भूक

मला माहित असलेले संकेतस्थळ :--- http://www.cry.org/index.html
इथुन जास्त माहिती मिळु शकेलः--- http://www.youthkiawaaz.com/2011/01/top-ngos-of-india/
http://www.resource-alliance.org/pages/en/india-ngo-awards.html

रंग दे या नावाची एक संस्था भारतातील अनेक राज्यांतील गरजू स्त्रियांना घरगुती उद्योग सुरू करण्यासाठी नाममात्र व्याजदरावर कर्ज मिळवून देते. अन आपण ते कर्जदार बनू शकतो. माझ्या एका जवळच्या मित्राचा अनुभव फार चांगला आहे. मी अजून स्वतः सहभागी झालेलो नाही.

आपण अमेरिकेत राहता, तर मी प्रत्यक्ष सहभागी झालेल्या एक उपक्रमाबद्दल सुचवतो. फीड माय स्टार्विंग चिल्ड्रन नावाची संस्था जगातील ५५ देशांतील बालकांसाठी पोषक आहार पुरवण्याचे काम करते. सुक्या अन्नधान्याची पाकिटे बनवण्यासाठी आपण त्यांच्याकडे जाऊन श्रमदान करू शकतो. किमान दोन तासांचा अवधी एकावेळी द्यावा लागतो. आर्थिक मदत करणे पूर्णपणे ऐच्छिक आहे.

मला माहिती असलेल्या काही संस्था,

१) भामरागडसारख्या दुर्गम भागात महत्वाचे कार्य : डॉ.प्रकाश आमटे आणि डॉ.मंदा आमटे
http://lokbiradariprakalp.org/activities.html
मराठी भाषेत ऐका,
http://www.youtube.com/watch?v=Z6ZN1HYL4hc&feature=relmfu
इंग्रजी भाषेत ऐका,
http://www.youtube.com/watch?v=5Gxgx-e9oUg

२) गडचिरोलीसारख्या दुर्गम भागात महत्वाचे कार्य : डॉ. अभय बंग आणि डॉ. राणी बंग
http://www.searchgadchiroli.org/about%20search_back.htm

३) भारतीय समाज सेवा केंद्र: अनाथालय, चाइल्ड केअर, पुणे
http://www.bsskindia.org/programmes.html

४) वैभव फाळणीकर ट्रस्टः अनाथाश्रम, वृद्धाश्रम, पुणे
http://www.apalaghar.com/index.htm

५) श्रीवत्स अनाथालय, पुणे
http://www.sofosh.org/shreevatsa.html

६) मानव्यः HIV बाधित मुले आणि महिला यांच्यासाठी कार्य, पुणे
http://www.manavya.org/

७) सन्मती बाल निकेतनः सिंधुताई सपकाळ यांचे अनाथालय, पुणे
http://sanmatibalniketan.org/mai.php

८) निवारा वृद्धाश्रम, पुणे

९) काही करून दाखवण्याचा निश्चय असणाऱ्या तरूणाईसाठी… ज्यांना काही विधायक काम करायचे आहे त्यांच्यासाठी…
http://nirman.mkcl.org/
http://www.youtube.com/watch?v=c8z3bKwcHjw
निर्माणचे डिसेंबर २०१२ साठीचे सुरु आहे. उत्सुकांनी संधीचा लाभ घ्यावा.
http://nirman.mkcl.org/Downloads/NIRMAN_5_Starting_In_Dec_2012.pdf?v=gQ_...

१०) एक अतिशय धडाडीचं कर्तृत्व असणारी, कमालीचं नेतृत्व करणारी, प्रज्ज्वल संस्थेची संस्थापक सुनिता. human trafficking च्या विरोधात काम करणारी ही आपली भगिनी.
http://www.prajwalaindia.com/home.html
http://www.youtube.com/watch?v=jeOumyTMCI8

११) http://loksadhana.org/

थँक्स शुचि . मी सुद्धा या विचारात आहे . मार्गदर्शनाच्या अपेक्षेत आहे .
वरिल सर्व लिंक बद्दल हि धन्यवाद .

491/6,Gharpure Ghat, Nashik-422002
Phone : + 91 - 253 - 2580309
Email : info@adharashram.org
नाशिक मधील एक नामवंत संस्था.

व्यसनमुक्तीच्या महत्त्वपूर्ण क्षेत्रात भरीव कामगिरी करत असलेली मुक्तांगण ही संस्था

बक्कळ फक्त स्वतःपुरता जगून झाले आहे. मागे वळून पहाता फक्त स्वार्थ दिसतो कुरुप हाव दिसते. न संपणारी खरेदी दिसते आणि वखवख दिसते आयुष्यात. उपरती झाली आहे म्हणा ना : (

तुमच्या प्रामाणिकपणाला सलाम शुचीवैनी ..

वरचा फोटो पाहून एक कथा आठवली . प्रतिसाद अती अवांतर आणि अंमळ मोठा होणार हे माहीत असूनही सांगण्याचा मोह आवरता येत नाहीये.

दोघी मैत्रीणी .. कॉलेज हॉस्टेल मधे रूमपार्ट्नर्स.. दोघी कलाकार . परंतु त्या दोघींमधील साम्य येथेच संपते. व्य्क्तीमत्व खूप वेगळी असूनही दोघी घट्ट मैत्रीणी. शिक्षणानंतर दोघींच्या वाटा वेगळ्या होतात. एक संसारात राहून जमेल तेव्हढी समाज सेवा करत राहते. दूसरी पतिबरोबर परदेशी जाते. आणि एक कलाकार म्हणून ख्याती मिळवते. भारतामधील कलाक्षेत्रात देखील ख्यातनाम होऊन वावरत असते. एकदा दोघीच्या एका भेटीत रेल्वे स्थानकावर त्या एक दृष्य बघतात. एका मृत मातेच्या भोवती तीची अनाथ मुले केविलवाणेपणाने बसलेली आहेत. कलाकार असलेली ते दृश्य विसरत नाही. त्याचं ती एक चित्र काढ्ते. त्या चित्राला कलाक्षेत्रातला सर्वोच्च पुरस्कार मिळतो. तिच्या संवेदनाशीलतेचे सर्वजण कौतुक करत असतात. दिल्लीमधे एका कला प्रदर्शनात ते चित्रं ठेवलेले असते. कलाकार असलेली आपल्या मैत्रीणीला प्रदर्शनाला येण्याचे आवर्जुन निमंत्रण देते. प्रदर्शनाच्या ठिकाणी दोघी मैत्रीणी परत भेटतात. दूसर्‍या मैत्रीणीबरोबर तीन लहान मुले असतात. कलाकार असलेली मोठ्या अभिमानाने पुरस्कारप्राप्त चित्रं मैत्रीणीला दाखवते. दोघीजणी ते बघत असतात. आणि बघत असताना त्या कलाकार मैत्रीणीचे लक्ष त्या तीन लहान मुलांकडे जाते. आणि बघता बघता तिचा अभिमान नाहीसा होतो. डोळ्यात पाणी येते. प्रदर्शनाच्या बाहेर आल्यावर ती म्हणते, आज तु मला हरवलस. त्या मुलांच्या दु:खाला मी कलाकृतीचं रूप दिलं , त्याचं प्रदर्शन केलं , पुरस्कार मिळवला, आणि आता ते विकलं जाईल तेव्हा पैसे सुद्धा मिळतील. पण तु मात्रं त्यांच्या दु:खाच रुपांतर आनंदात केलस. तूच खरी श्रेष्ठ कलाकार आहेस.

उत्तम धागा आणि उपयोगी प्रतिसाद / माहिती.

मूळ धाग्यातली दानत आणि नीयत वाखाणण्याजोगी आणि दुर्मिळ आहे. फक्त स्वतःला गिल्टी / स्वार्थी समजून कुरुप हाव, वखवख असे शब्द चिकटवून घेऊ नयेत.

१. आपण चांगले (समृद्धीत, ती नसल्यास मिळवून) त्या त्या वेळी समाधान मिळवण्यासाठी भौतिक सुखांसह जगलो,

२. आता इतरांनाही समृद्धीने जगता यावे यासाठी काहीतरी करण्याची इच्छा झाली आहे.

दोन्ही गोष्टी आपापल्या जागी रास्त आणि चांगल्याच आहेत.

एकूण सर्वांनी गरिबीकडे / दुर्दैवी लेयरकडे / भुकेकडे पाहताना स्वतःचे ताडन, अपराधीपणा सोडण्याची गरज आहे, तरच खरी आनंददायक निरोगी मदत आपण करु शकू..

नेहमीप्रमाणे एक शंका - परोपकार हाच सर्व दुखाचं कारण नाही का ?

आज जगात इतकी सुबत्ता आहे की सगळी माणसं समाधानाने जगू शकतात पण तरीही जगात भयंकर दैन्य आहे. का?
कोणत्या गरजा पूर्ण झाल्यावर माणसाने काम करणे थांबवले पाहिजे म्हणजे दुसर्‍याला संधी मिळेल? लोकांना फुकट खाऊ घालणे म्हणजे खरा दानधर्म आहे की त्यांना कमवण्याची संधी देणं हा आहे? किती पिढ्यांसाठी पैसा मिळवून ठेवणं चांगलं आहे?
सुबत्ता आल्यावरही माणसं पैसे मिळवण्यासाठी काम का करत राहतात? ते अतिरिक्त पैसे मिळवून त्यातून थोडाफार दानधर्म केल्याने जगातले दैन्य संपणार आहे काय?
ज्या अर्थशास्त्रावर आपण डोळे मिटून विश्वास ठेवतो त्यात ठसवलेली परपेच्युअल टंचाईची, गरिबीची भीती झुगारून देणे आपल्याला शक्य आहे काय? फक्त दहाहजार लोकांकडे जगातल्या २५% लोकसंख्येकडे असलेल्या संपत्तीपेक्षा जास्त संपत्ती आहे. ते आपण बदलू शकतो का?
मग निवडक लोकांना काही दिवस खाऊ घालून आपण काय साध्य करणार आहोत?
क्षमस्व, पण अनेक गोष्टी विकत घेऊन झाल्यावर तुम्ही आता थोडासा दानधर्म करून 'आपण काहीतरी केलं याचं समाधान' अशी आणखी एक वस्तू विकत घेऊ पाहत आहात असेच मी म्हणेन.

डॉ. प्रकाश आमटे आणि मंदा आमटे ह्यांच्या संस्थेला आर्थिक मदतीची गरज आहे. जरूर मदत करावी.

करुन करुन भागले / थकले आन देवपूजेला लागले. अशी एक म्हण आपल्याकडे आहे. त्यामुळे अशा प्रकारची मानसिकता ही त्यावरुनच आली आहे. त्यात काही गैर नाही उलट चांगलच आहे. समाजाच देण आपण काही लागतो ही भावना सुदृढ समाजासाठी आवश्यकच आहे. ग.प्र प्रधानांनी त्यांचा वाडा हा साधना ट्रस्टला दान केला तेव्हा वाचकांच्या पत्रात आलेले एक पत्र आठवते. त्यात लिहिले होते- नाणे हवेत उडवावे. ते फरशीवर पडेल. त्याला खणकन आवाज येईल. लोकांचे लक्ष तिकडे जाईल. मग ते उचलावे व दान करावे.
गवि म्हणतात तस काहीजणांना हे देण्याचं समाधानही चारचौघांशी शेअर करावंसं वाटलं तर त्यात कोतेपण नाही. दान हे या हाताच त्या हाताला कळू नये अशी प्रतिष्ठा त्याला दिली असल्याने असे शेअर करणे म्हणजे स्वतःला मोठेपण देण्यासारखे वाटते म्हणुन काही क्लृप्त्या वापरवाव्या लागतात.
शुचिने टाकलेला फोटो पाहिला कि असे वाटते कि आपण दोन वेळचे व्यवस्थित व्यवस्थित जेउ शकतो पण काही माणसे अशीही आहेत की ज्यांचा जीव खाण्यापिण्यावाचून तडफडतो आहे. ही जाणीव संवेदनशील मनाला अपराधिपणाची जाणीव देते.

लेख आणि प्रतिसाद दोन्ही वाचले.
स्वतः आधी कुटुंबाचा (आई-वडिल/ नवरा-बायको/ मुले/ भावंडे) तसा स्वतः आणि कुटुंबाच्या आधी समाजाचा विचार करणारे फार थोडे असतात (संन्यस्थ/ व्रतस्थ/ झोकून दिलेले सामाजिक कार्यकर्ते वगैरे).
स्वत:चा आणि कुटुंबाचा विचार झाल्यावर समाजाचा विचार मनात येणं हे सामान्यपण आहेच, आपण बहुतांश लोक असेच आहोत, मात्र ह्याच उदात्तीकरण करण्यात अर्थ वाटत नाही. ह्याचा अर्थ असा नाही की काहीच करायचं नाही. बर्‍याच एनजीओ संस्था आहेत, मी स्वतः काही वर्षे सामाजिक संस्थांना मदत करणारा ग्रुप चालवतोय पण आमटे, बंग, अवचट ह्यांच्या कार्याला आर्थिक हातभार लावणं हे त्यातल्या त्यात जास्त विश्वसनीय आहे असं अनुभवातून सांगू शकतो.
शुचि ताई, स्पष्टवक्तेपणा बद्दल माफी असावी, पण तो फोटॉ पहाता क्षणी अंगावर आला. त्या असहाय्य मुलाचा फोटॉ काढून भुकेचा बाजार मांडल्याच वाटून गेलं, असं काहीसं मला मी 'स्लम डॉग मिलिनेयर' बघताना वाटलं होतं.. तो फोटॉ काढून टाकता आला तर भुकेलेल्यांची जाहिरात तरी आपल्याकडून होणार नाही (वर एका प्रतिसादात सांगितलेल्या गोष्टीप्रमाणे) असं मनापासून वाटतं, असो!

गरजवंताला मदत केली आणि त्या मदतीने गरजवंताला कायम गरजवंत राहणेच जास्त फायद्याची गोष्ट आहे असे वाटले नाही, तर मदत करणार्‍याच्या हातून चांगले काम झाले असे म्हणायला काही हरकत नाही.

मग ती मदत कोणी, कधी, कशी, किती व कोणत्या कारणाने केली हे सर्व प्रश्न गौण आहेत. मदत करणारा (किवा न करणाराही) या प्रश्नांची उत्तरे स्वतःच्या नितीमत्ते (value system) प्रमाणे आणि सद्य परिस्थिती (prevailing situation) प्रमाणे ठरवत असतो... आणि इतर त्यांच्या नितीमत्तेप्रमाणे आणि सद्य परिस्थितीप्रमाणे.

ती उत्तरे एकमेकांना पटोत न पटोत, काही फरक पडत नाही... कारण खरंच मदत करायची इछा असली तर करणारा ती करेलच... आणि इतरही त्यावर जी टिप्पणी करायची आहे ती करणारच.

"मदत करून काय मिळवले / मिळणार?" हा प्रश्नच चुकीचा आहे. कारण काहीच न मिळण्याची इछेने कोणिही, कधिही काहिही करीत नाही. अगदी निष्काम कर्मयोगाच्या मागेसुद्धा मुक्ती मिळवण्याची इछा असतेच नाही का?

तर जेव्हा जमेल, जशी जमेल, ज्या कारणाकरीता करायची असेल त्या कारणाकरीता गरजवंताला मदत करा, फक्त गरजवंत तुमच्या मदतीने पांगळा बनणार नाही इतकी काळजी घ्या म्हणजे झाले.

गरजवंताला मदत केली आणि त्या मदतीने गरजवंताला कायम गरजवंत राहणेच जास्त फायद्याची गोष्ट आहे असे वाटले नाही, तर मदत करणार्‍याच्या हातून चांगले काम झाले असे म्हणायला काही हरकत नाही.

मग ती मदत कोणी, कधी, कशी, किती व कोणत्या कारणाने केली हे सर्व प्रश्न गौण आहेत. मदत करणारा (किवा न करणाराही) या प्रश्नांची उत्तरे स्वतःच्या नितीमत्ते (value system) प्रमाणे आणि सद्य परिस्थिती (prevailing situation) प्रमाणे ठरवत असतो... आणि इतर त्यांच्या नितीमत्तेप्रमाणे आणि सद्य परिस्थितीप्रमाणे.

ती उत्तरे एकमेकांना पटोत न पटोत, काही फरक पडत नाही... कारण खरंच मदत करायची इछा असली तर करणारा ती करेलच... आणि इतरही त्यावर जी टिप्पणी करायची आहे ती करणारच.

"मदत करून काय मिळवले / मिळणार?" हा प्रश्नच चुकीचा आहे. कारण काहीच न मिळण्याची इछेने कोणिही, कधिही काहिही करीत नाही. अगदी निष्काम कर्मयोगाच्या मागेसुद्धा मुक्ती मिळवण्याची इछा असतेच नाही का?

तर जेव्हा जमेल, जशी जमेल, ज्या कारणाकरीता करायची असेल त्या कारणाकरीता गरजवंताला मदत करा, फक्त गरजवंत तुमच्या मदतीने पांगळा बनणार नाही इतकी काळजी घ्या म्हणजे झाले.

आता मला पडलेला एक प्रश्नः आपल्या या धाग्यातल्या चित्राचे प्रयोजन काय? धागा तुमचे संवेदनशील मन व्यक्त करतो आहे, तर चित्र त्याच्यावरचा पाश्चात्य पत्रकारितेचा प्रभाव.

चर्चा वाचते आहे. मी 'शुचि' ला जितकं ओळखते त्यावरून हा धागा दिखाव्यासाठी काढलेला नाही हे नक्कीच. आपल्या मनात गोंधळ असला की आपण जवळच्या माणसांना विचारतो तसेच शुचिने विचारले आहे. शक्य असेल तर तिला अशी एखादी संस्था शोधायला मदत करा. ननि, दादा, ५० फक्त यांनी लिहिलंय तेही आपापल्या जागी बरोबर आहे. पण मी किती पैसेवाली आहे हे दाखवण्यासाठी हा धागा नक्कीच काढलेला नाही. मी अशी मदत करायला जाईन का माहित नाही, पण शुचि, विचार चांगलाच आहे. ज्यांना मदत करशील ती नीट पारखून कर. आणि मदत योग्य हातात पडेल याची काळजी घे.

उजव्या हाताने केलेले दान हे डाव्या हाताला देखील कळू द्यायचे नसते म्हणतात.

असो..

बाकी मिपाप्रतिष्ठान सुद्धा सुरु झाले होते. त्याला देणगी दिलीत तर उत्तमच.

शुचि,
तुमच्या इतर लेखनाप्रमाणेच हे देखील अत्यंत प्रामाणिक आणि उत्कट आहे हे ध्यानात आलेच.
त्यावरील प्रतिसादही अपेक्षेप्रमाणेच... ५०राव यांचा तर विचारयलाच नको. परा यांचाही. ननिंशी पूर्ण असहमत, गविंशी अंशतः सहमत. प्रकाश घाटपांडेंचा प्रतिसाद प्रामाणिक वाटला ( त्यात स्वत:चा अजेन्डा किंवा स्कोअर सेटलींग दिसले नाही).
माझ्यातर्फे, सर्व प्रथम ; आयुष्यातल्या ह्या टप्प्यावर आल्याबद्दल अभिनंदन. दुसरे म्हणजे, सबूरीचा सल्ला देते. You are embarking upon a quest of a lifetime. काही जणांनी येथे दिलेले प्रतिसाद वाचून कवचात जाण्याचा विचार सुद्धा करू नका.
तुमच्या लेखाचा विषय माझ्या अभ्यासाचा विषय आहे असे म्ह्टले तरी चालेल. काही जणांनी येथे काहीशी उपयुक्त माहिती दिली आहेच, a very good place to start.
आणखी माहिती साठी हवे तर, व्यनीतून संपर्क साधा.