वेगळ्याच पण ज्वलंत प्रश्नावरील प्रायोगिक नाटकाचा आपण अतिशय सुंदर आढावा घेऊन तो विषय आमच्यापर्यंत पोचवलात त्याबद्दल घाटपांडेसाहेब आपणास मन:पूर्वक धन्यवाद.

**********
भले तर देऊ कासेची लंगोटी ।
नाठाळाचे माथी हाणू काठी ॥

अरे, सांगत जा रे.... असो. नाटकाची ओळख आवडली. अतुल पेठेंबरोबरची भेटही आठवणीत राहिल अशीच. योग कधी येतो ते बघायचे.

बिपिन कार्यकर्ते

तांगडे द्वयी,पेठे, साठे यांच्या चांगल्या विषयावरच्या नाट्यप्रयोगाची ओळख आवडली.

प्रकाशराव, आपली भेट हुकली म्हणायची मग. मी होतो की...
नाटकाविषयी माझी मते थोडी वेगळी आहेत तुमच्यापेक्षा.
अभिनय (हे सारे कलाकार हौशी आहेत हे ध्यानी घेता) उत्तमच. विशेषतः अलकाच्या भूमिकेतील मुलीने अनेकदा (आजूबाजूला पहात असलेल्या) काही प्रख्यात स्त्री कार्यकर्त्यांची छाप जाणवून दिली (म्हणजे दिग्दर्शकाचेही त्यांच्याविषयीचे निरिक्षण बारीक असावे :) ).
गाणी/पदं चांगली. अर्थपूर्ण. मुख्यतः त्यांना दिलेला साज पोवाडा वगैरेचा असल्याने अगदी प्रभावी. संगीतही तसेच. पाऊल आपटतच होतो मी.
पण... नाटकातील भाषा... अस्सल गावरान मटणात गूळ घातला की जे होईल ते अनेक ठिकाणी होत होतं. शहरातून अशा भागांत जाणारी कार्यकर्ती किंवा कार्यकर्ता समजून घेण्यातही कमी पडले की काय मकरंद साठे? मला आठवतं, एकजूट हा शब्द ज्यांच्या अनुभवात नसतो तिथं तो वापरून उपयोग नसतो. तिथं ती, एक काटकी सहज मोडता येते आणि दहा एकत्र असतील तर मोडता येत नसतात ही, युक्ती कामी येते. अशा पद्धतीने तिथल्या पर्यावरणाशी कार्यकर्ते समरूप होत जातात. त्याऐवजी इथं ज्या पद्धतीनं हक्क, अधिकार यांची भाषा होते ती मटणात गूळ ठरते. ग्रामीण भागातील लोकांना आपण खूप काही शिकवत असतो हा आविर्भावही दिसतो. गावाकडच्या माणसाला सरकारी कामात कोण पैसे खातंय हे कळत नसतं असा एक समज आहे. तो खोटा असतो. ग्रामीण माणसाचं शहाणपण असं असतं की, तो त्याला हे ज्ञान आहे हे दाखवत नसतो, कारण त्याला कायमचं तिथं रहायचं असतं. समोरच्याची खात्री होईपर्यंत तो त्याचे पत्ते उघडत नसतो. हे व्यवहारज्ञान त्याच्याकडं असतं. त्याचं भान या स्क्रिप्टमध्ये दिसलं नाही. अलका शिकवते आणि ती मंडळी शिकत जातात. हे सारं कोणाच्या तोंडून ऐकायचं तर ज्यानं पोलिसांमध्ये ऑर्डर्ली असताना आपल्या प्रमुखाविरुद्ध धरणं आंदोलन केलं आहे आणि त्यापोटी नोकरी गमावली आहे, त्याच्याकडून. इतकी सोपी नसते ही प्रक्रिया.
नाटकांत अनेकदा अनेक प्रसंग लाऊड केले गेले. तुम्ही वर दिलेल्या दुसर्‍या छायाचित्रातील प्रसंग आठवा. कितीही सरंजामी असला तरी तो इतका हुशार असतो की, समोर आलेल्याचा थंड डोक्याने काटा काढणं त्याला ठाऊक असतं. ग्रामीण भागातील असा सरंजाम बाहेरून, तेही शहरातून आलेल्या कार्यकर्त्यांशी (इथं तर ही अलका आयएएस, माजी जिल्हाधिकारी आहे) या प्रसंगाप्रमाणे वागतात यावर माझा अनुभवान्ती विश्वास नाही. त्यांच्या वागण्यात एक सॉ़फिस्टिकेशन असतं. ते त्या पहिल्या भेटीतून भलताच मेसेज कधीही जाऊ देत नाहीत. कारण तिथं इतर कटकटी असतात. तसाच प्रकार ते जिल्हाधिकारी अलकाच्या घरी येतात तेव्हाचा. हे जिल्हाधिकारी एखाद्या हेड कॉन्स्टेबलनं वागावं तसं वागतात. ट्रंक किती आहेत किंवा माणसं किती आहेत याची चौकशी ते ज्या पद्धतीनं करतात ते पाहिलं तर हसू येतं. असं होत नसतं. जिल्हाधिकाऱ्याकडे असली माहिती काढण्याचे इतर सोर्सेस असतात. प्रांताशी होत असलेल्या चर्चेवेळीही तोच प्रकार. त्याचा सूर पाहिला तर गावगुंड वाटतो तो. त्याच चर्चेवेळी प्रांत सांगतो की 'कलेक्टर ऑर्डर काढेल' आणि त्याचे म्हणणे ऐकून मंडळी उठतात? अलका स्वतः कलेक्टर होती. गायरानाची ऑर्डर, कलेक्टरचा रोल, इतर खाती... कळत नाही!!! हे सगळं या विश्वाविषयीच्या अल्पसमजातून आलेलं आहे असं कसं म्हणायचं? साठे, पेठे चळवळींशी संबंधित आहेत.
नाटकाची कथा तितक्या पकडीची नाही, जितकी पकड अशा चळवळीत प्रत्यक्षात असते. अरूण रॉय यांनी राजस्थानात जे केलं, त्याविषयी एक एकरेखीय प्रतिमा नाटक निर्माण करून देतं. माहितीच्या अधिकाराची लढाई त्यापलीकडं आहे. ती न घेताही गावापुरतं बोलायचं होतं तरीही त्यात पेच आहेत. ते येत नाहीत. योगिनी आत्ता जे करते आहे त्यातील किंवा अरूण रॉय यांचा तो काटेदार संघर्ष नाटकाची एकूण लांबी ध्यानी घेता समाविष्ट करता आला नसता असे थोडेच आहे. म्हणजेच आहे या जीवात हे नाटक आणखी आटोपशीरही झाले असते.
अचानक आणलेला सुप्रीम कोर्ट आणि हायकोर्ट व माहितीचा अधिकार हा संदर्भही फसवा. तेच सतीश शेट्टी संदर्भात. हे असे काही आणून प्रभाव वाढतो? मला शंका आहे.
कच्चे दुवे खूप राहिले असे. त्यातच नाटकासाठी निवडलेला फॉर्मही गोची करतो की काय असे वाटत राहिले. ना धड पथनाट्य, ना धड स्टेजचं नाटक असं काही तरी शेवटपर्यंत वाटत राहिलं. एकूण बरीचशी कसरत.
आठेक जण गातात तेव्हा माईकच्या ते फार जवळ येण्याची गरज नसते. ते आले आणि एकूण कल्लोळ झाल्यासारखे झाले. मला तर अनेकदा या कलाकारांना माईकची गरज नाही असेही (अत्यंत पॉझिटिव्हली) वाटत होते. अलका किंवा ती दुसरी मुलगी, शाहीर, ऑर्डर्ली झालेला, सरंजामदार यांचे आवाज पुरेसे बोलकेच होते.
पुन्हा एकदा, कलाकारांना मात्र दाद!
अवांतर: अरूण रॉय हीच व्यक्तिरेखा न घेता अलका ही व्यक्तिरेखा का घेतली असावी? पुन्हा बाकी संदर्भ तेच. आयएएस, माजी जिल्हाधिकारी, दिल्लीतील मैत्रीसंबंध वगैरे!

एका चांगल्या नाटकाची ओळख करुन दिल्याबद्दल धन्स पकाकाका..

--प्रभो
-----------------------------------------------------------------------
काय सांगावे स्वतः विषयी,आहात तुम्ही सूज्ञ !! एका सारखे एकच आम्ही,बाकी सगळे शून्य !!
प्रभोवाणी

नाटकाची ओळख करून दिल्याबद्दल धन्यवाद...

कावं सायेब, आप्ल्या आन्नसायबावरच हाय ना ह्ये नाटकं? उगा राजस्तानी बाप्या दावला म्हंजी आमाला कळना व्हय?
------------------------

डायबेटीस विरुद्ध लढा

- पाषाणभेद उर्फ दगडफोड्या-(इंजन मेक्यॅनीक)
(वरची माझी स्वाक्षरी आहे, पदवी किंवा शिक्षण नाही.)

नाटकाची ओळख करुन दिल्याबद्दल आभारी...!

नाटय़प्रशिक्षण व निर्मितीत इंद्रजित खांबे, राजेंद्र बापट, कणकवलीचे वसंतराव आचरेकर प्रतिष्ठान यांनी खर्चाचा काही भार उचलला आहे.

आभार मानलेच पाहिजे वरील मान्यवरांचे.

नाटकाची कथा माहितीच्या अधिकाराची असेल तर त्याची मांडणी कशी झाली आहे, हा मात्र माझ्या उत्सूकतेचा विषय आहे. कारण, मजदुर किसान शक्ती संघटना, परिवर्तन,एनसीपीआरआय,शासन,न्यायव्यवस्था यांच्या भुमिकां त्याचबरोबर जागतिक बँकेच्या दबावामुळे माहितीच्या अधिकाराच्या कायद्याला बळकटी मिळाली हे सर्वश्रुत आहे. आणि असा हा लढा 'मंचावर'कसा आला आहे, त्याची उत्सूकता आणि काहीएक संदेश 'दलपतसिंग येता गावा' मधून पाहता यावा अशी अपेक्षा मात्र आहे....!

-दिलीप बिरुटे

एका चांगल्या प्रयत्नाची ओळख करून दिल्याबद्दल धन्यवाद.
मालेगावच्या चित्रसृष्टीची- मॉलिवूड-ची ओळख इथे पाहा :
http://ajaybuwa.blogspot.com/2008/05/blog-post.html