अक्षय्य तृतीया

अक्षय्य तृतीया म्हणलं कि मुहूर्ताची सोनेखरेदी, आंब्याच्या सीझन मुळे दुपारच्या जेवणाला आमरस पुरी अश्या गोष्टी आठवतात. मला मात्र ह्या दिवशी कायम 'घोसाळ्याचा (घोसावळ्याचा) वेल आणि बालपणीचे दिवस' आठवतात.

ह्या दिवशी कुठलंही झाड लावलं तर ते उत्तम येतं असं बाबा म्हणायचे. चैत्र-वैशाख मध्ये तापलेली जमीन आणि पुढे दीड महिन्याने सुरु होणारा पावसाळा हे त्यामागील शास्त्रीय कारण असेल कदाचित. तेव्हा मात्र शुभ मुहूर्तावर झाड लावलं कि छान येतं असंच वाटायचं.
अक्षय्य तृतीयेच्या काही दिवस आधी बाबांबरोबर पुण्याच्या मंडईत जाऊन घोसाळ्याच्या बिया आणायच्या. वाटीत पाणी घेऊन २ दिवस त्यात ठेवायच्या. ह्या २ दिवसात आऊट हाऊस च्या मागच्या बाजूची जमीन; कुदळ फावड्याने उकरून तयार करायची. जवळच्या गोठ्याजवळ पडलेलं शेण आणून तेही खत म्हणून घालायचं. अक्षय तृतीयेच्या शुभमुहूर्तावर ४-५ बिया ‘तयार’ जमिनीत लावायच्या. रोज सकाळी उठलं कि 'अंकुर फुटले का?' बघायची घाई.

४-५ रोपांमधली २ चांगली रोपं ठेवायची आणि त्याला आधार देऊन छतावर चढवायची. वेल वाढत असताना आधारासाठी आधी तो 'स्प्रिंग्स सोडतो' आणि मग पानं येतात ती प्रोसेस बघायला खूप छान वाटायचं. घोसाळ्याचा वेल फार 'वेळ' ना घेता भराभर वाढतो.

एकदा घोसाळी यायला सुरुवात झाली कि मग फारंच उत्साह यायचा. सकाळी उठून शिडीने छतावर जायचं. 'तयार झालेली' घोसाळी सुरीने कापून घेऊन यायची.
एक दिवसाआड किमान ४-५ घोसाळी तरी मिळायची. मग ती घोसाळी सोसायटी मधल्या लोकांना आणि नातेवाईकांना वाटायची. घोसाळी हा प्रकार फारसा लोकप्रिय नसल्याने एकदा घोसाळी देऊन झाली सगळ्यांना कि मग काय करायचं? हा प्रश्न. मग कोपऱ्यावरच्या भाजीवाल्याशी Barter Exchange. घोसाळ्याच्या बदल्यात तो त्यांच्याकडची इतर भाजी द्यायचा.

कितीही नीट बघितलं तरी नजर चुकवून २-३ घोसाळी एकदम मोठी झाल्यावरच पानांमागून डोकवायला लागायची. मग त्यांना काढून न टाकता तसंच वाढू द्यायचं. पूर्ण वाढलेली घोसाळी उन्हात वाळवून मग आतल्या बिया पुढच्या अक्षय्य तृतीयेसाठी ठेवायच्या. वाळलेल्या घोसाळ्याचं आवरण काढून 'सुगरणीच्या घरट्या सारखं' दिसायचं. मग ते दारातल्या आवळ्याच्या झाडावर लटकवायचं.

ह्या वेलाच्या निमित्ताने अनेक प्रकारचे भुंगे आणि फुलपाखरं बघायला मिळाली. पूर्ण उन्हाळा छतावर वेलाचं कव्हर असल्याने उन्हाळा देखील सुसह्य वाटायचा.

लोकांना स्वप्नातलं घर म्हणजे टुमदार बंगला आणि दारात गुलमोहोराचं झाड असं असतं. मला मात्र छोटयाश्या घराच्या दारात आवळ्याचं झाड आणि छतावर घोसाळ्याचा वेल अधिक भावतो.