क्रिकेट

इंग्रज गेले पण गुलामगिरी ची सवय भारतीयांत भिनवून.

याचा

याचं ऊत्तम उदाहरण म्हणजे क्रिकेट.

याच्याशी काय संबंध? जरा स्पष्टीकरण द्यावे ही विनंती.

तुमचे क्रिकेट बद्दलचे विचार पूर्वगृह दूषित आहेत असे वाटते.
तुम्ही वर दिलेल्या तोट्यांबरोबर फायदे पण खूप झाले आहेत.

इंग्रज भारतात येण्याआधी भारतात क्रिकेट खेळलं जायच का??

==> कालिया मर्दन च्या वेळेस श्रीकृष्ण आपल्या सवंगड्यांबरोबर क्रिकेट खेळत होता, ही कथा ऐकली होती.
भारतातील क्रिकेटचा जनक आणि प्रसारक कोण होता/होते हे नाही माहित.

खेळांकडे दुर्लक्ष होतं खरं. हेच बघा ना, भारतातल्या सर्वात लोकप्रिय खेळाविषयी देखील तुम्हाला नीटशी माहीती दिसत नाही, इतर खेळांची अवस्था याहून बिकटच असणार.

बाकी, इतर देशात क्रिकेटसाठी नसले तरी दुसर्‍या खेळांसाठी वेडे लोक आहेत आणि ते सुद्धा कामधंदे सोडून घरी किंवा स्पोर्टस बार मधे बसून खेळ पहातात बरं. तिथल्या संस्थांनी बीसीसीआय प्रमाणेच रग्गड कमाईसुद्धा केलेली आहे. आणि त्यांना सुद्धा इतर खेळांमधल्या कामगीरीची फारशी खंत नसते. (फूटबॉलसारख्या खेळात तर देशापेक्षा क्लबशी बांधीलकी जास्त असते, देशाला पाठींबा फिफा टूर्नामेंटस मधे)

पुर्वीच्या काही अनुभवांमुळे अशी टीका करणार्‍यांना मुळात इतर खेळातल्या भारतीय खेळाडूंविषयी प्रत्यक्ष विजय मिळून प्रसिद्ध होण्याआधी किती माहीती किंवा ममत्व असते याविषयी मला नेहमी शंका वाटते.

सो चील्ल माडी... आपल्याला जो आवडतो त्या खेळाची मजा लुटावी आणि आनंदी रहावं. उगाच नको तिथे अतीदेशप्रेम घुसवून त्रास करून घेऊ नये. :)

मलाही क्रिकेट अजिबात आवडत नाही. त्यापेक्षा मला रेड्याबरोबर कुस्ती खेळायला आणि धबधब्यातून गिर्यारोहण करायला आवडते.
तुम्हाला कुठला खेळ आवडतो?

क्रिकेटकडे दुर्लक्ष करायचे असेल तर मग दुसऱ्या खेळावर धागे काढा :) क्रिकेटवरच किती चर्चा करणार?

लोकांना क्रिकेट सोडून इतर खेळ आवडलेच पाहिजेत अशी सक्ती कशी करता येईल? कुठल्या का कारणामुळे असेना, भारतात क्रिकेटच सर्वात लोकप्रिय आहे हे कसे नाकारणार? जर का उद्या लोकांच्या आवडीनिवडी बदलल्या आणि पाच-तीन-दोन ला सध्या क्रिकेटला आहे तशी लोकप्रियता मिळाली तर बी.सी.सी.आय भिकेला लागेल आणि ५-३-२ चे बोर्ड अतीश्रीमंत होईल.

क्रिकेटची लोकप्रियता ही सगळी जाहिरातींची करामत आहे असेही म्हणता येणार नाही. उद्या कितीही जाहिराती केल्या तरी बाली बेटावरील केकाक नृत्य भारतात लोकप्रिय होईल असे मानायचे काही कारण नाही. त्यातूनही क्रिकेटपेक्षा जास्त चांगला पर्याय सापडला तर त्यालाही लोकप्रियता मिळेलच.

दुसरे म्हणजे केवळ भारतीय उपखंडात क्रिकेट जास्त लोकप्रिय आहे (वेस्ट इंडिजमधले देश दक्षिण अमेरिका खंडातही आहेत. ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंड हे भारतीय उपखंडात येत नाहीत. तरीही असोच) आणि इतर जगात क्रिकेटला कोणी विचारत नाही हे आपल्याला क्रिकेट का आवडतो हा प्रश्न पडायचे कारण असू नये. आपण आपल्याला आवडते ते करायचे की इतरांच्या तालावर नाचायचे? या बाबतीत अमेरिकन लोकांना मानले. त्यांच्या अमेरिकन फुटबॉलला अमेरिकेबाहेर फार कोणी विचारत नाही . तरीही ते तो खेळ अगदी जल्लोषात खेळतात. विद्यापीठात जर आपले विद्यापीठ विरूध्द दुसरे विद्यापीठ अशी अमेरिकन फुटबॉलची मॅच असेल तर अगदी जल्लोषाचे वातावरण असते. आपल्याला आवडते ना मग ती गोष्ट करायची. इतर लोक गेले तेल लावत.

मला स्वतःला तरी सायबाची भाषा आणि सायबाने दिलेला हा खेळ या दोन्ही गोष्टी खूप आवडतात. भले मग ते कुणाला गुलामगिरीचे प्रतिक वाटो.

क्रिकेट हा खेळ बहुंताशी जिथे ईंग्रजांच्या वसाहती तिथेच रुजला हे सत्यच आहे. पण ती गुलामगिरीची निशाणी नक्कीच म्हणता येणार नाही. कारण ईंग्रज गेल्यानंतर सत्तर वर्षे क्रिकेट खेळण्याची आपल्यावर कोणीही सक्ती केलेली नाही. मी त्या काळात नसल्यामुळे नक्की सांगता येणार नाही, पण सुरवातीला क्रिकेट नक्कीच आत्ताईतके लोकप्रिय नसावे. नाही म्हणायला पंचरंगी सामने, विजय हजारे, कर्नल सि.के. नायडू ह्यांच्या विषयी वाचायला मिळते. पण बाकी खेळही तितकेच लोकप्रिय होते. पण एखादा खेळ लोकप्रिय व्हायला हिरो लागतो, १९८३ ला वर्ड कप जिंकल्यानंतर भारतीय मातीत क्रिकेट खरे रुजले, त्या आधी हॉकी असेल. पण एकीकडे क्रिकेट्चा अतिरेक म्हणत असताना दोन महिन्यापुर्वी आपण आपल्या महिला क्रिकेट टिमधल्या मुलींची नावे तरी माहिती होती का? त्या फायनलला पोहचल्या आणि मुख्य म्हणजे मिडीयाने त्यांना उचलून धरले आणि जरी त्या उपविजेती ठरल्या असल्या तरी एका रात्रीत कोट्याधीश झाल्या. आता यामुळे क्रिकेट कोचिंग क्लबमधे मुलींच्या अ‍ॅडमिशन वाढल्याचे सांगलीच्या स्मॄती मांधनाने सांगितले. तेव्हा खेळ लोकप्रिय व्हायचा असेल तर हिरो पाहिजे.
आणि बाकीच्या खेळाकडे दुर्लक्ष होयत हे मला तरी पटत नाही. प्रो-कब्बडी लिगमुळे कब्बडीला ग्लॅमर आलेच कि. कब्बडीमधे करियर करायचा खेळाडू विचार करताहेत. सायना नेहवाल, पी. सिंधु यांच्यामुळे बॅडमिंग्टनला लोकप्रियता लाभलीच कि. विश्वास बसणार नाही पण बॅड्मिंगट्नचा शोध पुण्यात लागलाय, पण त्या खेळात आज चीनचे खेळाडू किती पुढे आहेत ते सांगायची आवश्यकता नाही. भारतातच हिमाचलप्रदेशात शोध लागलेल्या टेबल टेनिस मधे आपली अवस्था काय आहे? पण एखादा खेळाडू चमकेल आणि ते ही लोकप्रिय होईल अशी आशा करूया. आधी किती लोक जिम्नॅस्टिक बघायचे, पण दिपा कर्माकरमुळे निदान हे करीयर असू शकते हे समजलेच कि नाही. आज सांगलीसारख्या छोट्या शहरात बुध्दीबळाच्या उत्तम दर्जाच्या स्पर्धा होतात. सायकलिंगसारखे खेळात बरेच मि.पा.करही सामिल आहेत. मेरी कोम आणि विजेंदर मुळे बॉक्सिंगकडेही युवा वर्ग वळतोय. नरसिंह यादव, सुशील कुमार आणि फोगट भगिनीमुळे कुस्ती हा रोजीरोटीसाठी चांगला पर्याय होउ शकतो हा संदेश खेडोपाडी गेला आहे. तेव्हा सारेच दिप मंदावले म्हणायचे कारण नाही. हळुहळु पण निश्चितपणे ईतर खेळांची लोकप्रियता वाढते आहे. नेमबाजी हे त्याचे उत्तम उदाहरण.
बाकी क्रिकेटविषयी बोलायचे तर ज्या पध्द्तीने आपण चॅम्पीयन ट्रॉफित पाकिस्तान विरुध्द हरलो आणि नंतर कुंबळे प्रकरण, यामुळे त्यानंतर भारतीय पुरुष संघाची एकही मॅच बघीतली नाही. खेळाडू खेळापेक्षा मोठे होत असतील तर र्‍हास नक्की. बघुया काय होते आहे.

इंग्रजांनी क्रिकेट हा खेळ आणला त्या वेळची कारणे आणि परिस्थिती वेगळी असेल. दोन भिन्न संस्कृतीच्या लोकांची भेट झाल्यावर संस्कृतींच आदान प्रदान होणे हे अपरिहार्य ठरते. तसे ते होतच राहते. (थंड हवेच्या ठिकाणी वास्तव्यास म्हणून इंग्रज महाबळेश्वर ला जायचे तेव्हा त्यांनी तेथे स्ट्रॉबेरी ची लागवड केली होती म्हणे आणि तेव्हा भारताला स्ट्रॉबेरी कळली होती असे म्हणतात खरे खोटे त्या इंग्रजांनाच माहीत) त्या अर्थाने क्रिकेट भारतात आले रुजले बास इतकेच.
पण ते वाढले फोफावले ते वेगळ्या कारणामुळे. क्रिकेट या खेळात प्रचंड पैसा आहे आणि त्यासाठी लोक वेडी होतात हे कळल्यावर तो एक खेळ न राहता त्याच प्रचंड व्यापारीकरण सुरू झाल. जे आजच्या रूपात आपल्याला दिसत आहे.
इतर खेळ आहेत हे मान्य आहे पण त्याला राजाश्रय आणि ग्लॅमर (वलय की काय म्हणतात ते ) नसल्याने आपल्या देशातली तरुण पिढी त्याकडे जास्त वळत नाही. परवाच दही हंडी चे उंचच उंच थर बघतांना मनात विचार आला होता की केवळ 10 -11 लाख रूपयांकरिता आपला जीव सूध्द्धा धोक्यात घालणारी ही पोर ऑलिंपिक मधले साहसी खेळ करून स्वत: च आणि त्या बरोबरीने देशाच नाव उज्ज्वल का करत नाही ? त्यांच्यात तेवढी धमक असते. पण इतर खेळांना या देशात दही हंडी इतकही प्रोत्साहन दिल जात नाही. ते तस शासकीय पातळी वरून का दिल जात नाही तर त्यामुळे लोकांचं क्रिकेट कडे दुर्लक्ष होऊ शकत म्हणून. आणि त्यामुळे पैशाचा स्त्रोत कमी होऊ शकतो म्हणून. आता कबड्डीला उचलून धरलं जातंय. काही वर्षांनी याचे परिणाम दिसायला लागतील. पोर गल्ली गल्लीत रस्त्यावर कबड्डी खेळायला सुरवात करतील. आणि मग जेव्हा कबड्डी फुल्ल फॉर्म मध्ये येईल तेव्हा मा. शरद पवार BCKI (Board of Control for Kabbadi in India) चे अध्यक्ष होतील.
आपल्याला आवडत म्हणून आपण क्रिकेट पाहण यात काहीच गैर नाहीये पण एक गोष्ट लक्षात घेण्या सारखी आहे की आपल्याला तेच आवडत जे आपल्याला सातत्याने दाखवलं जात. आपल्या मुलांना छोटा भीम आवडतो आणि मिकी माऊस कडे ते ढुंकूनही बघत नाही आणि आपल्या लहानपणी आपण मिकी माऊस वरून जीव ओवाळून टाकत होतो. का तर आपल्याला तोच जास्त दाखवला जात होता म्हणून. आपण तेच वाचतो जे आपल्याला वाचायला दिले जाते याच धर्ती वर आपण असे म्हणू शकतो की आपण तेच बघतो जे आपल्याला बघायला दिले जाते.
कुणी म्हणेल ठीक आहे तसे का असेना पण तो एक खेळ च तर आहे. परंतु फक्त एकाच खेळाकडे लक्ष दिल्यामुळे 125 कोटी भारतीया मधून केवळ 11 जणांनाच आपले कसब दाखवण्याची संधी मिळते. बाकीच्या लोकांपैकी काहींना गोळा फेकीत गती असूनही प्रोत्साहन, निकोप वातावरण आणि उज्ज्वल भविष्य नसल्याने ते ती कला माळावरती म्हशी वळण्या साठी अमलात आणत आहेत.

बाहेर नसेल कुत्र विचारीत, भारताने का फिकीर करावी? आपल्याला आवडतो खेळ तर खेळावा, बघावा. फुटबॉल असा काय भारी खेळ आहे की भारताने इण्टरेस्ट नसताना त्यात पडावे? भारत खेळत नाही, अमेरिका खेळत नाही, चीन नक्की काय खेळतो कोणालाच माहीत नाही. अर्धी लोकसंख्या इथेच झाली. बाकी लोक काय खेळतात आपण कशाला चिंता करावी?

आता क्रिकेट वाल्यांनी ऑलिम्पिक वाल्यांना रोखले आहे का चांगला परफॉर्मन्स देण्यापासून? सरकारचे क्रीडा खाते आहे ना त्यांच्याकरता? क्रिकेट तर सरकारवरही अवलंबून नाही. ऑलिम्पिक मधल्या बेकार कामगिरीचे कारण आयओसी मधले राजकारण, खुजे लोक आणि भ्रष्टाचार आहे. क्रिकेटचा काही संबंध नाही.

बाकी मारिया कोण लागून गेली आहे? सचिन माहीत नसलेल्या लोकांपेक्षा मारिया माहीत नसलेले लोकच जास्त असतील.

बाय द वे क्रिकेट हा फुटबॉल खालोखाल जगातील नं २ चा लोकप्रिय खेळ आहे.

अमरेंद्र बाहुबली,

मला वाटतं की क्रिकेटच्या प्रत्येक तिकिटावर व/वा अन्य उत्पन्नाच्या बाबीवर देशी खेलोत्तेजनार्थ १% कर बसवावा.

आ.न.,
-गा.पै.

अश्या रितीने क्रिकेटच्या धाग्याने अर्धशतकी मजल मारल्याबध्ध्ल अमरेंद्र बाहुबली यांनी गदा, आपलं बॅट उंचावून मि.पा.करांना धन्यवाद द्यावा.

हा प्रश्न विचारात घेण्यासारखा आहे , पण त्यात काही नवीन नाही , जसे पुण्यात दोन प्रकारचे लोक असतात एक चितळेंना त्यांचे उत्पादन ना बघता बहिषकर घालणारे आणि दुसरे चितळे जे काही विकतील त्यावर डोळे झाकून विस्वास ठेवणारे आणि घेणारे
तसेच क्रिकेट बद्दल भारतात आहे , हे टोक नाही तर ते टोक

काही देशात फक्त एका खेळावर सगळं नसते त्यामुळे ऋतू प्रमाणे खेळ असतो तिथे असे दिसत नाही

एकूणच मैदानी खेळ या बाबत भारतात आनंदच आहे हे हि सत्य आहे ( त्याला अनेक का रणे आहेत काही योग्य काही अयोग्य )
पण म्हणून क्रिकेट चा दुस्वास करावं हे हि योग्य नाही
इतर अनेक देशात हि एकाच खेलाकडे लक्ष दिले जाते उदाहरण छोटा सा कतार किंवा सौदी तिथे सॉकर / फूट बॉल / कॅनडात आईस हॉकी ( कानडा आणि युनाइटेड स्टेट्स वसली ती ब्रिटिशांमुळेच तरी तिथे क्रिकेट उगवले नाही भारत त्याचे पीक आले ..

सामोआ सारखा छोटा देश रग्बी डोकयावर घेतो

आई पी एल हा एक करमणुकीचा खेळ आहे (जसे प्ऑस्ट्रेल्यात पॅकर सर्कस सुरु झाली तसे ), त्यातून भारतातही उलाढाल वाढ हली तर चांगलेच आहे कि ....
सरकारने कोणता खेळ जोपसण्यावर पैसे खर्च करावा हा वेगळं प्रश्न आहे हे मान्य