मुझको ठंड लग रही है..

माझा सर्वात आवडता ऋतू म्हणजे थंडीचा. पावसाळा आणि उन्हाळा मला अजिबातच आवडत नाहीत. मुंबईत राहणाऱ्या नोकरदारांना पावसाळ्यात आणि उन्हाळ्यात लोकलनं कामावर जाणं म्हणजे अग्निपरीक्षाच! पावसाच्या तपकिरी रंगाच्या गढूळ पाण्यात काय काय गलिच्छ वस्तू वाहात येतील आणि आपल्या पायाला स्पर्श करतील सांगता येत नाही. कुठं खड्डा असेल, कुठं सरळ रस्ता असेल.रस्त्याची सीमारेषा संपून कुठं गटार लागेल सांगता येत नाही. वाहत्या पाण्यात रस्ता अजिबात दिसत नसताना त्याचा अंदाज घेत चालणं महाकर्मकठीण काम.

मला रस्त्यातल्या खड्याची एक महाभयानक आठवण आहे. काॅलेजात जात असताना पावसाळ्यात मी अशाच एका न दिसलेल्या खड्ड्यात पडून कमरेपर्यंत घाण पाण्यात बुडाले होते. एका भल्या माणसाने मला मदत केली आणि मी बाहेर आले. तेव्हापासून मला पावसाच्या पाण्यात लुप्त झालेल्या खड्ड्यांची भीतीच बसलीय.

उन्हाळ्यात उन्हानं आणि घामानं अंगाची काहिली,लाहीलाही होते. मग तो उन्हाळा विदर्भातला, खानदेशातला कोरडा, भाजून काढणारा उन्हाळा असो की समुद्रकिनारी वसलेल्या शहरातला घाम फोडणारा उन्हाळा असो. त्रासदायकच!

आपली लाडकी थंडी मस्तच. मग ती स्थानपरत्वे बोचरी थंडी असो की सौम्य थंडी असो. मी सर्व प्रकारच्या थंड्या अनुभवल्या आहेत असं मला वाटतं. लहानपणी थंडीत आम्ही शेकोटी पेटवायचो. शेकोटी भोवती हातपाय शेकत,अंग शेकत बसायला मजा यायची. आमचा काका, मामा, दादा भुताच्या गोष्टी सांगायचा. त्या भीतीमध्ये, घाबरण्यामध्ये एक सुखद थरार असायचा. एक मनभावन मनोरंजन असायचं.

माझ्या चार, पाच गावात बदल्या झाल्या. मी अनेक गावच्या थंड्या अनुभवल्या आहेत. खूप प्रवास केला. त्यामुळे पंजाबमधली, उत्तरप्रदेशामधली, मध्यप्रदेशमधली, काश्मीरमधली आणि दक्षिणेकडे तमीळनाडु,केरळ, लक्षद्वीप, अंदमान अशा राज्यातली थंडीही कधी आणि कशी असते ती अनुभवली. आणि पर्यटन करताना युरोपातली विशेषतः स्वित्झर्लंडमधली बर्फाळ, हाडापर्यंत पोहोचणारी, नाकं लाल करणारी, गोठविणारी थंडीही अनुभवली.

मी बर्फात खेळले आणि बर्फातली थंडी अनुभवली ती सर्वात प्रथम रोहतांग पासला. अंगात जाड स्वेटर, पायघोळ कोट, मफलर,कानटोप्या होत्या पण थंडी भागत नव्हती. आम्ही एकमेकांच्या अंगावर बर्फाचे गोळे उडवून मजा लुटत होतो. तेवढ्यात वरुन कापसासारखा बर्फ भुरभुरायला लागला. इतकी मज्जा वाटली. अविस्मरणीय अनुभव! मी स्तब्ध झाले. स्थळकाळाचं भान हरपवून टाकणारा लोकविलक्षण अनुभव मला त्यावेळी पहिल्यांदाच आला. स्वर्गीय अनुभव! मी बर्फाचे कण अंगावर झेलत,हात जोडून, डोळे टक्क उघडे ठेवून तो अनुभव मी पंचेद्रियांनी घेत होते. परमेश्वराच्या जवळ नेणारा अनुभव!!

नंतर स्वित्झर्लंडलाही बर्फात खूप खेळले. पण रोहतांग पासचं भारलेपण त्यात नव्हतं. तो अनुभव अलौकिक होता. कारण तो पहिला अनुभव होता. इंग्लंडमध्ये आम्ही हिंडलो ,तर तिथं कडाक्याच्या थंडीबरोबरच रिमझिम पाऊसही निनादत होता. अंगात स्वेटर आणि शाल आणि हातात छत्री अशा अवतारात लंडन पाहिलं.

थंडी जळगाव धुळे, एकूण खानदेशातली,पुण्याची,सांगलीची, नागपूरची, महाबळेश्वरची, लोणावळ्याची, माऊंट अबूची, नैनीतालची,सिमल्याची,इंदौरची, कन्याकुमारीची, अहमदाबादची, बडोद्याची, अगदी रत्नागिरी,मालवणची असो,ती एन्जॉयेबलच आहे.

थंडीत कोवळ्या उन्हात बसण्यात,सूर्याची किरणे अंगावर झेलण्यात पारलौकिक सुख आहे.

असेच आम्ही सर्व मित्रमंडळी सहकुटुंब म्हैसमाळला गेलो होतो. म्हैसमाळ हिलस्टेशन आहे. तिथल्या एका टेकडीवरच्या रेस्ट हाऊसला आम्ही गेलो. संध्याकाळ टळली होती. सगळे आत गप्पा मारत बसले होते. मी एकटीच उठले. रेस्ट हाऊसच्या बाहेर आले. तिथं एक व्ह्यू पॉइंट होता.त्याच्या कठड्याला लागूनच एक दगड होता. मी त्यावर बसले. नीरव शांतता होती. थंडी इतकी की नाकाडोळ्यांतून पाणी यावं आणि दात कडकडा वाजावेत. मी सहज खालच्या दिशेनं पाहिलं. खाली गाव होतं. तिथंही चिडीचूप होतं. थंडीमुळं गाव गारठलं होतं. मी निःशब्द होऊन गावाकडं, आसपासच्या झाडांकडं,आकाशाकडं पाहात होते. तिथली शांतता चाखत होते, डोळ्यांनी पित होते. आणि तेवढ्यात चंद्र उगवला. त्याच्या केशरी प्रकाशानं आसमंत उजळून निघाला. मी आजवर एकापेक्षा एक देखणे चंद्र पाहिले,पण इतका दिलतोड देखणा चंद्र मी पूर्वी आणि नंतर पाहिला नाही. अंगात भरलेल्या थडथडत्या थंडीत मी तो चंद्र अनिमिष नेत्रांनी,भान हरपून पाहत बसले.

गावातल्या घराघरात दिवे लागलेले होते. भोवती पसरलेल्या अंधारात ते मंदपणे लुकलुकणारे तारेच वाटत होते.वर एक ताऱ्यांनी भरलेलं आकाश आणि खाली पसरलेलं हे दिव्यांनी चमचमणारं आकाश.आणि मध्ये गोल ,वाटोळा चंद्राचा आकाशकंदील!ते दृश्य मी कधीच विसरू शकणार नाही.

अशा हाडं भेदणाऱ्या थंडीत मी पहाटेच्या ड्युटीवर जायची. रस्त्यावर शुकशुकाट. भुंकणारी आणि माझ्या स्कूटरच्या मागे माझा पाठलाग करणारी कुत्री, क्वचित रोंरावत जाणारा एखादा ट्रक, नित्यनेमाने ऐकू येणारी, वातावरणाचा भेद करत जाणारी रेल्वेची शिट्टी! मस्त माहोल! पाय आणि हात थंडीनं लाकडाचे झालेले!मस्त मजा यायची. ही काही गुलाबी थंडी नव्हे. नाक चाॅकलेटी करणारी, गोठविणारी थंडी. इतक्या पहाटे तिथल्या कॅन्टीनमधला कटिंग चहा प्यायचा. अहाहाहा! अवर्णनीय आनंद!

थंडीत अंथरुणात गुरगुटून झोपण्यातही मजा असते. उठूच नयेसं वाटतं. माझ्याकडे आईच्या साड्यांची एक गोधडी आहे. ती मी जपून ठेवलीय. ती म ऊ म ऊ गोधडी पांघरून मी झोपते.
मुंबईची आणि एकूण कोंकणातली थंडी मला सर्वांत आवडते. थोडेच दिवस असते, पण स्वेटर नको,शाल नको,फॅन नको,एसी तर नकोच नको.

असो. आता मी रिटायर झाले. पंच्याहत्तरी आली. रात्रीची झोप कमी झाली. पहाटे तीन, चार लाच जाग येते. मग मी तोंडबिंड धुते. तोंडावरचं पाणी न पुसता , ओल्या तोंडानंच माझ्या आवडत्या झुलत्या खुर्चीवर, माझ्या आवडत्या खिडकीजवळ बसते. खिडकीची काच सरकवते. बाहेरून थंड वाऱ्याची झुळूक आत येते. तनुमनाला उल्हसित करणारी,शीतल,गार, ताजीतवानी, टवटवीत, आशादायक, सुखद झुळूक! सूर्य उगवायला अवकाश असतो. पण सूर्यदेवाची चाहूल लागलेले पक्षी किलबिलाट सुरू करतात. कितीतरी पक्षी.कितीतरी वेगवेगळे आवाज. जवळच असलेल्या गावातल्या देवळातून कार्तिक महिन्यातल्या काकड आरतीचे सूर ऐकू येत असतात. कानाला सुखावणारा तो सुस्वर. ती शीतलता!तो तजेला! हवंहवंसं सुख!वाटतं अशा वेळी "तो"जरी आला तरी थांबेल तोही पळभरी!