देवद्वार छंद

धोंडोपंत सांगे
साधत यमक
मात्राही अचुक
काव्य करा

छंद आणी मात्रा
सांगे सर्वजना
डोलवत माना
करु काव्य

लागलाहो आता
वृत्ताचा हा छंद
बघा मतिमंद
लिहताहे

आवडला लेख
गद्य करी पद्य
देतो हा नैवेद्य
धोंडोपंता

:-)

माझ्यासारख्या हौशी कविता करणार्‍याना (...पण त्यातले फारसे काही न कळणार्‍यां साठी) खूपच उपयोगी !
तुमच्या पुढील धड्याची वाट पहात आहे .

व्वा पंत,,सुंदर रचना... अजुनही परत परत वाचावे वाटते.

मदनबाण.....

हिंदुत्व हेच राष्ट्रीयत्व,धर्मांतर म्हणजेच राष्ट्रांतर.
बॅ.वि.दा.सावरकर

मराठी व्याकरणाची उजळणी झाली. विसरायलाच झाले होते.
खूप आवडले.
अजून खूप उजळणी बाकी आहे. येऊ द्या.

मीनल.

अतिव सुंदर
पंताचे लेखन
करुन वाचन
धन्य झालो

कराया घेतली
छोटीशी रचना
करुनी वंदना
धोंडोपंता

नाना म्हणे पंता
मनीची कामना
करता लेखना
पुर्ण झाली

नाना

भय्येच दिसती
मज सर्वत्रच
हाणा एकत्रच
या सर्वासी

वसुन इथेच
करी घाण फार
आता तरी तार
मुंबईस

चालु यादव हा
करी बोंबा बोंब
पेटलाच डोंब
मुंबईत

हाकलावे यांस
त्वरित इथुन
काठीच घालुन
पेकाटात

राज म्हणे आज
योग्यच ही रीत
आम्ही नाही भीत
या लोकांसी

माझाही एक क्षुद्र प्रयत्न...

मदनबाण.....

हिंदुत्व हेच राष्ट्रीयत्व,धर्मांतर म्हणजेच राष्ट्रांतर.
बॅ.वि.दा.सावरकर

मी पण कविता करु का? इतके दिवस भिती वाटायची. पंताचे गाईड असेल तर मी पण कविता करीन म्हणतो. विषय काय घ्यावा बरे?
वी.डी.(की वेडा) प्रभु

आणि माहितीपूर्ण मारदर्शनपर लेखन पंत!
(विद्यार्थी)बेसनलाडू

माझाहि एक प्रयत्न:
--------------------
झाली हो दिवाळी
कंदिल काढुया
कामास लागुया
नित्यनेमे

पुन्हा ते ऑफीस
तो रामरगाडा
नेहेमीचा पाढा
चालु झाला

एकाएकी पुन्हा
उजळली रात्र
थरारले गात्र
आनंदाने

जागोजागी मग
रोषणाई झाली
स्वरांची दिवाळी
पुन्हा आली

भारताचे रत्न
संबोधी शासन
जाहला पावन
पुरस्कार

स्वरांचा भास्कर
राहो तळपत
इच्छा ही मनात
सदोदित

अवांतर:
जाहला आनंद
धन्यु! धोंडोपंत
जुनी माझी खंत
दूर केली

-(छंदी ;)) ऋषिकेश

छान आणि सोप्प्या भाषेत छंद समजावला आहे.
मी एकदम अक्षर गण वृतात लिहिण्याचा प्रयत्न करत होते, कदाचित त्यामुळेच "जमत नाही" असं मलाच वाटत होतं... (आणि ते प्रयत्न पण बंद झाले हळू हळू..)

आता असा प्रयत्न करून पाहीन..

एकलेंचपणा
संपेलच आतां
जाईन भारतां
माझ्या गावां

अमेरिका वारी
एकाकी जीवन
कसलें मरण
पैशापोटीं.

माझ्या लेखनाने
दिली मला साथ
करितोहो बात
मनासवें.

मित्रही लाभले
उत्तम अनेक
हिरा हा प्रत्येक
पारखिलां.

कपिलच्या मना
ओढ ही लागते
मायभूं दिसते
स्वप्नांमध्यें.

पिंजरा सोनेरी
टाळू येणे कसें
मन वेडेपिसें
करितोहां

माझ्या ब्लॉग नक्की वाचा
http://kalekapil.blogspot.com/

पंतांचे कौतुक
करावे तितुके
असेचि थोडके
तात्या म्हणे!

पंत, अतिशय स्तुत्य उपक्रम..!

आपण मिपावर सुरू केलेला हा उपक्रम काव्याचा काही अभ्यास करू पाहणार्‍यांना निश्चितच सहाय्यभूत होईल असा आमचा विश्वास आहे...

मनापासून शुभेच्छा, अभिनंदन आणि कौतुक..!

तात्या.

थोर धोंडोपंत
छंद उकलले
तात्यांनाही दिले
काव्यमंत्र!

अगोदर आम्ही
कविता मानून
केले छंद खून
पाप भारी!

शहाणे करून
आम्हा सगळ्यांना
केले चारोळ्यांना
दोषमुक्त!

बाकिही हुन्नर
शिकवा आम्हाला
मानूहो तुम्हाला
गुरूस्थानी!

मिसळपावाचा
किती हा आनंद
छंदांचा हा छंद
असे भारी !

सारे करी यत्न
करुनी वंदन
आणिक नमन
धोंडोपंतां !

छंदबध्द काव्य
भारीतसे मन
एकच कवन
अमुचेही !

- दिपोटी

प्रकल्प फार आवडला

(कधीतरीच येणारा)
तुषार

देवोनिया हाळी
जागवतो रात
झोंबतो गारवा
शेतामधे

जोडोनिया नाते
सांधली चिंधोटी
गणगोत माझे
मिपावर

माझीया मराठी
आवडे जगाला
संस्कृत बोलतो
कोण आता

लिहुन अभंग
दिला होता इथे
वाचक नव्हते
माझ्याघरी

छंदाचा, मात्रांचा
कंटाळा आम्हाला
गुरुजी आमुचे
धोंडोपंत

घालितो टाके
फाटले आयुष्य
पडतो आता
आरामात

सदरील छंदातील कविता थेट स्पर्धेत टाकली होती, परिक्षकांनी पाहण्याअगोदर आमच्या मित्रांनी सांगितले की जरा यमकात भानगड राहिली आहे, त्यामुळे तिकडून काढून इथे टाकली आहे. :)

पुण्याचा हा पोर
करोनी विचार
धरोनिया धीर
काव्य करें

पंते दावियेला
मार्ग हा सुकर
प्रकट विचार
मांडण्याचा

शब्दी जोडूनियां
शब्द हा वेगळा
अर्थही निराळा
स्फुरविल

पूर्वी अभ्यासिले
काव्य हे पुष्कळ
काहीच आकळ
तरिही ना

परि आता आस
अभ्यासिण्या छंद
अध्ययनानंद
निखळ हा

-पुण्याचे पेशवे

खुप छान कल्पना आहे हि कविताही खुप छान आहेत

माझाही प्रयत्न!

पंती उघडले
'देवद्वार' आज
दाखविला मज
छंदमार्ग

गुरुंची पौर्णिमा
काव्याची साधना
शिष्य मज माना
धोंडोपंत

प्रतिक्रिया जरा
देतोय उशिरा
तरी माफ करा
एकवेळ

आता छंदांसवे
गिरकी घेईन
नेमेचि येईन
मिपावरी

आज फक्त आपला छंदकाव्यावरचा एक लेख वाचला.
आवडला, भावला
आणि गमला

पुढील लेख नक्की वाचेन!

आपला (शिष्योत्तम)
आशुतोष

सुंदर लेख. धन्यवाद धोंडोपंत.

प्रा. बिरुटे सरांनी लिंक दिल्यामुळे देवद्वार या छंदाची आज ओळख झाली.
यापुर्वीही या छंदात काही रचना केल्या आहेत, छंदाचे मात्र नाव आणि नियम माहित नव्हते.

उदा.
बळीराजाचे ध्यान ....!!
या कवितेत नियम माहित नसल्यामुळे
६....६.....६.....४ हा नियम गडबडला आहे.

सुंदर ते ध्यान उभे बांधावरी
नांगर खांद्यावरी घेवोनिया..॥१॥

कासे पितांबर ते फ़ाटके धोतर
टायरचे खेटर पायामधी..॥२॥

तुळशीहार जणू घामाचीच धार
उन्हाला आधार पगडीचा..॥३॥

कवच-कुंडले छातीच्या बरगड्या
पोटीच्या आतड्या नृत्य करी..॥४॥

नैवेद्य-प्रसाद कांदा भाकरीचा
चेंदा मिरचीचा तोंडी लावी..॥५॥

आरतीला नाही त्याची रखुमाई
चारतसे गाई माळरानी..॥६॥

राजा शेतकरी बळीराज यावे
संघटित व्हावे अभयाने..॥७॥

गंगाधर मुटे
..............................................

त्याच प्रमाणे या खालील कवितेचे कोणत्या छंदाची साम्य आहे,
याविषयी कुणाला माहिती असेल तर अवश्य माहिती द्यावी.

सजणीचे रूप ...!!

रुपये पाहता लोचनी।
सुखी झाली ती साजणी ॥१॥

म्हणे व्यापारी बरवा।
म्हणे पगारी बरवा ॥२॥

शेती बागा त्याचे घरी।
परी नको शेतकरी ॥३॥

ऐसे सजणीचे रूप।
पदोपदी दिसे खूप ॥४॥

अभय म्हणे कास्तकारा।
डोहामधी डुबक्या मारा ॥५॥

गंगाधर मुटे
............**........... **............
मात्र खालील कविता/अभंग देवद्वार छंदामध्ये निर्दोष असावा असे वाटते.

१) शुभहस्ते पुजा : अभंग

प्रथम पुजेला । लालदीवा मस्त ॥
सत्ताधारी हस्त । कशाला रे ॥१॥

त्यांचे शुभ हस्त । कसे सांगा देवा ॥
हरामाचा मेवा । चाखती ते ॥२॥

लबाड लंपट । तयांची जमात ॥
माखलेले हात । रक्ताने गा ॥३॥

पाय तुझे कैसे । नाही विटाळले ॥
मन किटाळले । कैसे नाही ॥४॥

म्हणा काही देवा । आहे साटेलोटे ॥
अभयास वाटे । शंका तशी ॥५॥

गंगाधर मुटे
………… **………….. **…………

२) पंढरीचा राया : अभंग

पंढरीच्या राया । प्रभू दीननाथा ॥
टेकितो मी माथा । तुझे पायी ॥१॥

युगे किती उभा । एका विटेवरी ॥
येवुनी बाहेरी । पाहा जरा ॥२॥

बदलले जग । आणि माणसेही ॥
तशा देवताही । बदलल्या ॥३॥

कनकाच्या भिंती । सोन्याचे कळस ॥
सोन्याची हौस । देवालाही ॥४॥

त्यांचे भक्त बघा । विमानाने जाई ॥
आम्हा का रे पायी । बोलावतो ॥५॥

देव गरिबाचा । तू राहिला गरीब ॥
भक्तही गरीब । ठेविले तू ॥६॥

आम्हां का रे असा । गरिबीचा शाप ॥
असे काय पाप । आम्ही केले? ॥७॥

अभयाने देवा । करा नियोजन ॥
जेणे भक्तजन । सुखी होती ॥८॥

गंगाधर मुटे
………… **………….. **………….