शिल्लकेला जीव जर का आणखी

ग़ालिब एक शिवधनुष्य आहे. अनुवादात "आणखी" घेऊन काव्य जपलेय, पण मला एकून कविता ओढून-ताणून आणलेली वाटली. इथे अर्थ वेगळाच ध्वनित झालाय असे वाटते -

का निरोप्या पत्र देता निरखतो?
तोंडचा संदेश का बा आणखी?

तसेच "शिल्लकेला" हा अगदीच ओढून-ताणून बसवला आहे असे वाटते.

उत्तम प्रयत्न. पण थोडी खोट राहतेच.
अनुवाद किंवा भावानुवाद करताना धनंजय बऱ्याचदा जाळ्यात सापडतो. पूर्वीही तीन-चार वेळेस हा अनुभव आला आहे.
मनिष यांनी म्हटल्याप्रमाणे 'शिल्लक' या शब्दाचा वापर ओघात येत नाही. मुळात येथे जीव शिल्लक असणे हे कितपत बसते ही शंका आहे. अजून काही जगणं बाकी असेल तर... असा काहीसा मूळ शब्दरचनेचा आशय असावा.
'उष्णता नरकामध्ये' या शब्दांच्या योजनेमध्येही कसर राहते. 'गर्मी' या शब्दातील जाळ 'उष्णता'मध्ये नाही. 'जाळ' दुसऱ्या ओळीत घेतल्याने पहिल्या ओळीत दुसरा काही शब्द येतोय हे समजू शकते. पण 'उष्णता'मध्ये ती आग नाही. 'और' आणि 'आणखी' ही जोडीच कितपत योग्य आहे असा प्रश्न या द्विपदीने निर्माण होतो.
'पैगाम-ए-जबानी' आणि 'तोंडचा संदेश' येथेही गडबड. पत्र आणि निरोप (जो सामान्यपणे तोंडीच असतो) हे तिथं नेमकं सापडत नाही.
रागरुसवे खूप त्यांचे पाहिले
आज त्यावर कळस झाला आणखी - खूप आवडला.
जीवघेण्या ग्रहदशा कित्येकशा
कोसळे आकाश तेव्हा आणखी - हाही आवडला.

गालिबचे शिवधनुष्य बघता केलेला अनुवाद आवडला

मुळ गझलेतले काही शब्दांचे अर्थ व काही प्रस्तावना, ह्या गझलेचे विशेष संदर्भ इ लेख जास्त आवडला असता.

बापरे गालिब?
भयंकर अवघड काम आहे हे!!
एकतर उर्दु भाषेचा गोडवा मराठीत साधणे (इथे कोणती भाषा श्रेष्ठ हा भाग नाहीच, तर दोन्ही भाषांवर तुमचे किती प्रभुत्व आहे हा भाग आहे!) त्यात गालिबला समजून घेऊन, तोच अर्थ कायम ठेवून, मराठी गझलेचे व्याकरण साधणे!!
कोणी काहीही म्हणो, मुळात असा प्रयत्न करणे हेच मुळी मला धाडसाचे वाटते.
गझल उत्तमच जमली आहे. गालिबशी तुलना करणे मुर्खपणाचे ठरेल, पण आपला प्रयत्न मनापासून आवडला.
विषेशतः

क़ाते-ए-आमार, हैं अक्सर नुजूम
वह बला-ए-आसमानी और है

याचे मराठीत

जीवघेण्या ग्रहदशा कित्येकशा
कोसळे आकाश तेव्हा आणखी

हे जे झाले आहे, ते वाखाणण्याजोगेच आहे.
अर्थात वरील गझलेला अजूनही पॉलीश करता आले असते, पण 'हे ही नसे थोडके'!!!
पू. ले. शु.

एक प्रयत्न. भाषांतराचा नाही !

कोई दिन गर ज़िंदगानी और है
अपनें जी में हमने ठानी और है

असेल अजून आयूष्य कदाचित थोडे
पण आमच्या मनात काही वेगळेच आहे...
(आयूष्य संपवायचे ?.....)

आतश-ए-दोज़ख में, यह गर्मी कहाँ
सोज़-ए-ग़महा-ए-निहानी और है

या नरकातल्या चितेत नाही ती उब थोडी,
माझ्या आंतरिक दु:खाची बातच काही और आहे
(ती नरकातील अग्नीपेक्षा जास्त दाहक आहे )

बारहा देखी हैं उनकी रंजिशें
पर कुछ अबके सरगिरानी और है

त्यांची चिडचिड बर्‍या वेळा बघितली आहे
पण यावेळचा राग काही आगळाच आहे....

दे के ख़त, मुँह देखता है नामःबर
कुछ तो पैग़ाम-ए-ज़बानी और है

पत्र हातात देतांना माझ्याकडे तो बघत आहे
बहुदा त्याला मला अजून काही सांगायचे आहे.....

क़ाते-ए-आमार, हैं अक्सर नुजूम
वह बला-ए-आसमानी और है

आमच्या नशिबात ग्रह तार्‍यांचा जुलूमच आहे,
पण ही स्वर्गीय संकटे काही विचित्रच आहेत.

हो चुकीं 'ग़ालिब' बलाएँ सब तमाम
एक मर्ग-ए-नागहानी और है

हे “गालिब” सगळी संकटे आता टळली आहेत,
नशिबाने फक्त आता एकच बाकी आहे.....
(मृत्यू)

धनंजय, अनुवाद / भावार्थ नाही आवडला.. :(
वर मोडक म्हणतात तसे थोडी ओढाताण वाटली शब्दांची.

असो. माझा एक प्रयत्न. मी गालिब वाचलेला नाही, तसेच मला उर्दूचाही गंध नाही.
तुम्हीच दिलेले शब्दार्थ वाचुन हा एक टुक्का..

**************************************************************************

असतील जिन्दगीचे, दीस बाकी अजुन काही.
ढंग माझ्या जिण्याचे, ठरविले मी अजुन काही !

नरकातल्या आगीची, झळ नाही तेवढीशी,
ही आग ह्या मनीची, जाळिते अजुन काही !

पाहिले खुप त्यांचे , रुसवे आणिक फुगवे,
आजचे चिडणे परंतु, बोलले अजुन काही !

देउन पत्र त्यांचे, तो निरोप्या थबकला,
जणु धाडिला त्याकरवी, संदेश अजुन काही !

तारका अन ग्रहांचा, छ्ळ तसा नित्य चाले,
अस्मानी संकटांचा, मारा अजुन काही !

संकटे सारी आता, सरली जरी परंतु,
त्या मरण यातनांचे, भय आहे अजुन काही !

बरीच ओढाताण झालेली आहे.

शिल्लकेला यातून काहीही अर्थ निघत नाहीये. तसेच नरकातला अग्नी याला उष्णता हा शब्द अजिबात योग्य नाहीये. स्वैर अनुवाद करताना त्यातला अर्थ लोकांपर्यन्त पोहोचवण्याच्या दृष्टीने योग्य ते शब्द वापरावे .. "केवळ शब्दान्चा अनुवाद " असू नये असे माझे मत आहे.

का निरोप्या पत्र देता निरखतो?
तोंडचा संदेश का बा आणखी?

या ओळींमध्ये 'तोंड' च्या जागी काहीतरी चांगले लिहिता आले असते. एकूणच हा शेर आणखी चांगला करता आला असता.

पु ले शु.

अनुवाद वाचून काही समजले नव्हते.
पल्लवीच्या अनुवादाने समजले.
'शिल्लकेला' हा शब्द खटकला.

अनुवाद वाचतांना पाहिजे तशी मजा आली नाही. पण

रागरुसवे खूप त्यांचे पाहिले
आज त्यावर कळस झाला आणखी

आणि

शायरावर गुदरल्या सार्‍या बला
एक मृत्यू राहिलेला आणखी

या ओळी मात्र खास वाटल्या......!

-दिलीप बिरुटे

शिलकीत आहे पण अपुरे आहे असा भाव आहे असे वाटते.