मालवून टाक दीप

छान. असे प्रवास आणखी येऊ द्या. अजून थोडं सविस्तरही होऊ द्या.

छान लिहिले आहे.
आवडले लेखन.
अशाच सुंदर गाण्यांबद्दल आणि रागांबद्दल लिहित रहावे ही विनंती.
तात्यांना ,बघू तुमच्या पासून स्फुरण घेऊन बसंताचं लग्न पूर्ण करण्याची बुद्धी होते का? :)
- (सर्वव्यापी)प्राजु
http://praaju.blogspot.com/

काय सुरेख नाव आहे कृष्णरंजनी! भूपेश्वरी पण मस्तच. नवीन रागाची माहिती झाली. अशीच मोलाची नवनवीन माहिती आपल्या लेखातून मिळत राहो!

क्रान्ति
दिव्यत्वाची जेथ प्रचीती | तेथे कर माझे जुळती
अग्निसखा
रूह की शायरी

छान लिहीलय.
सोप्या शब्दात वर्णन केल्याने माझ्या सारख्या सामान्य श्रोत्यालाही थोडफार समजल.
अशीच अजून माहिती येऊ द्या.
आणी हे गाणं तर केवळ महान आहे.
this is undoubtedly the most sensuous song in the world.

सुजय

ही छान माहिती मिळाली.
सोप्या भाषेत लिहिल्यामुळे समजलीही (असं वाटतंय तरी !)

छोटेखानी परंतु छान प्रकटन..

या गाण्याबद्दल आणि याच रागातले 'चढता सूरज धीरे..', या दोन्ही गाण्याबद्दल मी एकदा मिपाच्या मुखपृष्ठावर लिहिले होते! :)

तात्या.

खर्जातल्या पंचमापासून वरच्या गांधारापर्यंत या गाण्यात लताबाईंचा सूर किती सहज फिरतो! साधारणपणे सलग सूर घेत जाणारे हे गाणे, 'दूर दूर तारकात, बैसली पहाट नहात' या ओळीत जरा निराळी स्वरसंगती घेते. 'बैसली' मधल्या 'बै' वरची तार 'रे' ते कोमल 'ध' ही मींड गाण्यात वैचित्र्य निर्माण करते. बाळासाहेबांना हे गाणे करतांना ही ओळ या मींडेसह अशी का घ्यावी वाटली हे त्यांची प्रतिभाच जाणो.

भूपातला गांधार कोमल झाला तर जसा 'शिवरंजनी' होतो, तसा 'धैवत' कोमल केल्यास 'कृष्णरंजनी'. तो कृष्णरंजनी या गाण्यात येतो.

छान लेख. या गाण्यावरून स्फूर्ती घेऊन पं. शंकर अभ्यंकरांनी 'प्रतीक्षा' नावाचा राग तयार केला. कृष्णरंजनीबद्दल अधिक माहिती कोणी देऊ शकेल काय?

अन्वय'
हे ह्रदयाचे थोके चुकविणारे गाणे म्हणजे बाळासाहेबांची अगाध निर्मिती आहे. तरीपण मला सतावणारा एक प्रश्न ह्या गाण्याच्या वेळेस आणखी त्रास देतो; अफाट प्रतिभेच्या संगीत काराच्या डोक्यातून प्रसवलेली चाल जर 'लता ' नांवाचा स्वर पृथ्वीवर नसता तर त्या चालीचे काय झाले असते ?
ह्या गाण्याच्या रागाबद्दल मी ही अतिशय उत्सूक होतो. सुरेख माहिती ,आणि छान शब्दात दिलीत , खुश !

"मालवून टाक दीप.." , आणि "अब के हम बिछडे ... " सुंदर
फारच छान लेख ...

अब के बिछडे ( अमिताभ बच्चनचे गाणे.. पिक्चर कुठला?) बरोबर मी कन्फ्युज झालो... ते शिव रन्जनीत आहे.... तुम्ही सान्गताय ते अब के हम बिछडे वेगळे :)

कोमल ध भूप रागालाच प्रतिक्षा, कृष्णरन्जिनी, भूपकली ही नावे आहेत.... मालवून टाक आणि चढता सूरज ही याच रागात आहेत.. आणखी एक सुन्दर गाणे..... श्रीधर फडकेन्ची सुरवरदा रामा या राम्दास स्वामीन्च्या रचनाच्या अल्बम मध्ये आहे..... स्वर रन्गवावा, ताने स्वर रन्गवावा.. आरती टिकेकर.... अप्रतिम गाणे... ऐकाच ! :)

पूर्वीच्या काळी उत्तर भारतात दोन राग होते... सुबह की भूपाली आणि शाम की भूपाली... या दोन्ही रागानाच सुबह/ शाम की भूप असेही म्हणत.... सुबह की भूपाली मध्ये आरोही सूर प्रामुख्याने असतात.... प ध प ध प ग रे सा... असा अवरोह मध्य ष्ड्जावरच थाम्बतो.. खालचे ध आणि प शक्यतो येत नाहीत....... हा राग म्हणजेच देशकार राग.... खरे तर सगळ्या भूपाळ्या याच रागात असतात... त्यामुळे चढत्या सूर्याचा भास होतो... शरयू तीरावरी अयोध्या, ज्योति कलश छलके मध्ये हे जाणवेल...

श्याम की भूपाली ( भूप) मध्ये अवरोही सूर प्रामुख्याने असतात... मध्य ष्डजाला जोडून मन्द्र ध आणि प घेणे हा याचा गुण.... त्यामुळे उतरत्या सूर्याचा भास होतो.... सायोनारा आणि इन आखो की मस्ती के मध्ये हे जाणवेल... याच रागाला आज आपण भूप म्हणतो.... खरे तर हा सन्ध्याकाळचा राग आहे....

बर्‍याचश्या भूपाळ्या यान्च्या मध्येच कुठे तरी रेन्गाळतात... त्याना आपण भूप रागातच आहेत असे म्हणतो , पण वेळ मात्र सकाळची सान्गतो....

सारेगपधसा......साधपगरेसा

चुचु