सरकारी नोकरी २

१९९० साली मी विक्रांत मध्ये प्रमुख वैद्यकीय अधिकारी होतो.(मी एकटाच होतो) जहाजात साधारण पणे डॉक्टर हा कल्याण कारी(WELFARE) अधिकारी म्हणून सुद्धा काम करतो कारण त्याची बढती हि वार्षिक अहवाला वर नसते. जहाजाचे स्वास्थ्य विषयक काम हे त्याच्या अखत्यारीत येते यात सर्व स्वयंपाकी वाढपी (COOKS AND STEWARDS) यांची दर महिन्याला तपासणी करणे, स्वयमपाकघर, जेवणघर इ गोष्टीची तपासणी करणे. कीटक, उंदीर इत्यादीपासून प्रतिबंध ठेवणे हे सर्व येते तसेच सर्व सैनिक आणी अधिकारी यांची वार्षिक स्वास्थ्य/वैद्यकीय तपासणी बढतीपूर्व वैद्यकीय तपासणी हे सुद्धा येते त्यामुळे डॉक्टरला बरेच अधिकार आणी शक्ती असते.
असेच एकदा मी सकाळी ८ वाजता माझ्या केबिन मधून दवाखान्यात जात असताना वाटेत सैनिकांचे जेवणघर पहिले तर त्यात पूर्ण धूर भरला होता. आत जाऊन पहिले तर आतल्या स्वयंपाकघरात तीन स्वयंपाकी पुर्या तळत होते आणी त्याच्या तेलाचा धूर पूर्ण स्वयंपाकघरात ( KITCHEN) आणी जेवणघरात(DINING HALL) मध्ये पसरला होता.साडे आठशे सैनिकांसाठी पाच हजार पुर्या तळणे हे सोपे काम नाही हे जेवणघर पाण्याच्या खाली २ मजले होते त्यामुळे त्यात हवा येण्यासाठी तीन नळकांडी आणी धूर/ हवा बाहेर नेण्यासाठी दुसरी तीन नळकांडी होती.या तीन नळ कांड्य़ानच्या तिन्ही मोटर खराब झाल्या होत्या त्यामुळे ते स्वयंपाकी तळत असलेल्या पुर्यांचा धूर बाहेर जात नव्हता आणी तो पूर्ण दोन्ही घरात भरून राहिला होता. त्या धुरात ते तिन्ही स्वयंपाकी खोकत घुसमटत तसेच काम करीत होते. मी जाऊन त्यांच्या चीफ ला विचारले कि चीफसाहेब हा काय प्रकार आहे ? तुम्ही विद्युत विभागात कळवत का नाही? त्यावर चीफ साहेब म्हणाले सर एक मोटर खराब झाल्यावरच आम्ही तक्रार दिली आहे पण आमचे कोणी ऐकत नाही.आता तिन्ही खराब झाल्या आहेत आमची तक्रार कोणी लक्षात घेत नाही. मी त्यांना विचारले मग तुम्ही काम कसे करता त्यावर ते म्हणाले ८५० सैनिकांना जेवण तर दिलेच पाहिजे नाहीतर आम्हाला मार खावा लागेल.आणी नौदलात तुमची सबब कोण ऐकून घेतात?NOBODY IS INTERESTED IN YOUR EXCUSES.
यावर मी काहीच बोललो नाही. आणी डोक्यात विचारचक्र चालू असताना मी दवाखान्यात आलो तिथले रुग्ण पाहत असताना ते चक्र चालूच होते. थोड्या वेळाने दोन विद्युत अभियंते हसत खेळत आपल्या बढतीच्या वैद्यकीय तपासणीचे कागद माझ्या सहीसाठी घेऊन आले. ते कागद हातात आल्यावर माझी ट्यूब पेटली. मी दोघांच्या कडे पाहिलेही नाही आणी त्यांवर UNFIT असा शिक्का मारला सही केली आणी कागद त्यांच्या हातात ठेवले आणी त्यांना जायला सांगितले. दोघेही आश्चर्यचकित होऊन बघत राहिले. मी त्यांच्याशी एक शब्दही बोलायला नकार दिला आणी त्यांना जायला संगीतले. ते रागावून आपल्या विभागप्रमुखाकडे गेले. अपेक्षेप्रमाणे विभागप्रमुखांचा मला फोन आला कि डॉक्टर काय झालेWHAT IS THE PROBLEM मी त्यांना म्हटले कि ते दोघेही अपात्र आहेत. त्यावर ते म्हणाले त्यांना न बघता तुम्ही त्यांना अपात्र कसे ठरवले? यावर मी त्यांना सांगितले कि जेवण घरातील तिन्ही मोटर बंद आहेत. ज्याच्या कामाचिया जबाबदारी तुमच्या विभागाची आहे तुम्ही ती जबाबदारी पार पडत नाही म्हणून ते अपात्र आहेत. त्यावर ते वैतागून म्हणाले डॉक्टर हे निरर्थक(NONSENSE) आहे. मी त्यांना म्हटले तुम्हाला काय करायचे ते करा. मी त्यांना सरळ सांगितले कि वेल्फेअर अधिकारी म्हणून सैनिकांचे कल्याण पाहणे हे माझे काम आहे आणी मी माझी दोन कामे वेगवेगळी ठाव्णार नाही याउपर तुम्हाला कॅप्टनकडे जायचे असेल तर जा.(मी विभागप्रमुख असल्याने माझे वरिष्ठ सुद्धा कॅप्टनच होते).त्या विभागप्रमुखांकडे फक्त कमांडिंग अधिकार्याकडे (कॅप्टन) जाण्याचा पर्याय होता. पण ते बढतीच्या प्रतीक्षेत होते आणी कॅप्टनकडे जाऊन आपला पार्श्वभाग उघडा करणे त्यांना परवडणारे नव्हते.
निरुपायाने त्यांनी त्या दोन्ही अभियंत्यांना सांगितले कि तुम्ही हातात असलेले काम ठेवून स्वयंपाकघर आणी जेवणघराची पूर्ण दुरुस्ती करून द्या. डॉक्टर माझे ऐकत नाही मी काही करू शकत नाही. यावर त्या अभियंत्यांनी तिन्ही मोटर काढून डॉक यार्ड मध्ये नेल्या त्यांचे रीवैन्डिंग केले आणी त्या आणून बसवल्या त्याबरोबर तेथे काम न करणारे स्विचेस ट्यूब लाईट दिवे पंखे सर्व गोष्टी दुरुस्त केल्या. हे सर्व झाल्यावर चीफ साहेबांनी आपल्या स्वयंपाकी आणी वाढपी लोकांना मधल्या काळात कामाला लावून रंगाचा एक थर पण मारून घेतला. दुपारी जेवण झाल्यावर त्या दोन्ही अभियन्त्यानी मला काम झाले आहे असा निरोप दिला. मी ते स्वयंपाकघर आणी जेवणघर पाहण्यासाठी गेलो तर तेथे दिवाळी पूर्वी जसे घर चकाचक केले जाते तसे दिसले आणी ते सर्व स्वयंपाकी आणी वाढपी माझ्याकडे अतिशय कृतज्ञ नजरेने बघत होते. चीफ साहेब म्हणाले साहेब आम्ही एक महिना असेच एका मोटर वर काम करत होतो आमच्या विभाग प्रमुखांकडे किती वेळा गेलो पण कोणी धड लक्ष देत नव्हते. तुम्ही एकदा चा सांगितले आणी आत्ता पर्यंतच्या सर्व तक्रारी दूर झाल्या आहेत. सर इतका छान आणी चमकदार डाईनिंग हाल फक्त कोणी अति विशिष्ट व्यक्ती येते तेंव्हाच होतो. मला पण अतिशय समाधान झाले. मी त्या दोन्ही अभियंत्यांना बोलावून घेतले त्यांची माफी मागितली त्यांच्या बढतीच्या वैद्यकीय तपासणी च्या कागदावर सही केली आणी त्यांचे अभिनंदन केले.
हि बातमी सर्व सैनिकात पसरली आणी डॉक्टर काहीही करू शकतात असा माझा लौकिक काही काळासाठी झाला होता.
अशा असनद्शीर मार्गाचा वापर केल्याचे मला फारसे वाईट वाटले नाही कारण हा मार्ग मी माझ्या वैयक्तिक फायद्यासाठी वापरला नव्हता.
अर्थात याचा मला विक्रांत वर फार मोठा फायदा पुढचे दोन वर्षे होत होता. सैनिकांचे अन्न तपासून आणी चाखून पाहणे हा डॉक्टरच्या कामाचा भाग होता त्यामुळे तेथील स्वयंपाकी आणी वाढपी लोकांना मला काय (उदा शाही तुकडा) आवडते ते माहित होते ते अन्न ते मी आलो नाही तरी राखून ठेवीत असत आणि काहीही करून मला मोठ्या प्रेमाने खाऊ घालीत शिवाय कोणत्याही पार्टीमध्ये मी कोणत्याही कोपर्यात उभा राहिलो तरी माझी खातिरदारी व्यवस्थित होत असे. या नादात माझे वजन आठ महिन्यात नऊ किलोनी वाढले ( ५६ वरून ६५)पर्यंत. यानंतर मात्र मी थांबलो आणी माझे वजन प्रमाणात ठेवले आणी आजही २३ वर्षांनी माझे वजन ६७ किलोच आहे.
माझे असे मत आहे कि आपल्या शक्तीचा(POWER) वापर परोपकारासाठी करणे आवश्यक आहे दुसर्याला त्रास देण्यासाठी वापरतात ती शक्ती नव्हे ते उपद्रवमूल्य( NUISANCE VALUE) आहे
अष्टादश पुराणेषु व्यासस्य वचनद्वयं
परोपकारः पुण्यः पापायः परपीडनम.
अठरा पुराणाचे सार हेच आहे कि दुसर्यावर उपकार करणे हे पुण्य आहे आणी दुसर्याला त्रास देणे हे पाप आहे