ह्या कॅन्सरवर इलाज आहे का?

इतक्या साध्या गोष्टीतही भ्रष्टाचार आणि तोही एका माजी शिक्षकाने करावा? :(

सर्व भ्रष्ट लोकांना कॅन्सर होत नाही, हेच दु:ख आहे.

कठीण आहे! तुम्हाला त्या वयात धक्का बसला असणार, वाईट वाटले असणार. प्रवास खरेच खूप काही शिकवून जातो हे दरवेळी सिद्ध होते.

:(

काय टंकावे? ........

समजा जर त्यांनी तुमच्या़कडे पैसे मागितले नसते तर तुम्ही स्वखर्चाने तिकिट काढले असते का? किंवा तुमची जाग सोडली असती का?

मला तर लॉटरीच लागली असे वाटले.

कदाचित नाही.
मॉरल हायग्राऊंड घेण्यात जी नशा आहे त्याला तोड नाही. आणि आपल्यापैकी बहुतांश ह्याला बळी पडतात.

नैतिक मुद्द्यांवर लेखकाचे म्हणणे बरोबरच आहे. मात्र त्या वृद्धालाही मी लगेच भ्रष्टाचारी संधीसाधू माणसांच्या रांगेत नाही उभे करणार. पोटाचा कॅन्सर. एवढे अवघड दुखणे. प्रवास मोफत असला तरी औषधोपचार, हॉस्पिटलचा खर्च, डॉक्टरची फी, त्या अनुषंगाने येणार्‍या इतर आजारांचा व्याधींचा खर्च हे बघता ते गृहस्थ पै न पै वाचवण्याचा प्रयत्न करत असतील तर मला त्यांच्याविषयी सहानूभूती आहे. एका तिकिटाचे पैसे वाचले म्हणुन जर आपल्याला लॉटरी लागल्यासारखे वाटत असेल तर इतक्या अवघड आजारात, इतक्क्या वेदना सहन करणार्‍या आणि पाण्यासारखा पैसा कर्च करावा लागणार्‍या माणसाचा थोडे पैसे वाचविण्याचा विचार मला अनैतिक वाटण्याऐवजी करुण वाटला.

त्या सद्ग्रुहस्थांवर योग्य ते उपचार होउन ते ठीक झाले असावीत अशी आशा आहे.

सिलेक्टीव्ह नैतिकता' हा खास मध्यमवर्गीय रोग आहे.हे मान्य नाही. हे उच्च वर्गातही दिसते किंवा निम्न वर्गातही दिसते. हेच तिकीट ४०० रुपये असते तर असे मॉरल हायग्राऊंड घेतले असते का हाही एक प्रश्न आहे. शेवटी माणूस हा स्वार्थीच असतो. पण फार किंमत द्यायला लागत नसेल तर नैतिकतेचे अधिष्ठान घ्यायला पुढे येतो. त्यामुळेच काही धंदेवाईक लोक म्हणतात कि प्रत्येक माणूस विकाऊ आहे फक्त किमतीत फरक असतो ते बहुतांशी खरे आहे असे वाटते.

धाग्याचे शीर्षक अगदी मार्मिक आहे रे मार्मिका.वर ईतर तज्ञांनी म्हंटल्याप्रमाणे आपण ,विशेष करून मराठी माणसे नको तेथे नैतिकता दाखवून स्वतःचेच नुकसान करून घेत असतो.करोडो रुपयांचा भ्रष्टाचार करणार्या,भाषेचे,धर्माचे,जातीचे राजकारण करणार्या पुढार्यांबद्दल आपण ब्र काढायला दचकतो व ४०-५० रुपयांच्या केसबद्दल तावातावाने चर्चा करतो.

कायद्याच्या व नैतिकतेच्या चौकटीतच घडत होते.

नैतिकतेच्या चौकटीतच ??

ह्या न्यायाने एखाद्या शिपायापासून तर अधिकार्‍यापर्यंत एखाद्याने लाच मागितली तर ती त्याची आर्थिक अगतिकता समजून त्याला माफ कारवे का?
सीमेवरील जवानांनी आर्थिक अगतिकतीच्या नावाखाली शत्रुदेशाकडून पैसे घेवून अतीरेक्यांना आपल्या देशात घुसखोरी करून दिली, तस्करीकडे दुर्लक्ष केले तर त्याच्या कृतीचे आपण समर्थन करनार का?

वरील सर्व बेकायदेशीर तसेच देशद्रोही कृत्य आहे. तुम्ही वर्णन केलेली घटना त्याच कक्षेत येते असे तुम्हाला वाट्ते का ?
आजोबांची पुर्ण पार्श्वभुमी माहीत नसल्यामुळे ती आर्थीक अगतिकता असु शकेल असे म्हटले आहे

बघा किती फाटे फुटले. आपलं म्हणणं योग्यच आहे की एक शिक्षक असं कसं वागु शकतो! पण लोकांनी उलट आपल्यालाच आरोपीच्या पिंजर्यात उभं केलंय.

नेकी कर और दर्यामे डाल असं उगाच नाही म्हणत..

आजोबा एका खेड्यात जि.प. च्या शाळेत मुख्याध्यापक होते. गावी बर्‍यापैकी जमीन आहे. निवृत्तीनंतर शेतीत लक्ष घालू लागले. दोन मुले म.रा.वि.म मध्ये इंजिनिअर आहेत. एक मुलगा बी.एस्सी. अ‍ॅग्री. शेती करतो व एका साखर कारखान्याच्या बॉडीवर कुठल्याश्या मोठ्या पदावर आहे.त्यात उपचारांची अनेक कागदपत्रे होती त्याच बरोबर अनेक राजकीय व्यक्तिंची शिफरसपत्रे होती. मुलाच्या ओळखीमुळे अल्पभुधारक असल्याचा दाखला होता. ज्यामुळे त्यांचे ऑपरेशनपासून औषधौपचार मोफत मिळाले होते.
हे आपण वाचले नसावे किंवा मृत्युंजय यांनीही वाचले नाही का? पाण्यासारखा पैसा कर्च करावा लागणार्‍या माणसाचा थोडे पैसे वाचविण्याचा विचार मला अनैतिक वाटण्याऐवजी करुण वाटला.> असा प्रतिसाद लिहिला आहे म्हणून विचारतो आहे?

इतक्या गर्दीतही आपल्याला विनासायास बसायला मिळते ह्यामुळे मनातल्या मनात सुखावलो होतो. थँक्यु आजोबा असे म्हणुन मी बसलो. पांढरी टोपी, पांढरा सदरा व पायजामा वय अंदाजे ६५ च्या पुढे असावे. कोण लागत होते हे आजोबा आपले? का आपल्यासाठी जागा पकडली असेल?
कंडक्टरने बेल वाजवली व गाडी सुरू झाली. गर्दीमुळे कंडक्टरला मागे यायला बराच वेळ लागणार होता. तरीही मी पाकिटातून तिकिटाचे नेमके पैसे काढून शर्टच्या खिशात ठेवणार तिततक्यात आजोबा म्हणाले तू तिकिट काढू नकोस तू माझ्याबरोबर आहे असे मी कंडक्टरला सांगीन. तू काळजी करू नकोस. स्वातंत्र्यसैनिकाबरोबर एक व्यक्ति मोफत प्रवास करू शकते हे माहित होते. परंतू आजोबांचे वय ८० च्या आसपासही वाटत नव्हते. मला तर लॉटरीच लागली असे वाटले.

मार्मिकजी, आपण त्या आजोबांचा कँसर बाजूस ठेवू व त्यांची कृती, नैतिकताही बाजूस ठेवू आणि असे गृहित धरु की ते स्वातंत्र्यसैनिक होते तुम्ही विचार केलात तसे ( गेल्या ५ वर्षातली घटना आहे असे समजू अन्यथा आता स्वा.सै. दुर्मिळ झालेत त्यांच्या वयामुळे).
आता,
१. अजूनही तुम्हाला तुमच्या कृतीबद्दल "वेळीच सावरल्यामुळे मनात अपराधी भावना राहीली नही" असे म्हणावेसे वाटते काय ?
२. स्वातंत्र्य -सैनिकाबरोबर एक जणास जी सवलत असते ती ज्येष्ठ नागरिक असल्याने त्यांना आधार म्हणून असते (कोणी साठीच्या आतला स्वातंत्र्यसैनिक भेटल्यास सांगा मला तसे. ) त्यामुळे परत तुमच्या कृतीबद्दलच तुमचे मत जाणून घ्ययला आवडेल.
३.

इतक्या गर्दीतही आपल्याला विनासायास बसायला मिळते ह्यामुळे मनातल्या मनात सुखावलो होतो.

इतर लोक जे तिथे उभे होते त्यांच्यामध्ये वयस्कर एखादा/दी तरी असेल मग कोणी तिर्‍हाईताने तुमची जागा पकडली म्हणून तुम्हाला तिथे बसण्याचा नैतिक अधिकार होता का ? त्यांच्यापैकी गरजू अशा कोणास जे तुमच्या आधी त्या जागेजवळ उभे होते त्यांनाही जागा देऊ केली असतीत तर ? त्याऐवजी तुम्हास जे सुखावलेपण वाटले त्यावर नक्कीच विचार व्हावा.

४. मला तर लॉटरीच लागली असे वाटले. हे तुमच्या मनातले सहज विचार आहेत त्यामुळे तुम्ही नाकारु नका अथवा स्पष्टीकरण देत बसू नका. हे चूक आहे आणि आजोबांच्या अथवा इतर कोणाच्या कृतीने ते बरोबर होत नाही.
फुकटचे काहीही न घेण्याचे घरातून झालेले संस्कार वाया गेले नाही यातच मला आनंद आहे. संस्कार आहेतच हो कारण तुम्ही शांतपणे इथे चर्चा करताय पण सुधारणेस जागा आहे हे तरी समजून घ्या.
इथे हा आनंद तुम्हीच ठरवलाय आणि तो हिरावून घेण्याची इच्छा नाही पण तुमचे वय कमी वाटतेय म्हणून तुम्हाला तुमच्याच कृतीबद्दल एक फेरविचार करावा असे सुचवतोय.
उगीच स्वतःची पाठ परत परत स्वतःच थोपटून घेताय, एकदा तुमच्या कृतीबद्दल विचार तरी करा ना. भले इथे नका मांडू पण स्वतःशी तरी प्रामाणिकपणे पडताळणी करा.

अहो कुठे नेताय विषयाला? त्यांच्या मनात आलेल्या भावनेसाठी पण तुम्ही धारेवर धरायला निघालात का आता? म्हणजे एक माणुस ज्याला कॅन्सर झालाय, त्याने काहीही केलं तरी क्षम्य (!) पण लेखकाच्या मनात हे असं आलंच कसं म्हणून आता त्याला जाब विचारणं चालू आहे....!! जरा फॅक्टस मांडून बघा तरी किती कहर हास्यास्पद प्रकार चालू झालाय इथे ते.

दुसर्‍या पद्धतीने बघू या-

क्षः माझ्या मनात आहे की मी जगातली सगळ्यात मोठी कंपनी काढावी...पण मी काहीच करत नाही.
यः मला बसून रहायला आवडतं ...पण मी दिवसरात्र काम करून एक छोटी कंपनी चालवतो.

यातल्या 'क्ष' ला तुम्ही दोष देताल की 'य' ला?

अहो केलं काय ते बघा ना....कृती मग ती कितीही लहान असो, जास्त महत्त्वाची असते.

अहो कुठे नेताय विषयाला?

ऑ ? कुठे नेला विषय ? तो आहे तिथेच आहे.

आपण त्या आजोबांचा कँसर बाजूस ठेवू व त्यांची कृती, नैतिकताही बाजूस ठेवू आणि असे गृहित धरु आणि मग नैतिकता या समान धाग्याबद्दल प्रश्न विचारलेत. त्यात गैर ते काय ? त्यांना विचार तरी करु द्या ना त्यांची पण काय चूक झालीय त्याबद्दलच, की संयतपणे देखील त्याबद्दल बोलायचे नाहीच ?

पण लेखकाच्या मनात हे असं आलंच कसं म्हणून आता त्याला जाब विचारणं चालू आहे....!!

तुम्हाला जाब वाटला तिथेच प्रॉब्लेम आहे. त्यांनी जसा विचार केला असा विचार करणे तुम्हाला गैर वाटत नाहिच्चे. तुम्हीपण त्या उपनिर्दिष्ट मुद्द्यांबद्दल फक्त विचार केलात तरी चालेल.

दुसर्‍या पद्धतीने बघू या-

क्षः माझ्या मनात आहे की मी जगातली सगळ्यात मोठी कंपनी काढावी...पण मी काहीच करत नाही.
यः मला बसून रहायला आवडतं ...पण मी दिवसरात्र काम करून एक छोटी कंपनी चालवतो.

यातल्या 'क्ष' ला तुम्ही दोष देताल की 'य' ला?

उदाहरण इथे कसं लागू होतं ते कळालं नाही. काही (बादरायण) संबंध (असलाच तर) विस्कटून सांगावा.
लेखकाबद्दल प्रश्न उपस्थित करु नयेत असे लेखक देखील म्हणत नाही मग तुम्हाला काय बोचलेय ते कळत नाही. आणि हे अवांतर मुळीच नाही.

साधारणतः वयस्कर लोकांना काही सांगून फारसा उपयोग होत नाही असा अनुभव आहे. इथे लेखक वयाने आमच्या आसपास किंवा लहानच आहे असे दिसतेय, तसे असेल तर त्याला त्याच्या विचार करण्यातली चूक वाटलेली (वाटलेली असे म्हटले आहे, असलेली नव्हे!) गोष्ट नमूद करून विचार करायला सांगितलंय तर तुम्ही "कहर" वगैरे म्हणायचा काय संबंध ?

१. बर्‍याच खटपटी-लटपटी करून कायदेशीरपणे पण अनैतिकतेने कर वाचवणारे हे भ्रष्टाचारी असतात की नसतात.?
२. सार्वजनिक वाहतूक उपलब्ध असतांना खाजगी वाहनाचा वापर करणे सुविधाजनक आहे की पेट्रोलची उधळपट्टी?
३. बायकोच्या नावावर घर घेऊन कसला तरी आर्थिक फायदा होतो म्हणतात. त्याचं काय?
४. गॅस-सिलेंडरची सबसिडी घेणारे भ्रष्टाचारी की गरीब?
५. पावतीशिवाय वस्तू घेऊन पैसे वाचवणे कायदेशीर गुन्हा आहे की बचतीची वृत्ती?
६. खोटी बिले सादर करून एलटीए ढापणे हुशारी कि गुन्हेगारी?
८. ठार स्वार्थी समाजात शिक्षक, डॉक्टर्स, लोकप्रतिनिधी, सरकारी नोकर ह्यांनीच प्रामाणिकतेचे पुतळे असावे अशी अवास्तव अपेक्षा कशासाठी?
९. नैतिकतेची अधिकृत कायदेशीर व्याख्या कुठे मिळेल?
१०. "अमुक असून त्याने 'असे' वागावे म्हणजे काय?" या वाक्यामागे असा अर्थ आहे का की अमुक नसणारांना कसेही वागण्याची मुभा किंवा सवलत आहे?

६. खोटी बिले सादर करून एलटीए ढापणे हुशारी कि गुन्हेगारी?
एक उदाहरण -- एल टी ए( सुटीचा प्रवास भत्ता) चा हिशेब देण्यासाठी रेल्वे च्या तिकीटाची सत्यप्रत जोडणे आवश्यक असते. लोक तिकीट विकत घेतात त्याची सत्यप्रत काढतात आणि मग तिकीट रद्द करून त्याचे पैसे मिळवतात आणि खोटा एल टी ए चा क्लेम टाकतात. हि हुशारी नसून भुरटी चोरी आहे.
गॅस-सिलेंडरची सबसिडी घेणारे भ्रष्टाचारी कसे? सरकारने ती सर्वानाच दिलेली आहे. पिवळ्या का हिरव्या रेशन कार्ड वाल्यांना नव्हे.
पण खोटे स्वातंत्र्य सैनिकाचे प्रमाणपत्र मिळवणे हा नक्कीच भ्रष्टाचार आहे. आज स्वातंत्र्याला ६७ वर्षे झालेलि आहेत तेंव्हा जो माणूस ८५ वर्षांच्या खालील आहे ( ६७ + १८) तो खोटा स्वतंत्र्य सैनिकच आहे.
स्वातंत्र्य सैनिकाचे प्रमाणपत्र किंवा निवृत्ती वेतन मिळवण्यासाठी असणारी सरकारी व्याख्या म्हणजे ज्याने किमान काही दिवस तुरुंगवास भोगला आहे तो . आणि ब्रिटीश सरकारच्या काळात सुद्धा १८ वर्षाच्या खाली तुरुंगात पाठवीत नसत. ( बाल सुधार गृहे हि ब्रिटीशांचीच देणगी आहे)
सुटीचा प्रवास भत्ता, मोटार विमा किंवा वैद्यकीय खर्चाचा परतावा यात फार मोठ्या प्रमाणात खोटी बिले सदर होतात असे निरीक्षण आहे

त्या सहप्रवाशाचं कृत्य क्षम्य असून लेखकाची मात्र काही तरी चुक होतीये असं वर अनेक लोक म्हणलेत. मला ते 'क्षम्य असणं' अगदीच कळत नाहिये...जरा कुणी मला समजावून सांगेल का? म्हणजे नक्की काय करायला हवं होतं लेखकाने? त्याचं लॉजिकल एक्स्टेंशन हे असं होइल का - ?

तिथेच बसून तिकिट न काढता त्यांना चाळीस रुपये द्यायचे

असंच म्हणायचं आहे का?

बंधो, तुम्हास मुद्दा खरंच कळलेला नाहीयेहो. प्रत्येक विधानात तुमचे तुम्हीच व्यक्तिगत घुसणार तर कसं चालेल? तुम्ही परत एकदा माझा मूळ प्रतिसाद शांतपणे वाचा. तिथे कुठेही वैयक्तिक टिप्पणी केली आहे का ते सांगा.

तुमच्या आई-वडीलांच्या आदर्श-प्रामाणिकतेबद्दल कुणी शंका घेतली ज्यामुळे तुम्हाला खात्री द्यावी लागते? असो. ती खात्री देऊन तुम्ही हे तरी सिद्ध केले की इतरांचे आई-वडील प्रामाणिक-आदर्श असतीलच अशी खात्री नाही. माझाही मुद्दा तोच आहे हो. मला एक तरी माणूस दाखवा जो म्हणेल माझ्या आई-वडीलांकडून मी खोटेपणा-बेईमानी शिकलोय म्हणून. मग समाजात इतका सगळा भ्रष्टाचार बोकाळला आहे तो कुणाच्या आई-वडीलांच्या संस्कारांमुळे? तुम्ही तुमच्या घराचे आदर्श-संस्कार वैगेरे सांगताय. असे कुठले घर आहे की जे आदर्श-संस्कार करत नाही? दाऊद इब्राहिमनेही आपल्या मुलाला 'बेटा, हमेशा सच बोला करो' अशीच शिकवण दिली असेल. असो.

नोकरीसाठी लाच मागणारे-देणारे एकाच माळेचे मणी असतात. जिथे माझ्या मित्राला लाच मागितली ते खाजगी कॉलेज होते. 'तिथेही' एसीबी चालते हे माहित नव्हतं. माहितीच्या अधिकारात सगळ्या खाजगी संस्थांमधले भ्रष्टाचारांविरुद्ध माहिती मिळते हे ही नवीनच समजले. की फक्त सरकारी यंत्रणेशी संबधीत लोकांनी भ्रष्टाचार करू नये अशी आपली अपेक्षा आहे? बरं एसीबीचेच काही लोक भ्रष्टाचार करतांना पकडल्या गेलेत त्यांचं काय?

तुम्ही इतके वैयक्तिक घेतलेच आहे तर तुमचेही भ्रष्टाचार-विरोधी लढ्याचे अनुभव सांगा. कारण भ्रष्टाचाराशी अजिबात संबंध आलेला नसेल तर ती व्यक्ती या ग्रहावरची तरी नाही किंवा चार भिंतीबाहेर पडून कधी व्यवहार करायची गरज पडणार नाही इतकी संरक्षित असेल.

कृपया वाईट वाटून घेऊ नका पण मला तरी तुमचे सगळे विचार बाळबोध आणि शाळकरी वाटतात. तुम्ही लोकलच्या गर्दीतही शिस्तीने रांगेत चढत असाल. सत्य स्विकारणे हे तुम्हाला जमत नाही आहे असे दिसत आहे. यात तुम्हीही भ्रष्टाचारी, अप्रामाणिक व्हा असं कुणीच म्हणत नाही आहे. पण अभ्यास, चिंतन वाढवा. ग्रॅजुएट होईपर्यंतच काय कित्येकांना रिटायर होईपर्यंत चपला शिवणार्‍या पोराइतकं व्यवहार-चातुर्य येत नाही असं निरिक्षण आहे. मानवी व्यवहारांचं जग अगम्य आहे. त्याला आदर्शाच्या कॅलिडोस्कोपमधून पाहण्याचा प्रयत्न करणे चूक आहे. भ्रमनिरासच होईल.

परिस्थितीत बदल घडवून आणण्याच्या इच्छेचा, प्रयत्नांचा मला नेहमीच आदर आहे. पण त्यासाठी आधी परिस्थिती समजून घ्यावी लागते. समजून न घेता फक्त तोंडाची वाफ दवडत 'हे बरोबर नाही', 'असे कुठे असते का' ह्याला उंटावरून शेळ्या हाकलणे म्हणतात.

तुम्ही भ्रष्टाचाराचे पीडीत लोकांना ज्या प्रकारे सल्ले देताय त्यावरून तर तुम्ही अजून तंबूतच आहात असे वाटत आहे.

अधिक काही बोलण्याची गरज भासत नाही. इथेच थांबतो. धन्यवाद.

जाता जाता एक सल्ला: एकूणच भारतात इतका भ्रष्टाचार का आहे याचा जरा मध्ययुगीन काळापासून अभ्यास कराच. आम्हालाही सांगा काही कळलं तर. (सगळ्या जगात भ्रष्टाचार आहे. पण असं बोलत नसतात)