खसखशीच्या दाण्यावर गणपती

वरदान ......

दुसरे काय....

कला सुंदरच आहे.

ही कला म्हणायची की जादू?

गणपती मॅनिया

कशातही गणपती पाहातात/काढतात - पपईत गणपती, टोमॅटोत गणपती, सागरगोट्यांत गणपती, कानाखाली गणपती...

तसेच ते या खुदा वाले - यांना बोकडाच्या कपाळावर , रस्त्याच्या कडेला वाढलेल्या निवडुंगात खुदाचे नाव दिसते.

हे काम कष्टाचं आहे आणि त्यासाठी खूप मेहेनत व कौशल्य खर्ची पडलं असणार यात वादच नाही. त्याबद्दल जगदीश पटवर्धन यांना दाद दिलीच पाहिजे.

पण प्रश्न असा येतो की फोटोग्राफीच्या जमान्यात ज्याप्रमाणे हुबेहुब चित्र काढणं याला फारसं महत्त्व राहिलं नाही, तसंच या कारागिरीचं नाही का? या खसखशीच्या गणपतीसाठी जी खसखस असेल तीवर गणपती काढण्याचं तंत्रज्ञान आज सर्रास वापरात आहे. खसखस सुमारे ५०० मायक्रॉनची असेल. आजकालच्या सेमिकंडक्टर चिप्समध्ये वापरलेल्या तंत्रज्ञानाने हे चित्र ५०० नॅनोमीटरमध्ये (हजारपट लहान लांबीत, दशलक्षपट लहान आकारात) काढता येईल! दोन वर्षांनी तेच ३०० नॅनोमीटरमध्ये काढता येईल.

आपण सेलफोन, कंप्युटर सहज वापरतो. पण आत कुठेतरी अब्जावधी अतिसूक्ष्म 'गणपती' आहेत या कल्पनेने थक्क व्हायला विसरतो.

ज्याचा त्याचा छंद. मला व्यक्तिश: नव्या कल्पना लढवून सामान्य आकारात सुंदर चित्रं काढणारे, शिल्पं बनवणारे मुळीक, पटनाईक इत्यादी कलाकार आवडतात.
दाभोळकरांची गणपतीची चित्रं अतिशय सुंदर असतात.

खसखशीच्या दाण्यावर चित्र काढणे याचा उपयोग काय?
मातीच्या गणपतीला पाहून निदान काहितरी स्प्रुष्य पाहिल्याचे समाधान तरी मिळते.
खसखशीच्या दाण्यावर गणपतीचे चित्र काढले हे एक अनावश्यक कौशल्य .......

आहे खरे भरपूर कौशल्य.

मानेचे व्यायाम करायला लागत असणार. किती अवघड आहे इतकी बारीक कलाकुसर.

फक्त फोटोंमधे डायमेन्शनचा अंदाज येण्यासाठी अशा वेळी काहीतरी दुसरा ओळखीच्या साईझचा ऑब्जेक्ट (पिन, नाणे, फार बारीक असेल तर तांदुळाचा दाणा) ठेवण्याची पद्धत पाहिली आहे. या फोटोंमधे सांगेपर्यंत तो खसखशीचा दाणा आहे की फणसाची आठळी ते कळणारच नाही.

कौतुकास्पद स्किल आहे पण हे.

उपयोग आहे की नाही अशा दृष्टीने पाहिल्यास सांगणे अवघड आहे. तसाही रोज दाढी करूनही काय उपयोग? पण मस्त मॅक ३ आणूनही करणारे खूपजण असतातच ना?

"नजाकत अली"ला थोडं तरी महत्व आहेच.

तसाही रोज दाढी करूनही काय उपयोग? पण मस्त मॅक ३ आणूनही करणारे खूपजण असतातच ना?

हम्म विचार करायला उद्यूक्त करणारे वाक्य आहे.
कधीच दाढी न करताही मनमोहनसिंगाची लोकांवर छाप पडू शकते.
पण रोज घोटून दाढी करणार्‍या जिनांची स्तुती करुनही घोटून दाढी करणार्‍या अडवाणींची तेवढी छाप पडू शकत नाही.
असो.
अवांतरः एक पेग प्याल्यानन्तर गुळगुळीत दाढी केलेल्य स्वतःच्याच चेहेर्‍यावरून हात फिरवून बघा काय गम्मत वाटते ते. ;)

( चला पोपकॉर्न आणि झाड शोधा... )

खसखशीचा कीस पहिल्यांदा पाहिला आयुष्यात.

बापरे तो दाणा ते हातात धरुन कस करत असतील कोण जाणे ? चांगली माहीती.

आपण साला आजपासुन विजुभाऊचे फॅन झालो.
खसखशीवर गणपती कोरुन तो बघायला सगळ्याना दुर्बिण द्यायला पाहिजे.
हे निव्वळ रिकामटेकडे उद्योग आहेत.

अत्यंत सय्यम आणि कुशलता लागणारे हे काम आहे...
तांदळाच्या दाण्यावर असे कोरीव काम केले जाते हे माहित होते पण खसखशीवर केले जाते हे पहिल्यांदाच कळले.
बाकी सौंदर्यवृद्धी वगरैच म्हणाल तर तो एम एफ काय काढतो ? लोक तर त्याच्या पेंटींग्ससाठी करोडो मोजतात !!! ;)

जाता जाता :--- अगं शुचे... अगदीच ४ ओळी का बरं लिहतेस ह्म्म ? याच विषयावर जरा जालावर वाचुन अजुन लेखात भर टाकली असतीस, तर वाचायला अजुन मजा आली असती...आणि माहितीत भर देखील पडली असती. असो... तू लिहीत रहा.

धागा मस्तच. प्रतिक्रिया तर त्याहून मस्त. यापूर्वी राईचा पर्वत ही म्हण ऐकली होती. असो. बाकी 'खसखशीच्या दाण्यावरच्या गणपतीला स्वेटर चढवावा की नाही' असा धागा निघाला तर त्यावर किती प्रतिसाद येतील, अशी एक शंका मनात डोकावून गेली ;)

त्यातला एक गणपती उजव्या सोंडेचा आहे असं आत्ताच लक्षात आलं!

"खसखशीवरच्या गणपतीचे कड्डक सोवळे " असा एक खरमरीत अग्रलेख होऊन जाउदेत अमेरीकेतून.
बाय द वे खसखस ही अफू च्या बोंडापासून तयार करतात.
अवांतर : खसखशीमाजी काळेगोरे असे काही नसते. जे असते ते गोरसरच असते.

(... किवा पार्सिंग च्यालेंज म्हणा, हवे तर.)

खसखशीच्या दाण्यावर बोरिवली येथे राहणारे जगदीश पटवर्धन हे थ्रीडी इफेक्ट असलेले गणपती काढतात.

या वाक्याचा अन्वयार्थ लावतालावता नाकी नऊ आले.

जगदीशपंत बोरिवलीत खसखशीच्या दाण्यावर नेमके कसे राहत असतील, ते समजले नाही. म्हणजे त्यांचा नेमका आकार केवढा आहे? (किंवा 'आज माझा कडकडीत उपास होता. आख्खा दिवस फक्त पाण्यावर राहिलो.' या वाक्यातल्याप्रमाणे, श्री. पटवर्धन केवळ खसखशीचा एक दाणा खाऊन जगतात, असे म्हणायचे आहे काय? अर्थात, तरीही कठीण आहे म्हणा!)

(अतिअवांतरः ब्रेकफास्टला खसखस घातलेला बेगल खाल्ला की एरवी कोणतेही ड्रग न घेतासुद्धा ड्रगटेस्ट फेल होण्याची शक्यता बरीच वाढते म्हणतात. खरेखोटे माहीत नाही - मुद्दाम प्रयोग करून पाहिलेला नाही. इथे तर फक्त खसखस! अर्थात, एका दाण्याने काही होऊ नये म्हणा!)

दुसरे म्हणजे, श्री. पटवर्धन हे 'थ्रीडी इफेक्ट असलेले' म्हणजे नेमके काय आहेत? म्हणजे तुम्हीआम्ही कोण- टूडी की फोरडी?

अरे हो! आपण सर्वच फोरडी, नाही का? म्हणजे आपल्याला स्थळाच्या तीन आणि काळाची एक अशा चार मिती असतात म्हणून. मग पटवर्धन थ्रीडी म्हणजे काळात एका क्षणी फ्रीझ वगैरे होऊन राहिले वगैरे आहेत का? (असतात म्हणा असेही नग - काळाबरोबर पुढे न जाणारे! युअर्स ट्रूली इन्क्लूडेड...)

की पटवर्धन हे वास्तविक टूडी आहेत, पण थ्रीडी असल्यासारखे भासतात ('इफेक्ट'!), असे काहीसे म्हणायचे आहे? (तरीही चौथे डायमेन्शन कोणत्या भावाने?)

जमल्यास खुलासा व्हावा.

@आत्ता गणपती बद्दल लेख चाळत होते, एका अफाट बातमीने लक्ष वेधले-
मुंबईच्या गल्ली बोळ्यात असे तांदळावर व खसखस वर गणपती किंवा स्वताचे नाव लिहून त्याची कि चेन बनवून २० रुपयात मिळते .
खात्रीलायक ठिकाण हाजी आलीच दर्ग्याच्या सुरवातीला .एक पोरगा मी सतत ४ वर्ष बसलेला पहिला आहे ,(समोरील हिरा पन्ना ह्या मॉल मध्ये फुकटची थंड हवा खाणे व कॉलेज जीवनातील लेक्चर बंक करून पुढील क्रोस रॉड येथे भटकणे हा एकेकाळी आमचा आवडता उद्योग होता .)
तात्पर्य अजूनही २० ते ३० रुपयात हि कला आपल्या मालकी हक्काची होऊ शकते.

खसखस पिकली की आनन्दाने हासू येत असेल म्हनून बहुतेक " खसखस पिकली " हा शब्द प्रयोग आस्तित्वात आला असावा.
मराठी मुलुखात खरी खसखस पिकवणारा कोणी असेल असे वाटत नाही ( टीप : या वरून अफगाणीस्थान पूर्वी महाराष्ट्रात होता असा शोध कोणी लावु नये )

पण हा गणपती डाव्या सोंडेचा आहे का उजव्या ? आणि मुख्य म्हणजे खसखस भाजुन घेतलेली होती काय?