ही नाती कोणती?

"ओ काकी, लवकर जेवायला वाढा, पुन्हा पळायचय." - माझं नेहमीच ओरडणं.
"अरे ह्या पोळ्या लाटण्यार्‍या बाया लवकर येतच नाहीत. मी तरी काय करु" काकीच ठरलेलं उत्तर.
"मला तुम्ही केलेल्या पोळ्याच आवडतात, अगदी मऊसुत असतात, ह्या बाया नुसत्या कळकट, जळालेल्या कडक पोळ्या करतात" - मी
"थांब, मीच तुला गरमागरम पोळ्या करुन देते बघ फटकन." काकी
"अहो कॉलेज फक्त अर्धा तासच सुटी देत जेवण्यासाठी, त्यात अर्धा किमी पळत यायचं, कसबसं गिळायचं आणी पुन्हा कॉलेजात जायचं, कसं करणार सांगा बरं?" - मी.
अगदी आईवर हक्क गाजवावा तसा आम्ही या आमच्या मेसवाल्या काकीवर गाजवायचो. तरी ही काकी आमच्यावर कधी रागावली नाही की चिडली नाही. काकी मेस चालवायच्या, तशी त्यांना आर्थिक अडचण अशी नव्हती. काका सरकारी ईंशुरंस कंपनी मधे डेवलपमेंट ऑफिसर होते. काका, काकी आणी काकांची आई एवढच काय ते कुटूंब. काकीला आणी आजीला आईसक्रीम जीवापाड प्रिय. दोघींची फ्रीजमधल्या उरलेल्या आईसक्रीमसाठी नेहमी जुंपायची.

काकींना मुलबाळ नव्हते. साधारण चाळीशीच वय, पाच फुट उंची, बारीक अंगकाठी, पण घरकामात अतिशय हुशार आणी चपळ. पहाटे पाच वाजता ह्यांचा दिवस सुरु होई. रात्रीची उरलेली कामे, सासुबाईचं आवरणं कारण त्या आजींना वयामुळे चालता येत नव्हते, एक दोन वेळा घरातच पडुन ऑपरेशन्सही झालेली. त्यामुळे सासुबाईंना पुर्णपणे संभाळण्याची कामगिरी काकींकडे होती, रात्री त्यांना बाथरुमला जायचे असले तरी काकींनाच उठावं लागे. २०-२५ लोकांचा दोन वेळचा स्वयंपाक, शिवणकाम, पापड बनवणे, केटरींगची ऑर्डर घेणे, ईतकी असंख्य कामे करुन ही काकी थकत कशी नाही याचं सर्वांनाच नवल वाटे. पहाटे पाचला सुरु झालेला दिवस रात्री बाराला संपे. तरी काकीच्या चेहर्‍यावर नेहमी प्रसन्न भाव आणी कायम आनंदी.

आम्हा सर्वांवर काकी-काका आणी आजी यांचा खुप जीव होता. सर्व दात पडलेले, क्षीण नजर झालेली आणी एकाच खुर्चीवर बसुन राहणारी पंचाहत्तर वर्षांची आजी सर्वांचे वाढदिवस बरोबर लक्षात ठेवायची आणी प्रत्येकाला वाढदिवसाच्या दिवशी आणी रिझल्ट्च्या दिवशी काहीतरी बक्षिस द्यायची. बर्‍याचदा रात्रीच्या जेवणानंतर आम्ही आजीला तिच्या आवडीची पुस्तके वाचुन दाखवत असु. मग आजी तिने लिहिलेल्या कविता आणी गाणे आठवेल तसं म्हणुन दाखवायची. एखाद्या दिवशी मी आलो नाही तर तिला हुरहुर लागायची, काळजी वाटायची. एकदा आजी न्हाणीघरात पडली, कंबरेचे हाड मोडले, बरेच दिवस हॉस्पिटलमधे होती. त्या अवस्थेत सुद्धा ती माझ्याबद्दल चौकशी करायची. मी सुद्धा आजीला न चुकता भेटायला जायचो. एकदा असाच तिला भेटायला गेलो तर म्हणाली, "तुला परिक्षेत चांगले मार्क मिळाले ना, पण काय करु रे यावेळी तुला बक्षिस द्यायला विसरलेच बघ. हॉस्पिटल मधुन सुटले कि नक्की बक्षिस देईन तुला." मला रडु आवरेनाच, हॉस्पिटलच्या बाहेर येऊन ओक्साबोक्शी रडुन घेतलं.

"आलं, जिरं, खोबरं आणी कोथिंबीर याशिवाय माझी भाजीच होत नाही बघ. आलं, जिरं पाचक आणी उत्साहवर्धक, खोबरं पौष्टीक आणी कोथिंबीर जीवनसत्व देते ना." -- काकी. गोड आंबट, गोड आंबट फोडणीचं गरमागरम वरण. काकी भातावर वरण वाढताना म्हणायची. एखादा पदार्थ मागितला तर दुसर्‍या दिवशी न चुकता ताटात तो पदार्थ हजर असे, तोसुद्धा घरी बनविलेला, मग गुलाबजाम क असेना. स्वच्छ भाज्या, चांगल्या प्रतीचा गहु आणी तांदुळ काकी स्वतः बाजारातुन घेउन यायची. "माझी मुलं आजारी पडली म्हणजे?" असं भाजीवाल्याला दमटावायची. काही मुलं-मुली होती मेसवर जी काकीच्या भोळेपणाचा फायदा घ्यायची. काकीकडुन ५०-१०० रुपये गरज म्हणुन घेउन जायची आणी काकी विसरते असं समजुन परत करायची नाही. जेवणाचे पैसे नेहमी कमी द्यायची. मला हा प्रकार माहित होता, मी एकदा काकीला म्हंटलं "काकी, तुमचा हिशोब चुकतो असं मला वाटतं".- मी
"अरे मी बी.कॉम आहे म्हंटलं, कशी चुकेन?" काकी हसत म्हणाली.
"म्हणजे तसं नाही...."- मी
"मला माहिती आहे तुला काय म्हणायचय ते, ती मुलं आहेत ना, मुलं लहान असताना अशीच वागतात, आता त्यांची आई इथे नाही ना, मग त्यांच्या ह्या चुका कोण पदरात घालणार?" मी निशब्द झालो आणी काकीकडे पहातच राहिलो. एकदा मी रात्री उशीराच जेयावला गेलो. काकी घरात एकटीच टीवी पहात बसली होती. काकीला आरामत बसलेलं पहिल्यांदाच पहात होतो. काकी म्हणाली "ये, उशीर केलास?"
मी हो म्हंट्ल आणी जेवायला बसलो, काकीन ताट वाढलं.
"बाकीची जेवुन गेले?"- मी विचारलं
"नाही रे, आज माझी तब्येत बरी नाही, त्यामुळं सुटी दिली" - काकी
"मग मला का बसवलत जेवायला?"- मी
"अरे या महिन्यात तुझ्याकडे पैसे कमी आहेत ना, कुठे बाहेर जाशील, आणी गेलास तरी पनास, शंभर रुपये झटक्यात घालवशील. ते पैसे संभाळुन ठेव. कामी येतील तुझ्या."

माझा कंठ दाटुन आला, अश्रु पाझरले, मग त्या ममतेच्या मऊसुत पोळ्यांचा अमृताचा घास मी तोंडी घेतला.
मी काकीला विचारलं "काकी मला नोकरी लागली मी काय आणु बरं तुमच्यासाठी?"
काकी म्हणाली "मला एक छोटा कप आईसक्रीम घेऊन ये, बास आणखी काही नको."

आजही मी त्या शहरात गेलो की काकीला भेटायला जातो. अर्थात आईसक्रीम घेऊनच्.
पण एक प्रश्न नेहमी माझ्या मनात घोळतो - "ही नाती कोणती?"

आपला मराठमोळा.