हे आणि ते - २: सुशिक्षित आणि सुसंस्कृत

खरोखर उत्तम कारण मीही पुस्तक वेडा असल्याने माझी नेली आणि परत दिलीच नाही त्या पुस्तकांचीच संख्या जास्त आहे. तसेच पान ३५ पाहा, मग पान ३५ वर पान ४८ पाहा हे खेळ करणारे मी वाचनालयाची पुस्तके आणतो तेव्हा पुस्तकातून डोकावतात. तेव्हाही त्रास होतो.

लेख मस्तच!

कधीकधी उलटं सुद्धा असतं.

मॅक्बेथची कथा मला प्रचंड आवडते, पण किचकट्ट शेक्सपियरियन भाषा वाचण्याचा वैताग येतो. एकदा विद्यापीठाने विकायला काढलेल्या जुन्या पुस्तकांत मॅक्बेथची एक प्रत पाहिली. सहज उघडून पाहिली, तर पूर्वी कधीतरी मॅक्बेथ झालेल्या नटाने वापरलेली ती प्रत होती. समासात रंगसूचना, इतर पात्रं बोलत असताना चेहेर्‍यावर हावभाव कसे पाहिजेत याची टिपणं, त्रयस्थ भूमिकेतून मॅक्बेथच्या स्वभावावर मारलेले शेरे असं काय काय आहे.

आवडला.

लेख आवडला .

लेख चांगला आहे. वाचून काही पुस्तकप्रिय लोक आठवले. पुस्तक वाचून व्हायच्या आधी मी कोणालाही देत नाही आणि सुदैवाने एकदा वा दो़नदा वाचून झाले की पुस्तक दुसर्‍या कोणालातरी देऊन टाकण्यात मला काही वाटत नसल्याने आणि शक्यतो वाचनालयातून पुस्तके आणून वाचत असल्याने लेखातल्या अनुभवांशी समरस होऊ शकलो नाही.
वाचून झाल्यावरही पुस्तकांवर अतिरेकी मालकीहक्क सांगणार्‍या लोकांचे वागणेही मला कळत नाही. "पुस्तकांवर प्रेम करा" या वाक्याचा काही लोक फिजिकल अर्थ घेतात. पुस्तकांचा आत्यंतिक अनादर आणि त्यांच्याबद्दलच्या आत्यंतिक प्रेमाचे प्रदर्शन असे दोन्ही प्रकार पाहायला मिळतात.

लेख आवडला.

तुमची दोन पात्रे "शिक्षित" आणि "सुशिक्षित" या दोन शब्दांतला फरक अधोरेखीत करत आहेत !

कठीण शब्दांचे अर्थ पानांच्या बाजूच्या मोकळ्या जागेत चक्क पेन्सिलीने लिहीलेले होते! अतिशय उच्चशिक्षित असलेल्या म्हणजे ग्राम्य भाषेत 'चार बुकं शिकलेल्या' त्या मुलाला पुस्तकं कशी हाताळावीत, त्त्यांची काळजी
कशी घ्यावी हे कळत नसावं का? कळत असलं तरी वळत नसावं का? बरं ते काही अडाण्याचं पोर नव्हतं. वडील इंजिनियर आणि आई सुद्धा नोकरी करणारी

त्याने तुमचे पुस्तक व्यवस्थीत हातळले नाही म्हणून राग येणे साहजीक आहे. पण 'बोल्ड'लेलं आवडलं नाही.

आम्ही शाळेत असताना आमचे गुरुजी स्वतः आम्हाला असा सल्ला द्यायचे की, कठीण शब्दांचे अर्थ त्याच पानावर लिहीत जा.
आम्ही तसेच करायचो. फायदा व्हायचा. (पण ती स्वतःची पुस्तके असायची)

कोणाकडून वाचायला नेलेले पुस्तक वाचून झाल्यावर मूळ मालकाला परत न करता परस्पर तिसर्‍यालाच देऊन 'वाचून झाल्यावर मूळ मालकाला परत कर' अशी मौलिक सुचना देणारेही असतात. असे हस्तेपरहस्ते फिरत राहिलेले पुस्तक शेवटी कोणी कोणाला दिले हेही लक्षात (देणार्‍याला) राहात नाही आणि आपल्या मालकीच्या आवडत्या पुस्तकाचा आपला संपर्क कायमस्वरूपी तुटतो.

ह्यावर उपाय म्हणून प्रत्येक पुस्तकावर माझे नांव आणि भ्रमणध्वनी क्रमांक लिहीला तरी पुस्तके गायब होणे थांबले नाही. कारण एकदा वाचुन झाले की कोण कशाला काळजी करतोय कोणाचे पुस्तक आहे ह्याची?

शेवटी वाचनालयाप्रमाणे पुस्तकाच्या आतून एक कार्ड ठेवण्याचाही प्रयत्न केला. एखाद्याला पुस्तक दिले की त्या कार्डावर नोंद करून ते माझ्या जवळ ठेवायचो आणि मधे मधे पुस्तक नेलेल्याला फोन करून आठवण करून द्यायचो. त्यावरही कडी एका बहाद्दराने केली. फोनवरून चौकशी केल्यावर ' अरे, दिलं मी तुला तुझं पुस्तक. तू पुन्हा कोणाला तरी दिलं असशील आणि नोंद केली नसशील.' असे सांगितले.

आता मी कोणाला पुस्तकं देत नाही.

यावरुन १ आठवलं, माझ्या आजोबांना वाचनाची फार आवड होती. जेव्हा जमेल तेव्हा पुस्तक विकत घेउन वाचणे हा त्यांचा छंद. पुस्तक हरवु नये किंवा कुणी लंपास करु नये म्हणून ते पुस्तकावर दर २०-२५ पानांनंतर स्वताचं नाव लिहायचे...
त्यांच्याच एका मित्राने ह्यांच्याकडून एक पुस्तक घेतलं होतं. बरेच दिवस झाले पुस्तक परत केलेलं नाही म्हणल्यावर आजोबांनी मित्राला विचारलं. तेव्हा त्या मित्राने ते पुस्तक दाखवलं. जिथे जिथे आजोबांनी स्वता:च नाव लिहिलेलं होतं त्याच्या पुढे मित्राने 'यांजकडून सप्रेम भेट' असं लिहिलं होतं.
काहीही न करता पुस्तक आपसुक मित्रचं झालं.

हे काय लिहले आहे? मला तर याचा काहीच संदर्भ लागला नाहि.

पुस्तकांबद्दल असे अनेक वाईट अण्भव गाठीशी असल्यानेच आता घरी कुणालाही पुस्तके देत नाही.

लेखात मांडलेला अनुभव आणि विचार आवडला.
अवांतरः स्वतः वाचलेली उत्तम पुस्तके इतरांनीही वाचावीत, म्हणून ('शहाणे करून सोडावे, सकळ जन' ची खाज) कुणी मागितलेली नसतानाही मुद्दाम आग्रहाने देत गेलो. नंतर त्या त्या पुस्तकांची गरज वाटली तेंव्हा विचारता, त्यांच्या लक्षातही नव्हते त्या पुस्तकांबद्दल, आणि वाचलेली तर नव्हतीच. असे बरेचदा घडल्यावर आपणहून पुस्तके देणे बंद केले, तरी हल्ली ओळखीपैकी इतके कमी लोक मराठी पुस्तके वाचतात, की कुणी मागितले, तर नाही म्हणवत नाही. कालच दोन अगदी नवीन घेतलेली पुस्तके स्वतः वाचण्या अगोदर दिली.
मी इन्दौरला गेलो, की एक बालमित्र दर वेळी त्याने वाचलेल्या चांगल्या पुस्तकाची झेरॉक्स करून देतो.
स्वतःच्या पुस्तकांमधे बाजूला टीपा लिहिणे, अंडरलाईन करणे वगैरे प्रकार करणे आवडते, आणि फार उपयोगी ठरते.

लेख आवडला. :)

मला सुरुवातीला पुस्तकांना कव्हर घालायला आवडायचं..पण मग लक्षात आले कि कव्हर घातल्यावर मेहेनतीने सजवलेल्या मुखपृष्ठाला न्याय दिला जात नाहीये ..
तेव्हा पासून कव्हर्स बंद ...
जवळच्या नातेवाईकांनी पुस्तक ढापल्याच्या अनुभवानंतर कुणालाही घरी पुस्तक देत नही..

शंभर टक्के सहमती पोस्ट च्या आशयास :)

जोशीबुवा आपण चांगले लेखन करु शकता, शैली आणि विषयाचे आकलन चांगले आहे.

लेखात मांडलेल्या मुद्द्यांशी पूर्णपणे सहमत.

मनापासून लिहिले आहे असे जाणवते.

पुस्तकांवर लिहायला, खुणा करायला मलाही आवडत नाही. शाळेत असताना वार्षिक परिक्षा संपल्यावर शेजार्‍यांचा मुलगा माझी पुस्तकं अर्ध्या किमतीत विकत न्यायला येत असे (अभ्यास कमी केल्याने एकदम नव्यासारखी असायची... ;-) ).

जिथे प्रत्येक पुस्तकाची पीडीएफ फाईल माझी पर्सनल कॉपी असते, अन त्यात हवी तितकी अ‍ॅनोटेशन्स मला हवी तिथे टाकता येतात, अशा जमान्यात हा लेख जरा नॉस्टाल्जिक म्हणून सोडून द्यावा असे माझे मत आहे.

एकुणीसशे अमुक साली पुस्तक भूर्जपत्रावरचे आहे, जतन करण्यासारखा ठेवा आहे, त्यानंतर छापील असले तरी महाग आहे इत्यादि कन्सेप्ट्स होत्या.

प्रत्येक माणूस पुस्तक वेगळ्या प्रकारे वाचतो.

मी माझे वाचून झाल्या नंतर, अत्यंत महत्वाचा, व गूगलवर उपलब्ध नसलेला संदर्भग्रंथ असेल, तरच जपून ठेवतो, अन्यथा गावातील सार्वनजनिक वाचनालयास दान करतो. मग त्याचे जे काय होते, त्याचेशी मला कर्तव्य नाही. खिशातल्या मोबाईल फोन मध्ये दीड दोन हजार पुस्तके एकाच वेळी उपलब्ध असतात.

इंग्रजी शिकणार्‍या मुलाने शब्दाचा अर्थ तिथे शेजारीच लिहून ठेवण्यास माझा विरोध आहेच. असे केल्याने पुढच्या वेळी मला अर्थ दिसणार आहे, सबब, मेंदूत साठवायची गरज नाही, असा संदेश वाचतानाच मेंदूस जातो व मेंदू तो शब्द लक्षात ठेवण्याची शक्यता कमी होते. या कारणास्तव विरोध ओके. पण 'पुस्तकाची डिसफिगरमेंट' या अर्थाने पटत नाही. ठिकेय दादा, लिवलं त्यांनी. त्यान्ना वाटलं की ही मेथड भारी आहे. ही त्यांची चूक आहे हे मान्य. पण ते दुर्मिळ पुस्तक, स्क्याण करून ठिवा की. त्यानी केलेली घाण डिलीट करून टाका. असाही कागद हजार वर्षे टिकत नाही... क्लाऊडवर टाकलेले कदाचित टिकेल? ;)

हल्ली पुस्तक कोणी ढापला तर तेवढं वाईट वाटत नाही म्हणा (कदाचित पुस्तकाच्या किंमती आणि पुस्तक ढापणाऱ्याबरोबरचे संबंध कारणीभूत असतील) पण अभियांत्रिकी संपेपर्यंत पुस्तक नेणाऱ्याच्या पाठीमागे पुस्तक मिळेपर्यंत हात धुवून लागत असे. पुस्तकवेडे होण्याची आणि पुस्तकवेडे लोक आजूबाजूला भेटण्याची मजाच काही और!