जिरे पन्नास ग्रॅम, त्याला सांग काड्या नकोत!

खूप छान , बऱ्याच जणांच्या लहानपणातील आठवणी जाग्या झाली असतील . सध्या भोळ्या माणसांना साध जीवन जगताना प्लास्टिक ची गरज नव्हती हे ही खरंच .प्रगती बरोबर प्लास्टिक चा भस्मासुर आपण डोक्यावर बसवून घेतला आहे .

"तू फारच शाणा आणि आज्ञाधारक होतास शाळेपासून असे आमचे हे म्हणायचे. तुझी पावकीसुद्धा पाठ होती." - माइसाहेब.

वाह.
मस्त लिहीलंय.

प्लॅस्टीक राहूद्या हो. लिहिलय फार सुंदर. मला वाटलं तुम्ही माझ्याच आठवणी लिहाता आहात की काय! आवरते घेतले :(

छान आठवणी.

एव्हढे साहीत्य घेउन येताना पाउस आला तर काय करायचात ?

छान लिहिलतं

छान वर्णन केलंयत.. जुन्या आठवणींत रमणं पण कधी कधी खूप मजेदार असतं. कोणतं शहर हे ?
पुर्वीचं मध्यमवर्गीय आखीव रेखीव आणि शिस्तबध्द जीवन !! आता काय मॉलमध्ये जाताना यादी घेवून जातो पण यादीत नसलेल्याही अनेक जिन्नस उचलून आणतो.
मी आजोळी गेल्यावर आजोबांच्या किराणा दुकानात तास न तास बसायचो. (म्हणजे फक्त बसायचो .. दुकानदारी करत नसे) छोट्या शहरातील मध्यवर्ती भागातले दुकान .. अगदी जुन्या धाटणीचे होते तेव्हा ते. फळ्या फळ्यांचे दरवाजे, बैठे काउंटर, कायंटरवर मध्यभागी लटकणारा लहान तराजू तर बाजूला एक मोठा तराजू (तो आवरुन ठेवलेला असायचा..म्हणजे ५किलो वा त्याच्यावरच्या साठीच तो वापरात यायचा ). आम्ही (म्हणजे माझा भाऊ, मी ) काउंटरच्या बाहेर एखाद्या पत्र्याच्या डब्यावर बसून रहायचो. अनेक आठवणी आहेत...आठवायला लागल्यावर वेगळ्याच विश्वात नेतात.

बाकी प्लॅस्टिकबाबत तुमचं म्हणणं खरं आहे. पण एखद्या गोष्टीची खूप सवय लागल्यावर त्या सवयी बदलणं कठीण असतं. आता अनेक दुकानदारांना पुर्वीच्या दुकानदारांप्रमाणे कागदी पुड्यातरी सहज बांधता येतील का हा प्रश्न आहे.
मोबाईल , टीव्ही , इंटरनेट या गोष्टींनाही आयुष्यात किती जास्त स्थान मिळालंय..

८० च्या उत्तरार्धात दूरदर्शन वर स्वच्छता अभियानाच्या जाहीराती लागत त्यात घरातील कचरा पॉलिथीन मध्ये टाकुन तो कचराकुंडीमध्ये टाकावा अश्या सूचना असत.
थोडक्यात सरकारी पातळीवरुन प्लास्टीकचा वापर प्रमोट केला जात होता.
सरकारी पातळीवरही प्लास्टीकचा हा भस्मासूर असा उलटेल ह्याची कल्पना आली नसावी.

खूपच सुंदर वर्णन. लहानपणीच्या आठवणी जाग्या झाल्या....

खूप छान लिहिले आहे. हुबेहुब असेच माझ्या बाबतीत घडायचे, साधारणतः १९६६ - ७० च्या काळात. शिवाय चक्कीवरून आटा दळवून आणायला एका मोठ्या डब्यात घरून गहू घेऊन जायचो ( ही प्रथा मात्र मी अजूनही पाळलेली आहे).

एक आठवण माझीही..... ह्या किराणा मालाच्या दुकानाचा गंध हळद,डाळी, सुटा चहा आणि निरनिराळी साबणं.... अजूनही मनात घर करून आहे .

वा! जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या.

माझ्या बाबतीत किंचीतशी मन खट्टू करणारी आठवण या महिन्यातून एकदाच होणाऱ्या कार्यक्रमाशी संबंधित असायची. आमची आर्थिक परिस्थिती जरा नाजूक असायची. आणि उधार-उसनवारीवरच आमच्या आईबाबांचा संसार चालू असे. वाण्याचं बिल तीन-तीन महिने थकलेलं असायचं. दर वेळी दुकानात गेलो की वाण्याची बोलणी खावी लागत. थोडा मोठा झालो तेव्हापासून आमच्या अशा देणेकऱ्यांपासून मी दूरच रहायचा प्रयत्न करत असे. लाचारीची लाज. गरिबी लहान मुलांना उगाचच शहाणे, समजूतदार बनवते. असो.

माझ्याही वाण्याच्या दुकानाच्या अशाच आठवणी आहेत.

सहजच:
माझा एकदा लहानपणी खोबरेल तेल आणि गोडेतेल यावरून खूपच गोंधळ उडालेला आणि घरी आल्यावर रात्रीचा स्वयंपाक होईपर्यंत घाबरायला झालं होतं की मी बरोबर तेल आणलंय का नाही ते. सर्वांनी जेवून निवांत झोपल्यावरच मला बरे बाटले, पण त्या संध्याकाळची बेचैनी अजूनही आठवते.

Sandy

छान नॉस्टॅलजीक वास नाकात दरवळला. काही दुकानाबाहेर रॉकेलचा बॅरल आणि हातपंप असायचा. एकूण फळ्यांना, लाकडाला, फरशी / कोबा यांना एक तेलकट वास आणि चिकट फील असायचा.

गूळ, खडीसाखर, चिंच हे थेट खाण्यासारखे पदार्थ असायचे. गूळ नेहमीच वेड्यावाकड्या प्रचंड तुकड्यात तोडलेला असल्याने पुड्याबाहेर डोकावत असायचा, तेल म्हणजे फक्त पोस्टमन असं वाटायचं, पत्र्याच्या डब्यात तेल यायचं, ते किटलीत भरून घरी यायचं. मीठही वजनावर बांधून यायचं. चावी आगपेटी आवश्यक असायची, बिस्किटे वगैरे यात अजिबात नसत. ती आणलीच तर खास जाऊन वेगळी आणली जात.

मात्र, हे सर्व भरलेली भली मोठी पिशवी घेऊन दुकानाचा गडी घरी येण्याची सोय होती. तो पुडे मोजून उतरवून जमिनीवर ठेवत असे. या सर्वांना "जिन्नस" म्हणत (किमान कोंकणात). कांदे बटाटे त्याच पिशवीत सुटे असून सर्व सामान उतरवून संपलं की ते थेट जमिनीवर बदाबदा ओतले जात.

सुंदर वर्णन... बऱ्याच आठवणी जाग्या झाल्या.
मला खास करून पिठाच्या गिरणीला जायला आवडायचं. तो चक्कीवाला गिरणीवर हातोड्याने आवाज करायचा ते तर खासच आवडीचं .
जाता जाता...

आई तेल संपत आले की उरलेले तेल एका बुटल्यात काढून ठेवत असे

त्याला बुधला म्हणतात बहुतेक

आणि वर्तमानपत्रात ठेवलेल्या वस्तू देखील आरोग्याला हानिकारक ठरू शकतात कारण त्यात शाईमधील रसायने मिसळतात
प्लास्टिकचा वापर चुकीचा आहेच पण त्याचे पर्याय पण नीट विचार करून निवडणे चांगले.

tumhi nashik road che ahat ka ho? Press .. 6 Tarikh... pagar ani gardi….

Vasco hotel wachale ani lagech samajale. shahu path kuthe ahe? tumhi sagtay te kirana dukaan quality kirana bhutada bhuwan tar nahi na? purvi te ekach dukan hote tithe vasco javal…
by the way maze pan baal pan tithech geley. Wachun khup chhan watle

माझ्याही घरातील वाणसामान आणायचे काम माझ्याकडेच असायचे. ते काम मी करण्याचा आग्रह माझ्या आजोबांचा असायचा. या बदल्यात पैसे देऊन जी काही उरलेली मोड आहे ती मी माझ्याजवळ ठेवेन असा करार केला होता. मग मी त्या जड पिशव्या तसेच तेलाची किटली सांभाळत घरापर्यंत आणण्याची कसरत आनंदाने करीत असे. या सामान आणण्याच्या सवयीमुळे गणित सुधारले तसेच व्यवहारज्ञानही आले. काम केल्यावर मिळालेली मोड मी जपून ठेवत असे. आर्थिक परिस्थिती बेताची असल्यामुळे त्याचे चॉकलेट वगैरे घेण्याचा विचारही मनात आला नाही, उलट याच साठलेल्या पैशातून एकदा शाळेची वार्षिक फी परस्पर भरली. वर्गशिक्षकांना एवढी मोड कुठुन आणली याची शंका आली. मी खरे ते सांगितले. पण कदाचित त्यांना पटले नसावे. माझ्या शाळेत माझा मामाही शिक्षक होता. त्याच्या कानावर वर्गशिक्षकांनी ही गोष्ट घालताच माझे आजोबा मला वाणसामान आणण्याचे पैसै देतात हि गोष्ट त्याने पटवून दिली व घरी येऊन आजोबांना माझा हा पराक्रम सांगितला. त्यावेळी आजोबांच्या डोळ्यात माझ्याबद्दल दिसलेले कौतुक अजुनही विसरु शकत नाही... असो.
निनाद यांच्या सुंदर लेखाने बालपणीचा तो सुखाचा काळ पुन्हा एकदा डोळ्यासमोर अवतरला....... आणि खरंच तेव्हा प्लास्टीकशिवाय काही फार अडत नव्हतं मग आताच का एवढा अट्टाहास असा प्रश्न पडतो

मस्त लेख.

छान लिहिलंय...तुम्ही नाशिकचे ना? वास्को हॉटेल आणि प्रेस म्हणजे नाशिकच :-)

स्वतः च्या अंतर्मना च्या आरश्यात डोकावून बघा नक्की आपण सगळे लहानपणी एवढे आदर्श वागत होतो का ? कधी तरी वाणसमान आणताना चाराने आठाणे ढापले असतील ना !!!!
पूर्वी आम्ही खटल्यात म्हणजे तीन चुलते व वडील सगळे एकत्र राहत होतो , घरात लहानमुले जास्त असल्यामुळे लहानपणी शाळेत जाताना खाऊ साठी पैसे भेटत नसत व शाळेत इतर मुलं पिवळी बॉबी , चिक्की , गोळ्या खायचे , मला खूप वाईट वाटायचे .
शेंगदाणा तेल आणायचे काम माझ्याकडे होते व शेवटी मी किटली मध्ये 10 लिटर शेंगदाणा तेल आणायच्या ऐवजी साडेनऊ लिटर तेल आणायला सुरवात केली . काही दिवसानंतर माझी चोरी आईने पकडली व मला वार्निंग दिली , परंतु वाण्याने त्या ' अर्धा लिटर ' बद्दल वडिलांना सांगितले . मग काय संध्याकाळी दोन्ही पोटऱ्या काळ्या निळ्या !!
वडिलांनी मार खाऊ घातला पण खाऊ ला पैसे नाही दिले , ती चैन त्या काळात परवडतच नव्हती तर त्याला वडील तरी काय करणार .

स्वतः च्या अंतर्मना च्या आरश्यात डोकावून बघा नक्की आपण सगळे लहानपणी एवढे आदर्श वागत होतो का ? कधी तरी वाणसमान आणताना चाराने आठाणे ढापले असतील ना !!!!
असलं काही करायची आम्हाला गरजच नव्हती कारण केलेल्या कामाचा मोबदला मिळायचा ना. पण ते पैसे अशा वायफल गोष्टींसाठी खर्च करायची हिंमत व्हायची नाही. कदाचित गरजेच्या वेळी हेच पैसे उपयोगी पडतील याची जाणीव असायची. तुम्ही म्हणताय त्याप्रमाणे बाकीची मुलं गारेगार, बॉबी, चिक्की करल्याशा गोळ्या मधल्या सुटीत खायची व त्याचं मलापण खूप वाईट वाटायचं. पण अशा गोष्टी खरेदी करुन पैसे वाया घालवायचे नाहीत हा आजोबांचाच दंडक व आम्ही दोघी बहीणी तो मुकाट पाळत असू. आज ते बरोबर होतं असं नक्की वाटतं. मला असं वाटतं की, तुम्ही काय, मी काय आपले बालपण हे फार खर्चिक नसेल गेले व गोळ्या, चॉकलेट, पैसे यांची आजच्यामुलांप्रमाणे चैनी करता आली नसली तरी बालपण छान गेले.

ढापणे या कन्सेप्टबद्दल पुरेसे प्रबोधन झाले होते आणि हग्या मार बसेल अशी भिती असायची . मोठे झाले की कधी कधी मोह असायचा , पण अप्ल्यपेक्षा घरच्याचा हिशोब पक्का असनार हे ठाउक होतेच.
त्यापेक्षा जे आवडते ते सांगून खावे असे होते.

हा लेख कायाप्पा वर व्हायरल झालाय
आपल्या नावा शिवाय.

मस्त आठवणी . सामान आणण्याची आणणावळ / कमिशन म्हणजे बिस्कीटपुडा . पुर्वी या किराणा दुकानांमधे "छटाक" असे काहितरी मोजमाप असे . पण आता ते बंद झाले असावे .

शेवटला ज्ञानामृत असलेला भाग थोडा उत्तम इंद्रायणी भातात खडा असावा तसं वाटलं पण एकंदरीत स्मरणरंजन लैच जोरदार आहे. प्रचंड आवडले.

छान लिहिले आहे. लहानपण आठवलं ! :)

भारी लिहिलंय! आवडले!

जुन्या आठवणींची उजळणी आवडली ! :)

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- गालावर खळी डोळ्यात धुंदी ओठावर खुले लाली गुलाबाची कधी कुठे कसा तुला सांग भेटू...

गुळावर अक्षरश: गांधीलमाशांचे मोहोळ असायचे. आमच्या शेजारी झुंबरशेटचे किराणामालाचे दुकान होते. गावचा मॉलच तो. गांधील माशा हा आमच्या भावविश्वाचा एक भागच होत्या. चावल्या की तुळशीची माती लावायची.

जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या.

किराणा मालाचे दुकान आणि रेशनचे दुकान, हे अविभाज्य भाग होते आणि आहेत.