नौदलातील आयुष्य -२

ही विक्रांत वरील सत्य गोष्ट आहे.
१९९० सालच्या मे महिन्यातील. आम्ही गोव्याच्या आसपास समुद्रात युद्ध सराव करीत होतो.
एकदा दुपारी १२.३० ते १३.३० अशा जेवणाच्या वेळेत मी जेवून आमच्या विक्रांतच्या ब्लू रूम मध्ये बडीशेप चघळत होतो तेंव्हा नौदल पोलिस अधिकारी उमेश चंद्रा माझ्या बाजूला बसला होता. दीड वाजण्याच्या ५-१० मिनिटे अगोदर तो मला म्हणाला एका मूर्ख सैनिकाची शिस्तभंग कारवाई करायची आहे तेंव्हा मी आता निघतो. मी त्याला सहज विचारले काय केस आहे? तो म्हणाला एक बिनतारी विभागाचा सैनिक विचित्रपणे वागतो आणि काम नीट करीत नाही. मी विचारले काय करतो. तर उमेश म्हणाला कि हा रात्री २ वाजता पूर्ण गणवेशात आमच्या विभागाबाहेर सुट्टीसाठी उभा होता.आता विक्रांत भर समुद्रात असताना हा पठ्ठ्या घरी कसा जाणार होता ते मला कळेना. म्हणून माझी उत्सुकता चाळवली गेली. मी पुढे खोदून विचारले कि आणि काय करतो/ उमेश म्हणाला हा असा रात्री बेरात्री सुट्टीसाठी येतो आणि दिवस कामाच्या वेळेत झोप काढतो म्हणून त्याच्या विभागाकडून तक्रार आली आहे. आणि महत्त्वाचे बिनतारी संदेश वेळेत देत नाही म्हणून त्याला विभागाची कोणतीही जबादारीची कामे देत नाहीत.
यावर मी उमेश चंद्राला एक विनंती केली कि मला या सैनिकाला भेटायचे आहे आणि जर शक्य असेल तर त्याची कारवाई उद्या कर.उमेश ने ते मान्य केले.
मी त्या सैनिकाला माझ्या दवाखान्याच्या खोलीत २ वाजता बोलावले त्याचे नाव होते पी के सिंग.याची जवळ जवळ १९ वर्षे नोकरी झालेली होती. तो आला तेंव्हा एखादा सर्वसाधारण सैनिक असावा तसा होता.त्याचे नाव गाव पत्ता सर्व विचारले अगोदर कोणत्या जहाजावर होता ते विचारले.जवळ जवळ पंधरा मिनिटे बोलणे झाले पण विशेष असे काहीच नव्हते.त्याच्या वैयक्तिक आयुष्याबद्दल बोलायला सुरुवात केली.बायको बद्दल विचारले तेंव्हा तो म्हणाला तिच्या बद्दल काही न बोलणे चांगले. मी खोदून विचारले तरी तो म्हणाला सर्व ठीक आहे.हे "न बोलणे चांगले" हे मला कुठेतरी डाचत होते. बराच वेळ बोलल्यावरही तो बायकोबद्दल बोलायला तयार नव्हता. शेवटी मी त्याला जायला सांगितले. फोन करून त्याच्या विभागीय चीफ(चीफ पेट्टी ऑफिसर )ला बोलावले

चीफ साहेबना विचारले तेंव्हा ते म्हणाले सर पी के सिंग जेंव्हा समुद्रावर असतो तेंव्हा ठीक असतो जेंव्हा बोट किनार्याला लागते तेंव्हा हा विचित्र वागतो. मी विचारले म्हणजे काय .ते म्हणाले कि हा घरी गेला रोज बायको बरोबर भांडणे होतात. मी विचारले कोणत्या विषयावर त्यावर ते म्हणाले कि हा म्हणतो कि माझी बायको लफडेबाज आहे. मी परत विचारले कि ती कशी आहे? ते म्हणाले त्याची बायको साधी सरळ आहे पण हाच माणूस विक्षिप्त आहे. भांडणे होतात म्हणून मी माझ्या पत्नीसोबत त्याच्या घरी गेलो तर मला म्हणतो कसा कि लफडे लपवायला आता तुम्ही बायकोला बरोबर घेऊन आलात. परत मी त्याच्याकडे जाणे टाळले. उगाच माझ्या बायकोलाच संशय येईल. दुसर्याचे सांभाळताना माझ्या घरी उगाच भांडणे होतील.
मी पी के सिंग ला परत बोलावले आणि विचारले कि बायको बरोबर तुझे सारखे भांडण का होते? तर तो फक्त एवढेच म्हणत होता कि सर ती बाईच तशी आहे.त्याच्या शी परत अर्धा तास गप्पा मारल्यावर फार काही निष्पन्न झाले नाही.
मी परत त्याच्या विभागाच्या वरिष्ठ मास्टर चीफ साहेबाना बोलावले ते म्हणाले कि पी के सिंग धड बोलत नाही कामावर लक्ष नसते रात्रि अपरात्री सुट्टीसाठी येतो त्याच्यावर आता आम्ही जबाबदारीची कामे टाकणे सोडून दिले आहे. मी मास्टर चीफ साहेबाना विचारले कि आपण त्याच्या घरी गेला होतात काय ? त्यावर ते म्हणाले कि त्याच्या घरी गेलो तर तो माझ्या बायकोशी लफडे करायला आलात काय म्हणून मला विचारतो.आणि काल तर हद्द झाली. त्याच्या बायकोचा भाऊ(मेहुणा) आला होता तर हा म्हणतो कि " अब मुझे मालूम है कि भाई बहन मे क्या चल रहा है" हे ऐकल्यावर मी ताबडतोब उमेश चन्द्रा ला फोन लावला आणि सांगितले कि मला पी के सिंग ला मनोविकार तज्ञाला दाखवायचे आहे आणि सध्या तरी त्याच्या वरील शिस्तभंग कारवाई स्थगित करा.मी विक्रांतच्या कैप्टन ला भेटून वरील सर्व हकीकत सांगितली आणि त्याला मनोविकार तज्ञाकडे भरती करण्याची परवानगी मागितली.
बोट जेंव्हा किनार्याला आली तेंव्हा मी त्याला नौदलाच्या कुलाब्याच्या अश्विनी रुग्णालयात भरती केले.
निदान -chronic paranoid schizophrenia. या रोगात रुग्णाला delusions (false but unshakable belief) किंवा छद्मी ठाम विश्वास असतो.पी के सिंग ला आपली बायको चारित्र्य हीन आहे असा ठाम विश्वास होता त्यामुळे तो कायम संशयग्रस्त झालेला होता आणि तिन्ही त्रिकाळ त्याच्या डोक्यात हाच विचार घोघावत राहत असल्याने त्याला रोजचे काम नीट करणे कठीण झाले होते.
त्यानंतर मी अश्विनी रुग्णालयात पुढ्च्या एक महिन्यात ६-७ वेळा गेलो होतो तेंव्हा आमच्या मनोविकार तज्ञ कर्नल पेठे यांच्याशी बरीच चर्चा झाली( मी त्यांच्या हाताखाली ३ महिने काम केले असल्याने त्यांच्याशी संबंध घरगुती होते) त्यांनी माझे निदान बरोबर आहे हे सांगितले पण त्यांनी सांगितले कि मी या सैनिकाला नोकरीतून निवृत्त करण्याची शिफारस करीत आहे
मी चमकून विचारले कि सर तो मुळात ६ महिन्यात निवृत्त होणार आहे त्यावर सर म्हणाले कि या रोगावर कायमचा उपाय नाही आणि तो रोगी पूर्ण बारा होत नाही. यात हा माणूस बायकोच्या चारित्र्याचा संशय घेत राहतो आणि त्यात एखादे वेळेस तो तिची हत्या करण्याची शक्यता आहे. त्याला मनोविकारासाठी निवृत्त केले तर सरकारी नियमानुसार त्याला मिळणारे निवृत्तीवेतन हे बायकोच्या नावावर जाते. म्हणून निदान पैशाच्या लोभासाठी तरी तो बायकोची हत्या करणार नाही