कॅलेंडर

आपण कुठेही एखादा फाॅर्म भरायला गेलो तर त्यात तारखेचा रकाना असतोच. आपली स्मृती आपल्याला दगा देते आणि आपल्याला नेमकी त्यादिवशीची तारीख आठवत नाही. मग आपण समोर पाहतो. तिथं भिंतीवर कॅलेंडर असतं. ते पाहून आपल्या ला तारीख आठवते,आपण ती लिहितो. कॅलेंडर अर्थात् दिनदर्शिका अशी एक उपयुक्त वस्तू आहे.

दिनदर्शिका ह्या विविध प्रकाशनसंस्थांच्या, विविध भाषांमध्ये उपलब्ध असतात. त्यात तारखांबरोबरच विविध सण, उत्सव,तिथ्या, आणि सर्व धर्मीयांना उपयुक्त माहिती असते.

दिनदर्शिका ही अतिशय उपयुक्त वस्तू तर आहेच पण त्याचबरोबर ती अतिशय इंटरेस्टिंग आणि मनोरंजक वस्तू आहे.

नव्या वर्षाच्या दिनदर्शिकेची मला जाम उत्सुकता असते. ती नोव्हेंबर महिन्यातच शिगेला पोहोचते. ते हातात आलं की माझा वेळ मस्तच जातो. अहो, नवीन वर्षाच्या कॅलेंडरचं ,म्हणजे विशेषत: कालनिर्णयचं मागचं पान उलटा जरा! त्यात भरपूर चांगले लेख, पाककृती, लहान लहान उपयुक्त माहितीच्या टीप्स, राशीभविष्य ("आम्ही नाही विश्वास ठेवत!"असा आव आणून खूप लोक ते चोरुन वाचतात.) असं खूप काही असतं. पूर्वी या पानावर पुलं,वपु, जयवंत दळवी,ह.मो.मराठे यांसारख्या सव्यसाची लेखकांचं लिखाण असायचं. बुद्धीला मेजवानी असायची ती! ही मागची पानं मस्तच असतात.

कॅलेंडरवर जाहिराती ही खूप असतात. त्यांतून नव्या जुन्या उत्पादनांची माहिती कळते.

आता पुढची पानं! किती माहिती असते त्यांत! आपल्याला फक्त आषाढी आणि कार्तिकी एकादशी माहीत असते.(महाशिवरात्रही) पण कॅलेंडरवर पुत्रदा,षट्तिला,जया, विजया, भागवत,आमलकी अशा अनेक एकादशांची नोंद असते. बिरसा मुंडा जयंती,सीतानवमी,नारद जयंती असेही उपेक्षित काहीसे अपरिचित विशेष दिन असतात. काही अर्थ न समजणारेही शब्द असतात. निशीथकाल,वर्षीतपारंभ,आयंबील ओळी,अनंगव्रत, धनिष्ठानवकारंभ,जरस्तोस्तनो दिसो,तिशाबी आव,अदु:खनवमी,कुष्मांडनवमी,इ.इ. त्या त्या धर्म आणि पंथांना अर्थात ते माहीत असतात आणि महत्वाचेही असतात.

काही इतर महत्त्वाचे दिवसही असतात, जे आपण दुर्दैवाने दुर्लक्षित करतो. जागतिक आदिवासी दिन, औद्योगिक सुरक्षा दिन.

विविध धर्मीय महिने लक्षात राहतातच असे नाही. पारशी लोकांचा पतेती माहीत असतो पण शेहरेवार मास,मेहेर मास,आबान मास,अस्पदार्मद मास हे अजिबातच ठाऊक नसतात.

मुस्लिमांचा मोहर्रम मास, रमजान मास माहीत असतो पण रज्जब मास,शाबान मास,ज्यूंचा पिस्पाह,शाबुओथ हे महत्त्वाचे महिने आपल्याला माहीत नसतात.

सोमवती किंवा गटारी अमावस्या आपल्याला माहीत असते. पण कॅलेंडरवर दर्श अमावस्या,मौनी, भावुका अशा अनेक अमावस्या असतात.

सूर्य नक्षत्रात प्रवेश करताना,मोर, हत्ती,बेडूक,घोडा अशी अनेक वाहने वापरतो हे वाचून हसू येते.

मी नोकरी करत असताना कॅलेंडर हातात पडलं की आधी सुट्ट्या बघायची. आमचा पाच दिवसांचा आठवडा होता. शनिवारी आणि रविवारी सुट्टी असायची. त्याला जोडून कोणते सण, उत्सव, तिथ्या येताहेत ते बघायची. मग मधेच एखादी कॅज्युअल किंवा रिस्ट्रिक्टेड हाॅलीडे टाकून ओळीने सलग सुट्ट्या किती दिवस मिळताहेत हे पाहायची आम्ही सगळ्याच मैत्रीणी बघायचो. लंच अवरमधे चर्चा करायचो. आनंदित व्हायचो. पिकनिकचे बेत आखायचो.

आता रिटायर झाल्यावर मी रविवारी कोणते महाएपिसोड आहेत ते बघते.

पण अजूनही कॅलेंडर माझा मित्र आहे.