क्रीडायुद्धस्य कथा - ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म!

गोष्ट तशी जुनी.... म्हणजे तितकीही जुनी नाही.... पण तरीही आजच्या मानाने जुनीच! पूर्वी - म्हणजे फेसबुक अस्तित्वातही नव्हतं तेव्हा.... आयफोन, आयपॅड सोडाच - आयपॉडही नव्हता. विकिपीडिया, यूट्यूब, ट्विटर... काही काही नव्हतं. माणसं चालताना समोर बघत चालायची. कारण प्रत्येकाच्या हातात मोबाईल फोनही नसायचा. २४ X ७ न्यूज चॅनल्सचं पेव नव्हतं फुटलेलं... सास बहू सीरियल्सना कोणी सीरियसली घ्यायचं नाही त्यामुळे टीव्ही पण कमीच पाहिला जायचा. इंटरनेटच धड नव्हतं तिथं कसलं ई-कॉमर्स अन कसलं क्लाउड कम्प्यूटिंग!

तर सांगायची गोष्ट. आजच्या पेक्षा फारच वेगळा काळ होता. तेव्हाचे फलंदाज सोट्यासारख्या बॅटस घेऊन बेमुर्वतखोरपणे मिडऑनकडे पट्टे फिरवून थर्डमॅनला षटकार मारायचे नाहीत. फास्ट बोलरला पुढे येऊन भिरकावणे ही एका हाताच्या बोटांवर मोजता येणार्‍या धुरंधरांच्याच कुवतीतली गोष्ट होती. तेव्हा आजच्यासारखा षटकार चौकारांचा पाऊस पडायचा नाही. चिअरगर्ल्स टिचभर कपडे घालून नाचायच्या नाहीत. पहिली बॅटिंग करताना २५०-२६० धावा काढल्या की सामना खिशात टाकल्यात जमा असे. "आस्किंग रेट" सहाच्या वर गेला की बघणार्‍यांचंही ब्लडप्रेशर वाढायचं. वनडेमध्ये १८ शतकं ठोकणार्‍या डेस्मण्ड हेन्सचं रेकॉर्ड कोणी इतक्यात मोडेल असं वाटायचं नाही. अश्या काळात अरबस्तानात घडलेली तिथल्याच अनेक "सुरस व चमत्कारिक" गोष्टींसारखीच ही एक गोष्ट.

आजचाच दिवस. दिनांक २२ एप्रिल १९९८. स्थळः शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम, शारजा, संयुक्त अरब अमिराती. भारत ऑस्ट्रेलिया आणि न्यूझीलंड ह्यांच्यात कोकाकोला ट्रॉफीसाठी तिरंगी लढत चालू होती. क्रिकेटच्या प्राचीन परंपरेप्रमाणे ऑस्ट्रेलिया आपले सर्व सामने जिंकून अंतिम फेरीसाठी पात्र ठरले होते. भारत आणि न्यूझीलंडने एकमेकांवर एकेक विजय मिळवला होता आणि म्हणून भारत वि. ऑस्ट्रेलिया हा शेवटचा साखळी सामना एका प्रकारे उपांत्य सामना होता. अंतिम सामन्यात खेळण्यासाठी भारताला सामना जिंकणं अथवा किमान न्यूझीलंडच्या धावगतीपेक्षा सरस धावगती राखंणं क्रमप्राप्त होतं.

त्या सामन्यात ऑस्ट्रेलियाने नाणेफेक जिंकून फलंदाजी घेतली. मार्क वॉच्या ८१ आणि मायकेल बेव्हनच्या १०१ धावांच्या जोरावर ऑस्ट्रेलियाने २८४ धावांचा तेव्हाच्या हिशेबात डोंगर उभा केला. इतर वेळी अश्या परिस्थितीत भारतीय क्रिकेटशौकिनांनी टीव्ही बंद करून आपापल्या कामांना लागावं अशी खरंतर रीत होती. पण आता मात्र गोष्ट वेगळी होती. १९९६ च्या विश्वचषकापासून सचिन तेंडुलकर नावाचं वाद़ळ क्रिकेटविश्वात थैमान घालत होतं. तसा हा इसम ९४ मध्ये ओपनिंगला यायला लागल्यापासूनच दंगा करायला लागला होता. पण ९६-२००० हा निर्विवादपणे त्याच्या कारकीर्दीचा सुवर्णकाळ होता. हा माणूस जगभरच्या गोलंदाजांना डोईजड होऊन बसला होता. नुकत्याच संपलेल्या एका कसोटी मालिकेत त्यानी कहर कहर मांडला होता. आणि म्हणूनच लोकं अजूनही टीव्हीसमोर बसली होती. बाकीच्या फलंदाजांबद्दल सांगायचं तर गांगुली लक्ष्मण तेव्हा नवीन होते. अझर, अजय जडेजा, नयन मोंगिया कधी कसे खेळतील ह्याचा फार थोड्या लोकांना अंदाज असायचा. थोडक्यात काय तर "जबतक तेरे पैर चलेंगे इसकी सांसें चलेगी" प्रमाणे "जबतक सचिन खेलेगा इंडियाकी उम्मीद चलेगी" म्हणण्याची स्थिती!

२८५ धावांचा पाठलाग करताना सचिन - गांगुली जोडीने सावध सुरुवात केली. ३१ व्या षटकानंतर एक जोरदार वादळ आलं तेव्हा भारताचा स्कोर होता ४ बाद १४३. म्हणजे जिंकण्यासाठी १९ षटकांत १४२ आणि अंतिम सामन्यासाठी पात्र ठरायला १११ धावा हव्या होत्या. ४५ मिनिटांनंतर खेळ पुन्हा चालू झाला आणि त्यावेळच्या नियमांप्रमाणे जिंकण्यासाठी ४६ षटकांत २७६ तर पात्रतेसाठी २३७ धावांचं लक्ष्य दिलं गेलं. म्हणजे पुढच्या १५ षटकांत जिंकायला १३३ तर पात्र ठरायला ९४ धावा हव्या होत्या.

......आणि खर्‍या अर्थानी सुरु झालं "ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म". ६४ धावांवर नाबाद असलेला सचिन आता खुलायला लागला. कास्प्रोविचच्या पहिल्याच षटकाचा शेवटचा चेंडू शिस्तीत साइटस्क्रीनवर पोचवण्यात आला. मग पाचवा गोलंदाज स्टीव्ह वॉला हेरून सचिनने त्याच्यावर नियंत्रित हल्ला केला. कधी पुढे सरसावत तर कधी क्रीजमध्ये खोल आत राहून त्यानी वॉला आपला टप्पा बदलायला भाग पाडलं आणि मोक्याच्या क्षणी धावा वसूल केल्या. समोर लक्ष्मण मोलाची साथ देत होता. पण ऑस्ट्रेलिया टिच्चून गोलंदाजी करत होते. मार्क वॉ, बेव्हन, पॉन्टिंग, मार्टिन जीव तोडून फील्डिंग करत होते. पण सचिनसुद्धा जिवाच्या आकांताने धावून १-२ धावा जोडत होता. फ्लेमिंग, कास्प्रोविच, वॉर्न... कोणीच काही करू शकलं नाही. कुठल्याही प्रकारचा घणाघाती हल्ला वगैरे न चढवता सचिननी लक्ष्मणच्या साथीत २० चेंडू बाकी असताना भारताला अंतिम फेरीत पोचवलं. And the rest, as they say, is history.

अशी काय खेळी होती ही डेझर्ट स्टॉर्म? काही धडकी भरवणारी फटकेबाजी वगैरे होती का? नाही. सचिननी ऑस्ट्रेलियन बोलिंगच्या चिंधड्या उडवल्या का? नाही. काही अचाट फटके मारले का? नाही. पण डेझर्ट स्टॉर्मनंतर एका भन्नाट फलंदाजाचा एक परिपूर्ण आणि खर्‍या अर्थानी चॅम्पियन खेळाडू झाला. A boy became a man. जणू एक आश्वासक फलंदाज म्हणून गांगुलीबरोबर ओपनिंगला गेलेला सचिन फ्लेमिंगकरवी बाद झाल्यावर परत आला त्तो एक प्रगल्भ आणि परिपूर्ण खेळाडू होऊन. चार दोन हिट सिनेमे देऊन हिरोगिरी करणं वेगळं आणि महानायक होणं वेगळं. सचिनच्या भारतीय क्रिकेटचा महानायक होण्याची ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म ही सुरुवात होती. २४ वर्षाच्या तरुण वयात सचिनने दाखवलेला संयम अचाट होता. नुसत्या फॉर्मच्या भरवश्यावर देमार हाणामारी न करता हा माणूस थंड डोक्याने आपलं काम करू शकतो हे ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्मने दाखवलं. यशस्वी होण्यासाठी प्रसंगी आपल्या नैसर्गिक खेळाला मुरड घालण्याचीही तयारी सचिनने दाखवली. ह्या खेळीत त्याने बोलरचा तेजोभंग करण्याचा माज नाही दाखवला (तो दाखवला फायनलमध्ये) तर अतिशय शिस्तबद्ध रितीने प्रतिस्पर्धी संघाशी दोन हात करून, त्यांचा प्रत्येक डावपेच हाणून पाडून सचिनने केवळ एकहाती भारताला अंतिम फेरीत नेलं.

डेझर्ट स्टॉर्मनंतर क्रिकेटविश्वानी जोखलं की हा नुसता घणाघाती फलंदाज नाही. हे पाणी आधी वाटलं होतं त्याहीपेक्षा खूप गहिरं आहे. सचिनचा ग्रेट फलंदाज ते ऑल टाईम ग्रेट फलंदाज हा प्रवास सुरू झाला तो ह्या खेळी नंतर. ती खेळी बघताना सुरुवातीला आरडाओरडा करणारे आम्ही शेवटी शेवटी केवळ स्तिमित होऊन पाहात होतो. असाही कोणी फलंदाजी खेळू शकतो? फलंदाजी इतकी परिपक्व आणि परिपूर्ण असू शकते? डेझर्ट स्टॉर्मनंतर क्रिकेट अजून श्रीमंत झालं. ऑफस्टंपबाहेरचा चेंडू फाइनलेगला इतक्या तंत्रशुद्धपणे आणि प्रेक्षणीयरित्या मारता येतो हे क्रिकेटला तेव्हा उमगलं. फ्लॅट बॅट मारलेला कव्हर ड्राईव्ह इतका सुंदर दिसू शकतो हे तेव्हा कळालं. आणि असे फटके मारता येत असताना सुद्धा फलंदाज जीव तोडून धावतोय हे सुद्धा पहिल्यांदाच दिसलं. फलंदाजीच्या कलेला नवा आयाम मिळाला. आज १७ वर्षांनंतर सुद्धा ते खेळी डोळ्यांसमोरून हालत नाही ती यासाठी की त्यादिवशी आमच्या सच्यानी क्रिकेटचा नवा ब्रॅडमन होण्याकडे पहिलं पाऊल टाकलं होतं.

सर्व छायाचित्र आणि व्हिडियो आंतरजालावरून साभार
संदर्भः https://www.youtube.com/watch?v=yGRrBXv6hnU
http://www.espncricinfo.com/ci/engine/current/match/65773.html