नवरात्रीच्या शुभेच्छा

आज तरी नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी आई जगदंबेने आमचं गार्‍हाणं ऐकलं म्हणायचं. सोमवार पासूनही अशीच पडझड कायम राहो.....

वा धोंडोपंत आमच्या आधीच मागणे मागीतले

माते निफ्ठी ला १० लोट मधे शोर्ट व स्ठोकमध्ये ४ कंपन्यांचे पुठ घेतले कमीत कमी ४०० पोइठ उतरु दे

बोक्का

शक्ती देवीची साडे तीन पिठे आहेत आणि त्यातील अर्धे पिठ हे महाराष्ट्रातील संप्तश्रृंगीचे आहे असे आत्ताच सकाळ मधे वाचले. इतर तीन पिठे कोणची? त्या संदर्भात काही माहीती कुणास आहे का?

'महा'भोंडला!

(मूळ वृत्त)

- मनीषा नित्सुरे

भोंडला हा आता इव्हेन्ट होऊ लागलाय. गच्ची, मैदानं, हॉल भोंडल्यासाठी 'बुक' होऊ लागले आहेत. काही ठिकाणी खऱ्या हत्तीभोवती फेर धरला जातोय तर काही ठिकाणी हत्तीची भव्य प्रतिकृती उभारण्यात येतेय. एरवी वेस्टर्न किंवा मॉडर्न आऊटफिट्स घालणाऱ्या मुली-बायका मुद्दामहून या कार्यक्रमात मोठ्या उत्साहाने पारंपरिक पेहराव परिधान करून सहभागी होत आहेत. भोंडल्याचं बजेट दरवषीर् वाढू लागलं असून प्रायोजकही पुढे सरसावतायत.

भोंडल्याचे मेगाइव्हेण्ट आयोजित करणाऱ्या शिवानी जोशी म्हणाल्या, 'मी पाच वर्षांपूवीर् भोंडल्याचे खेळ घ्यायला सुरूवात केली, त्यावेळी प्रचंड मरगळ आली होती. भोंडल्याचे खेळ थांबले होते. मात्र पाच वर्षांत आश्चर्यकारक बदल झाला आणि घरगुती भोंडला सार्वजनिक झाला. आजकाल माणसाच्या आयुष्यात टेन्शन्स, दगदग एवढी वाढलीये की आता त्याला उत्सव साजरे करायला निमित्तं हवीयेत. भोंडला हे एक निमित्त आहे. यानिमित्ताने महिलांना नटायला-सजायला, एकत्र यायला, गुजगोष्टी करायला, खेळायला मिळतं. भोंडला हा अठरापगड जातींत खेळला जाणारा खेळ असल्याने तो वेगाने विस्तारतोय.' ठाण्याच्या सखी-शेजारणी मंडळाच्या लीलाताई जोशी म्हणाल्या, 'यावषीर् अनेक प्रायोजकांनी आपणहून भोंडल्याच्या खेळात बक्षिसं देण्यासाठी पुढाकार घेतलाय. भोंडल्याच्या दिवशी आम्ही खरा हत्ती बोलवणार आहोत. अडीच हजार खिरापतीची पाकिटं वाटणार आहोत. काही गुजराती महिला मंडळांनाही खास या कार्यक्रमाचं आमंत्रण दिलंय.' 'संस्कृती'चे संजय वाघुळे म्हणाले, 'जास्तीत जास्त महिलांनी सहभागी व्हावं, यासाठी ठाण्यात तीन ठिकाणी नाव नोंदणी केंदं उघडलीयेत. याशिवाय राणी गुणाजी आणि नीलम शिकेर् या अभिनेत्रींना पाहुण्या म्हणून आमंत्रित केलंय. महिलांना साड्या, ड्रेस मटेरियल तर लहान मुलींना स्टेशनरीचं साहित्य अशी भरघोस बक्षीसं देणार आहोत. यंदा तिसरं वर्ष असल्याने प्रायोजकही भरपूर मिळाले आहेत.'

भोंडला पुन्हा फेर धरू लागलाय आणि बालिकांपासून ते तरुणींपर्यंत, नववधूपासून साठी ओलांडलेल्या आजीबाईंपर्यंत सगळ्याजणींच्या ओठांवर ऐलमा-पैलमा गणेश देवा, एक लिंबू झेलू बाई दोन लिंबू झेलू, हातुका मातुका चरणी चातुका, अक्कण माती चिक्कण माती अशी भोंडल्याची गाणी रुळू लागली आहेत. भोंडल्याला सीडी, व्हीसीडी, भोंडल्याच्या गाण्यांची पुस्तकं, प्रसारमाध्यमांकडून मिळणारं पाठबळ या गोष्टी महिलांच्या उत्साहात भर घालतायत. त्यामुळे 'भोंडला मीन्स व्हॉट ममा?' असं विचारल्यावर गोंधळात पडणाऱ्या आणि मनात खंत निर्माण करणाऱ्या या प्रश्नाचं उत्तर आजच्या मॉडर्न ममाला आता मिळू लागलंय.

..............................

- शनिवार १३ ऑक्टोबर,

सायं. ५. - घंटाळी मैदान ठाणे. संपर्क २५४३ ७५ ५४

- शनिवार १३ ऑक्टोबर,

सायं. ५.- मराठा मंडळ, केळकर कॉलेज जवळ, मुलुंड (पूर्व), संपर्क ९८२०० ३४६०६

- रविवार १४ ऑक्टोबर,

सायं. ५.३०- उमा-नीळकंठ व्यायाम शाळेचे

पटांगण, नौपाडा, ठाणे. संपर्क - ९८६९२ ७०१५३

सायं. ७. - राजेंद नगर नवरात्र मंडळाचं पटांगण,

राजेंद नगर, बोरिवली (पूर्व). संपर्क - २८७० ४५१६.

- शनिवार २० ऑक्टोबर,

सायं. ४.- चोगले शाळेचे पटांगण, श्रीकृष्ण नगर,

बोरिवली (पूर्व). ९८२०७ ७२९८४

महाराष्ट्रात साडेतीन शक्तीपीठे आहेत. तुळजापूरची तुळजाभवानी , कोल्हापूरची महालक्ष्मी, आणि माहूरची रेणुकामाता ही तीन पुर्ण पीठं मानली जातात. तर सप्तश्रुंगीचे पीठ हे अर्धे मानल्या जाते. हे पीठ अर्धे आहे त्याला कारण ही देवी कुमारी आहे असं सांगीतल्या जातं. याबाबत अन्य माहिती नाही.

दक्ष कन्या सती हिने वनात तप करून भगवान शंकराला प्रसन्न करून घेतले, शंकराशी लग्न केले. पण सतीच्या वडीलांना म्हणजेच प्रजापती दक्ष राजाला हे काही आवडले नाही. त्याच्या मते शंकर हा देवच नाही. तर तो स्मशानात राहणारा , दानव, पिशाश्च आदीं सोबत राहणारा रानटी मनुष्य आहे.

दक्षाचे हे असे मत असल्यामुळे श्रीशंकर दक्षासोबत कसलेच संबंध ठेवून नव्हते. एकदा दक्षाने मोठा यज्ञ करण्याचे ठरवले होते. तेव्हा सर्व देवादिकांना आमंत्रण होते मात्र शंकराला बोलवने नव्हते. सतीला ह्याचा राग आला आणि शंकराची इच्छा नसतानाही ती आपल्या वडीलांना याचा जाब विचारायला म्हणून गेली. जाताना सोबत म्हणून महादेवाने वीरभद्र व महाकालीला सोबत दिले. यज्ञस्थळी सतीने वडीलांना श्रीशंकराला न बोलवण्याचे कारण विचारले त्यावेळी दक्ष श्रीशंकरांबद्दल वाईट बोलले. सतीने ही आपल्या पतीची निंदा आहे, आणि आपण ती ऐकली हे पाप झाले असं मानून तेथे पेटलेल्या यज्ञात उडी मारून देहांत प्रायश्चित घेतले. मात्र सोबत असलेल्या गणांनी आणि वीरभद्र आदींनी सतीला वाचवण्याचा प्रयत्न केला. मात्र तो पर्यंत सती मृत झाली होती. यांनी यज्ञ उध्वस्त केला, व ही वाईट बातमी शंकराला देण्यास निघाले.
आपल्या प्रिय पत्नीचे कलेवर पाहून शंकर संतापले आणि ते कलेवर दोन्ही हातात घेऊन सर्वत्र संचार करू लागले. सर्वत्र भीती पसरू लागली, व श्रीशंकराला ह्या शोकातून बाहेर काढण्यासाठी श्रीविष्णू यांनी चक्राने सतीच्या कलेवराचे तुकडे केले. हे तुकडे भारतात वेगवेगळ्या ठीकाणी पडले. तेथे तेथे शक्तीपीठांची निर्मीती झाली असं मानतात. त्याच वेळी ब्रम्हाने श्रीशंकराला सांगीतले की सती ही हिमालयाच्या घरी पार्वती म्हणून जन्म घेईल.

ही शक्तीपीठं वेगवेगळी आहेत. सामान्यत: शाक्तपंथी लोकांसाठी ही खुप महत्वाची आहेत. पण सर्वच हिंदू लोकांचे देवी हे आराध्य असल्याने याशक्तीपीठांकडे ओढाजास्त असतो. काही शक्तीपीठं ही विशेष साधनेसाठी उपयोगाची मानतात. मंत्रसिध्दी हा प्रकार माननारे लोक ह्या शक्तीपीठांच्या ठिकाणी मंत्रसिध्दी करण्यासाठी जातात. कामाख्यादेवी चे (आसाम) क्षेत्र तर आजही शाक्तपंथी लोकांसाठी सर्वोच्चपीठ मानल्या जातं.

(वरील माहिती काहिशी ऐकीव, वाचलेली आहे. )

नीलकांत