तंबाखू व सिगरेटचा विळखा कसा सोडवावा??????

It’s Easy to Quit Smoking. I’ve Done It a Thousand Times

व्यनी करा. सिगारेट नक्की सोडवून देवु शकतो.

अनेक मित्रांना अनेकदा "सिगरेट सोड" असे सांगणे होते आणि जर एखाद्याला खरंच सिगरेट सोडायची इच्छा असेल तर "मला सोडायची आहे पण जमत नाही" असे उत्तर मिळते. या वेळी हळूच व्यसनमुक्ती केंद्राचा प्रस्ताव डोक्यात सोडून द्यायचा.

मला पुण्यातले मुक्तांगण हे एकच व्यसनमुक्तीकेंद्र माहिती आहे.

व्यसनमुक्ती केंद्र ऐकल्याबरोब्बर नकारात्मक प्रतिक्रिया येतात. "अरे मी इतकापण व्यसनाच्या आहारी गेलो नाहीये!" "मी माझी मी सिगरेट सोडतो पण तिकडे नाही जाणार" "बघू.." अशी उत्तरे मिळतात. मात्र अशावेळी आपणच चिकाटीने मुक्तांगणमध्ये जाण्याचा आग्रह धरावा.

व्यसनमुक्ती केंद्रामध्ये जाणे म्हणजे "तेथे अ‍ॅडमीट होणे" असा एक समज असतो. मात्र ओपीडी द्वारेही उपचार होतात. आठवड्यातले ठरावीक दिवस ओपीडी सुरू असते. अधिक माहिती मुक्तांगणच्या वेबसाईटवर मिळेल.

मी शक्यतो प्रत्येक व्हिजीटला मित्रासोबत थांबायचा प्रयत्न करतो.(शनिवारी सकाळी १० ते १ च्या दरम्यानची वेळ मला सोयीची असते!)

प्रत्येक व्हिजीटला पुढीलप्रकारे मानसिक व शारिरीक तपासणी होते,

१) जनरल कौन्सीलींग
२) मेडीकल कौन्सीलींग
३) हेल्थ चेकप व त्यानुसार औषधे

जनरल कौन्सीलींगमध्ये व्यसनामुळे आपल्या दैनंदिन आयुष्यात घडणार्‍या वाईट गोष्टी व त्याचे दुष्परिणाम सांगून व्यसनाचे नक्की कारण काय असावे हे पाहिले जाते व आणखी माहिती उदा. सिगरेट ओढण्याच्या नक्की वेळा, किती सिगरेट्स वगैरेही केसपेपरवर नोंदले जाते.

मेडीकल कौन्सीलींगमध्ये सिगरेटमुळे शरीरावर होणारे दुष्परिणाम व त्यामुळे होणारे दैनंदिन त्रास (पित्त, बीपी, अपचन वगैरे) हे ही सांगीतले जातात.

हेल्थ चेकपमध्ये वजन, बीपी वगैरे तपासले जाते व त्यानुसार औषधे, टॉनीक्स आणि त्यांचे प्रमाण ठरवले जाते. (औषधांमध्ये निकोगम नावाचे एक निकोटीयुक्त च्युईंगम दिले जाते - गरज असल्यास)

औषधांद्वारे प्रामुख्याने पुढील गोष्टी साध्य करण्याचा प्रयत्न केला जातो.

१) भरपूर आहार, पुरेशी झोप व शरीराचे योग्य वेळापत्रक
२) निकोटीन सेवन हा शरीराचा एक भाग झाल्याने ठरावीक वेळानंतर शरिराकडून निकोटीनची मागणी होते. या गरजेसाठी निकोगम दिले जाते. अनेकदा हेही टाळा असा सल्ला मिळतो.
३) व्यसन थांबवल्यानंतर / कमी केल्यानंतर शरीराची निकोटीनची मागणी व पुरवठा अचानक गडबडल्याने शारिरीक त्रास होतात. टॉनीक्स व औषधांद्वारे यावर उपचार केले जातात.
४) हळू हळू संपूर्णपणे व्यसन सोडण्यावर भर दिला जातो.

प्लीज नोट - वरील माहिती संपूर्णपणे निरीक्षणातून, डॉक्टर व कौन्सलर्सना 'सहज' विचारलेल्या माहितीतून मिळाली आहे.
या संपूर्ण उपचारपद्धतीमध्ये स्वत: व्यसन सोडण्याची इच्छाशक्ती अत्यंत महत्वाची आहे - जर एखाद्याला व्यसन सोडायचेच नसेल तर आपण काहीही करू शकत नाही.
मुक्तांगणची एका व्हिजीटची फी ५० रू आहे.

***********************************************

मुक्तांगणद्वारे ५ मित्रांचे व्यसन सोडवण्याचा प्रयत्न केला.

दोन मित्र संपूर्णपणे व्यसनमुक्त झाले (एक जण खैनी व एक जण सिगरेट् + दारू)
एक मित्र सात आठ महिने व्यसनमुक्त राहून ऑफीस व कौटुंबीक कारणाने पुन्हा सिगरेट ओढू लागला.
एक जण पुन्हा आहे त्याच प्रमाणात सिगरेट ओढत आहे.
एका मित्रासोबत दोन वर्षांपूर्वी पहिली व्हिजीट झाली - त्याने सिगरेटचे प्रमाण दिवसा १० / १२ वरून २ / ३ पर्यंत कमी केले होते - नंतर माझा संपर्क राहिला नाही.

***********************************************

_/\_
हा खरा मित्र.

हॉस्टेलला असताना सिगारेट, तंबाखू, खैनी/छिट्टा/मटरेल, पान, गुटखा, गांजा (चिलिम व सिगारेट), कफ सिरप, इ. सगळे प्रकार नशेची चव घेण्यासाठी पाच-सहावेळा केलेले आहेत पण कुठल्याच गोष्टीचं व्यसन लागलं नाही. हे सगळे प्रकार शेवटच्या वर्षाला केले होते कारण माहीत होतं कि पुन्हा आयुष्यात ह्या गोष्टी कधीच करायला मिळणार नाहीत किंवा करणार देखील नव्हतो.

डिप्लोमानंतर आम्हाला इंजिनिअरींच्या दुसर्‍या वर्षाला प्रवेश मिळाला. पहीले सेमिस्टर संपल्यानंतर सगळ्या डिप्लोमावाल्यांची मस्त गट्टी जमली होती. एका रुममध्ये २ जण, एक मुंबईचा (निर्व्यसनी) व दुसरा वर्धाचा (तंबाखू व सिगारेट). वर्ध्याचा मुंबईवाल्याच्या मागे लागलेला कि त्याने मिशी ऊडवावी पण तो ऐकत नव्हता. शेवटी कंटाळून म्हणाला कि मिशी काढतो पण तु सिगारेट सोड. त्याला वाटलं कि हा चेन स्मोकर काय सिगारेट सोडणार आपल्यासाठी. पण नाही, त्याने खिशात असलेल्या २ सिगारेट आमच्यासमोर तोडून फेकून दिल्या व रेजर हातात घेवून रुममेटची मिशी बिनपाण्याने उडवली. त्यादिवसापासून मुंबईवाल्याने ना मिशी वाढवली व वर्धावाल्याने ना सिगारेट ओढली...ते इंजिनिअरींग संपेपर्यंत व आज पर्यंत.

आयुष्य एकदाच मिळतं(पुनर्जन्मावर विश्वास नाही) त्यामुळे हवी तेवढी चैन करावी,थोडसं तब्येतीकडे ध्यान देवून योग्य प्रमाणात व्यसन केलं तरी काय हरकत नसावी.

तंबाखू व सिगरेटचा विळखा कसा सोडवावा??????

तंबाखू(वाळवलेली) आणि सिगरेट हे निर्जिव मादक पदार्थ असल्याने ते विळखा घालू शकत नाहीत,तस्मात प्रश्न चुकीचा आहे.

जे लोक चांगले सल्ले देऊ शकत नाहीत त्यांनी किमान वाईट सल्ले तरी देऊ नका ओ !! व्यसनांमुळे एक अत्यंत जवळच्या व्यक्तीचा मृत्यू पाहिलेला आहे. तुम्हाला तुमच्या व्यसनावर मात करण्यासाठी शुभेच्छा !!

तंबाखू आणि व्यसन या गोष्टीचे दोन भाग आहेत.
१) गैरसमज/ समर्थन --
तंबाखूने फायदा होतो किंवा नुकसान होत नाही. व्यसन थोड्या प्रमाणात केले तर चालते. हा झालेला किंवा स्वतःहून करून/ करवून घेतलेला गैरसमज आहे. जितके प्रचंड संशोधन तंबाखूच्या दुष्परिणामांवर झालेले आहे त्यातून एक गोष्ट नक्की सिद्ध झालेली आहे की तंबाखूचे दुष्परिणाम हे त्याच्या फायद्यापेक्षा किती तरी हजार पट जास्त आहेत.
९० वर्षाची १०० माणसे घेतलीत तर त्यातील ९५ माणसे तंबाखू न घेणारी असतात.
२० वर्षाची १०० तंबाखूचे सेवन करणारी माणसे घेतली तर त्यातील फार तर १-२ माणसे ८० पेक्षा जास्त जगतील.
आणि त्यांच्याच सारखी वय, वंश, वजन आणि आरोग्याने असणारी तंबाखू न घेणारी १०० माणसे पाहिलीत तर त्यातील २८-३० माणसे वयाच्या ८० नंतर जिवंत असतील.
हेच प्रमाण वयाच्या "साठी"ला १० आणि ६५ असे असेल म्हणजेच काय तर तंबाखूमुळे "अकाली मृत्यूचे" प्रमाण भयावह जास्त आहे. आणि यातील बहुसंख्य माणसे उत्पादक आणि उपयुक्त वयात रोगाला बळी पडतात.
तेंव्हा तंबाखूच्या व्यसनाचे समर्थन करणारे अत्यंत चुकीची गोष्ट करत असतात.मग तो काही डॉक्टरांचा दाखला असो किंवा तंबाखू सेवन करणारी अतिवृद्ध माणसे असोत

२) ज्यां व्यक्तींचा मनोनिग्रह कमी असतो अशा व्यक्ती तंबाखूच्या व्यसनाधीन होतात आणि ज्यांचा मनोनिग्रह उत्तमी असतो अशा व्यक्ती व्यसनाधीन होण्याचे प्रमाण कमी आहे आणि या व्यक्ती ठरवल्यास पटकन व्यसन सोडू शकतात.
दुर्दैवाने ज्यांचा मनोनिग्रह कमी असतो अशा व्यक्ती मनोविकारालाही जास्त प्रमाणात बळी पडतात. यामुळेच तंबाखू सेवन करणाऱ्या व्यक्तींना नैराश्य किंवा उन्माद( स्किझो फ्रेनिया) असे विकार जास्त प्रमाणात आढळतात आणि अशा व्यक्तीना तंबाखू थांबवल्यावर नैराश्याचे झटके येण्याचे प्रमाण पण जास्त आहे.
याचा अर्थ असा आहे की ज्यांनी तंबाखूचे व्यसन सोडले आहे अशा व्यक्तींनी ज्यांना व्यसन सोडणे कठीण जाते अशा व्यक्तींना "हिणवू नये"
एखाद्या व्यक्तीचा मनोनिग्रह कमी असेल तर तो त्या व्यक्तीचा दोष नाही तर ही मानसिक ठेवणं आहे हे गृहीत धरून आपण त्या व्यक्तीस हिणवण्याऐवजी आधार देणे आवश्यक आहे. म्हणूनच मी श्री मोदक यांच्या प्रयत्नाचे खुल्या मनाने कौतुक करावे असे म्हणेन.कारण त्यांचा या प्रश्नाकडे बघण्याचा दृष्टिकोन सकारात्मक आहे.
हा मनोनिग्रह वाढवणे हे काम कोणी सद्गुरुंच्या पायाशी जाऊन करतात तर कोणी मनोविकार तज्ञांच्या साहाय्याने करतात तर कोणी ध्यान धारणा किंवा विपश्यना करून करतात. ज्याला जसे जमेल तसे आणि त्या उपायाने त्याने ते करावे. यामुळेच श्री गजानन महाराजांच्या पायाशी जाऊन (ते स्वतः चिलीम ओढत असतानाही) एखाद्याचे व्यसन सुटू शकते या विरोधाभास असला तरीही ते सत्य आहे.
क्रमशः

व्यसन सोडवायचे असेल तर --
काही लोकांचा अहं मोठा असतो अशा माणसाला जर कुणी आव्हान दिले की तुझ्याच्याने व्यसन सुटणारच नाही अशी व्यक्ती अहं जपण्यासाठी व्यसन सोडू शकते. परंतु ज्याचा मनोनिग्रह तेवढा नाही अशी व्यक्ती सुद्धा हे आव्हान घेते परंतु तिला ते झेपत नाही आणि त्यातून ती अधिकच नैराश्याच्या आहारी जाऊ शकते. तेंव्हा असा अहं दुखावणे याने उपायही होऊ शकतो तसा अपायसुद्धा होऊ शकतो.
ज्याला व्यसन सोडायचे आहे त्याने सर्वप्रथम स्वतः शी प्रामाणिक निश्चय करणे आवश्यक आहे. यासाठी आपल्याला व्यसन नक्की का सोडायचे आहे याची वैचारिक बैठक पक्की असणे आवश्यक आहे. अन्यथा बायको म्हणते म्हणून, खर्च परवडत नाही अशी लंगडी कारणे असतील तर हा निश्चय फार काळ टिकत नाही. व्यसनाचे दुष्परिणाम बहुसंख्य तंबाखूच्या सेवकांना माहीत असतातच. परंत आपल्याला असे काही होणार नाही हा खोटा आशावादही असतो. तेंव्हा "त्या"साठी तंबाखू सोडायचा आहे हे कारण बऱ्याच लोकांना निश्चय करण्यासाठी अपुरे पडते. बऱ्याच लोकांना आपल्याला व्यसन आहे हेच मुळी मान्य नसते.
हॅ त्यात काय आहे असे क्षुद्रीकरण(trivialization) करू नये. आत्मपरीक्षण करावे आनि आपल्या विचारसरणी मध्ये काय विसंगत आहे ते प्रथम शोधावे.
उगाच कोणासमोर वल्गना मारणे आणि त्यात अपयश येणे हे फार माणसांबाबत होते.
वर बापूसाहेबांनी लिहिले आहे की व्यसन ही चूक होती आणि ती कबूल करायला मला लाज वाटत नव्हती. आपली चूक होते आहे हे मान्य करणे ही आपल्या प्रश्नाला सामोरे जाण्याची पाहिली पायरी आहे. त्यांचा मार्ग( अध्यात्माचा) प्रत्येकाला पटेल अथवा नाही. याचा अर्थ त्यांनी चोखाळलेला मार्ग तुम्ही घेतलाच पाहिजे असे नाही. तुम्हाला जो पटेल तो मार्ग स्वीकारावा हे उत्तम.
आपली पत्नी किंवा जवळचा मित्र यांना प्रथम विश्वासात घ्यावे आणि आपल्याला व्यसन सोडायचे आहे हे प्रामाणिक कथन करावे. उगाच चहा पिता पिता "गफ्फा" मारायच्या असतील उपयोग नाही. त्यांच्याशी तुम्हाला जो सर्वात चांगला उपाय वाटतो आहे तो गंभीरपणे चर्चा करून ठरवावा. आणि एकदा निर्णय घेतला की मग धर सोड पणा कामाचा नाही. व्यसनमुक्ती केंद्राचा आधार जरूर घ्यावा.

छान चर्चा

शतका निमीत्त सर्वांना एक -एक कप भांग देऊन सत्कार करण्यात येत आहे.

-बम भम भोले.!

खरे साहेबानी एक वाक्य लाख मोलाचं टाकलं आहे ते मनोनिग्रहा विषयी आहे. खरे तर मन हाच माणसाचा मोठा शत्रू व मित्र आहे. व्यसन लागणे हा प्रथम मानसिक आजार असून नंतर तो शारिरीक परिणाम दाखवू लागतो. खूप खादाडीची सवय असणे हे हे एक व्यसन आहे. उन्हाळात रोज आमरस हाणणे हे ही व्यसनच. मला अलिकडे दुपारीही अर्धा कप चहा प्यायचे व्यसन लागू पहात आहे. ते मला थांबवले पाहिजे असे जो पर्यंत निग्रहाने मला वाटत नाही तो पर्यंत काहीही फायदा नाही.लहानपणापासून मी चहा कॉफी काही घेत नव्हतो पण आता सकाळी आपोपाप एक कप कॉफी तयार करून प्राशन करतो. आता हे दुपारच्या चहाचे प्रकरण. हे असे वाढत जाते. मधुमेह असल्याने भुकेचे "व्यसन" मी बर्यापैकी ताब्यात ठेवून आहे. कोणतीही गोष्ट असो एखाद्या स्त्रीचा चेहरा, गीत, निसर्गातील एखादी जागा, पेय, खाद्यपदार्थ याचा जितका पुनरपि पुनः
सहवास आपल्याला घडतो तितके व्यसन तीव्र होत जाते. अतिपरिचयात अवज्ञा ह्या उक्तीची व्याप्ती फार कमी आहे आपल्या जीवनात.

१. चार आण्याचं काळीज असल्यास...
२. क्षक्ष असो वा जपमाळ, आदत बुरी....
३. खांब मला सोडतच नाही....

हे तीन विशेष आवडले.

अनुभवामृतः रोज ४० सिगरेट्स प्यायचो, एका झटक्यात सोडले धुम्रपान. व्हिस्कीचा अक्खा खंबा रिचवायचो. लक्षात येताच मद्यपान सोडले.

आता: कधी-मधी सहा महिन्यातून एखादेवेळेस ३०+६० वोडका आणि कधीतरी एखादी 'गरम'. ह्यापेक्षा जास्त झाल्यास 'उपभोगाची गंमत' संपून जाते हे पक्के ध्यानात बसले आहे.

मला पुर्वी सिगरेटचे व्यसन होते. व्यक्तिगत आयुष्यातली काही निराशा, काही ताणतणाव यामुळे सिगरेटची सवय लागली. दिवसाला पाच-सहा तरी व्हायच्याच. पुढे ३-४ वर्षांनी अ‍ॅसिडिटीचा त्रास बळावला. अ‍ॅसिडिटी सहन होईना तसे एका होमिओपथी डॉक्टरकडे उपचार सुरु केले (ही माझी मैत्रीणच होती) तिने सिगरेट कमी करायचा सल्ला दिला. तशातच माझ्या जाम आवडीच्या उद्योगाला लागलो (म्हणजे पार्ट टाईम शिक्षण.. ), पुढे व्यक्तिगत आयुष्यातही स्थिरावलो, बिनकामाची भावूकता मागे पडली.
हे होवूनही पाच वर्ष झाले. पण तरी अजूनही कधीतरी जाम तल्लफ येते मग मी 'गुडाम गरम' हीच सिगरेट ओढतो ते ही क्वचित. म्हणजे अनेकदा महिनो महिने ओढत नाही. मग मध्येच कधी ओढावी वाटली तरी दिवसाला एक इतकेच प्रमाण. गुडाम गरम मध्ये निकोटीन अत्यंत कमी असते शिवाय सवय जडत नाही.

ओवा कि लवंग ?
जो मित्र हि सिगरेट ओढतो तो म्हणतो कि ह्यात लवंग असते म्हणुन.