सह्याद्रीतल्या अपघातांची शेल्फी

आपल्या राजांनी हे सगळे गड-किल्ले लढवले जगवले वाढवले, आपण निदान त्याचं पावित्र्य तरी राखूया की, काय म्हणता....!

ह्याच्याशि सहमत, आपल्या भावना पोचल्या. पण मध्ये मध्ये ग्रामीण किंवा बोलीभाषेची सरमिसळ खटकली.

हा सह्याद्री म्हणजे भोळा शंकर आहे. एखाद्यावर माया लावली की त्याची पुरेपूर काळजी घेणार, त्याला सर्वतोपरी जपणार पण त्याच्या मर्यादा ओलांडून जर कोणी त्याला आव्हान देत असेल तर सह्याद्रीचा तांडव झेलायची ताकत अजूनतरी कोणामध्ये आली असेल असं मला वाटत नाही.

प्रचंड सहमत.

खुप मनापासून आणि शंभर टक्के खर लिहिलय. सघ्या होत काय कि फेसबुकवर नाही तर व्हॉटस अ‍ॅपवर डि.पी. ठेवण्यासाठी कुठेतरी जायची टुम काढली जाते. या कुठेतरीला काहीही अर्थ नसतो. बर्‍याच ब्लॉगवर मी वाचतो," शुक्रवारी ट्रेक फायनल झाला आणि आम्ही निघालो", हे काय ट्रेकचे नियोजन आहे? सुदैवाने ईंटरनेटच्या माध्यमातून आधी गेलेल्यांचे अनुभव, गुगल अर्थ किवा विकीमॅपीयासारखी टूल्स उपलब्ध असताना ईतका गहाळपणा का?
लोकाना धड किल्ल्यांची नावे माहिती नसतात. सुधागडाला साधुगड? शिवाय सेल्फीछाप मंडळीचा निराळाच प्रॉब्लेम, त्यांना प्रत्येक जागेवर तोंड डुकरासारखे करून किंवा मुंगसासारखे करून मी ईथे गेलो होतो याचा पुरावा निर्माण करण्यातच रस. ना त्या जागेचे महत्व माहिती, ना धड निसर्गाचा आनंद. शिवाय पुरेशी माहिती नसलेले, केवळ रविवारच्या अल्पश्या श्रमात भरपुर कमावणारे भुछत्रासारखे उगवलेले ट्रेकिंग ग्रुप. मग अंधारबन ट्रेकला दोन जण वाहून गेले, धबधब्यात वडील, मुलगी वाहुन गेले अश्या बातम्या वाचायला मिळतात.
या प्रकारासाठी प्रसंगी खाजगी यंत्रणाची मदत घेउन मर्यादित पर्यटक सोडायला हवेत. हुल्लडबाजाना सरळ चोप दिला पाहिजे तरच हा प्रकार कमी होईल.

तसं म्हनलं तर अल्लड वयातच या सह्याद्रीचा नाद लागला. सध्याच्या भाषेत सांगायच तर ते addicted का काय ते म्हणतात ते. आणि या सह्याद्रीने पण खुल्या मनाने आम्हाला त्याच्या कवेत घेतलं. त्याच्या अंगाखांद्यावर खेळू दिलंं. माया लावली. थंडी-पावसाचं राहायला गुहा दिल्या,बिसलेरी झक मारल असं प्यायला पाणी दिलं. एवढं सगळं का तर आम्ही त्याला आमचं मानलय. त्याने पण कधीच आम्हाला हाडतुड केली नाय. एखादी माहेरवाशीन माहेरी गेल्यावर तिला जो आनंद मिळतो तोच आनंद या सह्याद्रीत आम्हाला मिळतो. आमच्या सारख्याचं माहेर च आहे हे. एखादा ट्रेक हुकला की तोंडं बारीक व्हायची आमची. लै काळजी आणि जीव लावला यानी आम्हा पोररांना. इतक्या वर्षात आमचा साधा पाय देखील या सह्याद्री ने कधी मुरगळू दिला नाही आणि आता अचानक इतक्या लोककांच्या जीवावर का रे उठला बाबा तू? जिकडे बघावं तिकडं कोणतरी मरतंय, जखमी होतंय. काय झालं नक्की याला? का कोपला एवढा रे तू? आम्हाला प्यायला बिसलेरी पेक्षा भारी पाणी देतोय आणि बाकी लोक्काना त्याच पाण्यात ढकलतो? असा फरक का रे बाबा?

पोटं-तिडकींनं लिहिलंय ! आवडलं !
वाईट परिस्थिती आहे. आज काल शनिवार-रविवार साप्ताहांत कुठं जायचं म्हंजे अंगावर काटा येतो. सेल्फिचा रोग झपाट्यानं पसरलाय, आणखी आणखी पसरत चाललाय. धोकादायक जागेतल्या सेल्फि साठी रू. एक लाख डिपॉझिट घेतले पाहिजेत, व रू. एक हजार प्रति-सेल्फि आकार लावला पाहिजे.

कळकळीने लिहीलंय तुम्ही. मात्र फेसबुक आणि व्हात्सापवर सेल्फी लावण्यासाठी जे केवळ फोटो काढण्यासाठी निसर्गाला गृहीत धरतात त्यांना हे कधीच कळणार नाही.

पूर्वी पावसाळ्यात शनिवारी सकाळी ताम्हिणी घाटातून गावी जात असे आणि रविवारी संध्याकाळी पुण्यात परतत असे. मात्र आता रविवारी संध्याकाळी पुण्यात परतण्याचा पर्याय बंद झाला आहे.

जागोजागी वाहतुकीची कोंडी आणि कसलाही धरबंद नसलेल्या कमरेवरून अंतर्वस्त्र खाली घसरलेल्या पेताड लोकांच्यातून वाट काढत वेळेत पुण्यात पोचणे अवघड झाले आहे. शिवाय हे माजोरडे लोक रस्ता आपल्या पिताश्रीच्या मालकीचा असल्याप्रमाणे अक्षरशः नंगानाच घालत असतात रस्त्यावर. त्यामुळे यांना बाजूला करण्यासाठी हॉर्न वाजवणे हा पर्याय कामाचा नसतो.

' It's so cheap na..... असं म्हणून नाही भागणार आता.काहीतरी ठोस भूमिका घ्यावी लागेन.'

- म्हणजे नेमकं काय आणि कुठे कुठे करायचं?
हे कुणी एक दोघे नसतात ज्यांना समजवावं, झुंडीने लोकं असे प्रकार करतात, कुणाकुणाला, किती रोखणार,
जिथे गेलो ते ठिकाण बघायचे, अनुभवायचे सोडून दंगा आणि धंगाणा करण्यात काही लोकांना कसली मौज वाटते खरंच कळत नाही.
अर्थात अशांसाठी अनुभव घेणं हा हेतू नसतोच, 'आता उरलो फक्त सेल्फीपुरता' हे आजचे वास्तव आहे.

वर दुर्गविहारी यांनी लिहीलेय त्याच्याशीही पूर्णपणे सहमत. आणि हे प्रकार फक्त सह्याद्री पुरते मर्यादित राहिले नाहीतय.
कुठल्याही पर्यटन स्थळी गेले की थोड्याफार फरकाने अशाच प्रकारचे अनुभव येतात. त्यामुळे अशा ठिकाणी जाणं नको अस होतं.
पांडवलेणी परिसरात, तिथल्या शिल्पांपुढे, त्यांना कव्हर करून उभे राहून सेल्फीज काढणारे लोक पाहून काय बोलावं सुचत नाही.
अनेक सुंदर निसर्गरम्य ठिकाणं लोकं कचरा करून खराब करू शकतात, हे पाहून मन विषण्ण होतं,

अशी अनेक ठिकाणे संपूर्ण भारतात असतील ज्यांची पर्यटनाने, पर्यटकांनी वाट लावून टाकलेली आहे.
त्यापेक्षा ही ठिकाणं अप्रसिध्द, अननोन राहिलेलीच बरी, ती व्यवस्थित टिकून तरी राहतील.

मनापासून लिहिलंय तुम्ही. पण ह्याच्यवर काहीही उपाय नाही.

मी आजच मुळशी / ताम्हिणी घाट इथे जाऊन आलो. गुरुवार असल्याने शक्यतो कुणी नसेल असे वाटले होते. पण तसे काही झाले नाही. जवळपास ५० एक दुचाकींवरून एक मोठा ग्रुप अंगातील शर्ट काढून, भयानक ओरडत चालला होता. घाटात अजून ३ मोठे ग्रुप दिसले जे गाडी रस्त्यात उभी करून पूर्ण रस्त्यात बोंबा मारत उघडे नाचत होते. कारमधून डोके बाहेर काढून पावसात भिज, टपावर बसून प्रवास कर, चालत्या दुचाकीवर मागे उभे राहून पुढच्याला शूटिंग करायला सांगणे हे ही प्रकार होतेच0.

गेल्या रविवारी पुरंदर किल्ल्यावर गेलो होतो. आता हा किल्ला आर्मिच्या ताब्यात दिला गेला आहे. आत जाणाऱ्या प्रत्येक गाडीची एंट्री करून मगच आत सोडली जात होती. गडावर कॅमेरावाला मोबाईल किंवा कॅमेरा घेऊन जायला आणि फोटो काढायला बंदी आहे. पार्किंगच्या ठिकाणी एक अर्मिवाला प्रत्येकाला कॅमेरावाला मोबाईल किंवा कॅमेरा जवळ घेऊन गडावर जाऊ नका अशा सूचना करत होता. तरी सुद्धा काही महाभाग लपवून मोबाईल वर घेऊन गेले आणि गडावर फोटो सेशन करत होतेच.

साक्षात आर्मिच्या नियमाला धाब्यावर बसवणारी ही लोक अन्य कुणाला भीक घालतील का?

आपण किती उंचीवर वावरत याचे बऱ्याच जणांना भानच राहात नाही. उगीच पोरींसमोर चमकण्यासाठी स्टंट करणे ही तर सामान्य गोष्ट झालीय.
काही दिवसांपूर्वी आमच्या माहुली गडाच्या पायथ्याला असलेल्या धबधब्यात उंचावरून उडी मारताना एक तरुणाने आत्मघात करून घेतला. विशेष म्हणजे त्याचा व्हिडीओ सगळीकडे व्हायरल झाला.
आजची तरुणाई मदत करण्या ऐवजी शूटिंग करण्यात धन्यता मानते हे तर त्याहून घातक.

आपण किती उंचीवर वावरत याचे बऱ्याच जणांना भानच राहात नाही. उगीच पोरींसमोर चमकण्यासाठी स्टंट करणे ही तर सामान्य गोष्ट झालीय.
काही दिवसांपूर्वी आमच्या माहुली गडाच्या पायथ्याला असलेल्या धबधब्यात उंचावरून उडी मारताना एक तरुणाने आत्मघात करून घेतला. विशेष म्हणजे त्याचा व्हिडीओ सगळीकडे व्हायरल झाला.
आजची तरुणाई मदत करण्या ऐवजी शूटिंग करण्यात धन्यता मानते हे तर त्याहून घातक.

लेख लिहिण्यामागची तुमची कळकळ जाणवली. पण अजून एक करा. तुम्ही सह्याद्रीच्या अंगाखांद्यावर बागडला आहात तर तुम्हाला त्याचे खाचखळगे पूर्ण माहित असतील. कृपया अशी एखाद दोन ठिकाणं घ्या जिथे जास्तीतजास्त लोकं जातात, आणि मग त्या ठिकाणावरचे धोके काय आहेत ते लिहा (उदा.: टोकदार खडक किंवा दगड, नदीचे किंवा तलावाचे उथळ पात्र ज्यात उंचावरून उडी मारली तर धोका संभवतो, निसरडी वाट वगैरे). अति-उत्साहाच्या भरात तरुणाई काय काय करते हे आता आपल्या सर्वांना माहित आहे पण मग अश्याच तरुणाईसाठी काही मोलाच्या सूचना केल्यात तर काही प्राण वाचविण्याचे पुण्य आपल्याला लाभू शकेल. हे लिहिण्याचे कारण की आजपासून २५ वर्षांपूर्वी पावसाळ्यात लोहगड-विसापूरला ट्रेकिंगसाठी गेलो होतो त्यावेळी दुसर्या एका ग्रुपमधील काही 'हुशार' मंडळी नेहेमीची पायवाट सोडून डोंगर उतारावरून, निसरड्या मातीवरून वर चढण्याचा प्रयत्न करीत होती. भर पावसात माती मोकळी झाल्याने ते धड वर पोहोचू शकत नव्हते की खाली उतरू शकत नव्हते. शेवटी दिवेलागणीच्या वेळी फायरब्रिगेडच्या लोकांनी दोर टाकून त्यांना सुखरूप वर आणले. त्यावेळी सेल्फी नव्हते पण तरुणाईचा 'अति-उत्साह', 'मुलींवर इम्प्रेशन पाडणे' वगैरे स्वभाव वैशिष्ठ्ये कालातीत असतात असे मला वाटते.

लेख आवडला. टुरिस्ट मनोवृत्ती कुठेही फिरायला गेलात तरी दुर्दैवाने असतेच आणि जाणवते.

सह्याद्रीतली दरी कशी खोलखोल
खोलखोल
सह्याद्री
तू माझ्याशी गोर बोल
गोर बोल

अतिशय कळकळीने लिहिलेला लेख, सगळ्या मुद्द्यांवर सहमत आहे, फक्त ते ऐकत नसतील तर चोप देऊन सरळ करा प्रवृत्ती आमच्या प्रकृतीस मानवणारी नाही, त्याला एक आमची असहमती रुजू करतोय.

यामागे सर्वात जास्त कारणीभूत काही असेल तर तो आहे आपला निष्काळजीपणाचा स्वभाव. निसर्गाबद्दल, स्वच्छतेबद्दल, शांततेच्या इतरांच्या अधिकाराबद्दल, आपल्या एक सामाजिक प्राणी म्हणून असणाऱ्या कर्तव्यांबद्दल अजिबात काहीही देणेघेणे नसल्यासारखे आपण वागतो. दुसरे म्हणजे असे प्रकार एकटा-दुकटा असताना फारसे घडत नाहीत. ते घडतात गर्दीत असताना. कारण गर्दीला चेहरा नसतो. आणि गर्दीमध्ये मनुष्याच्या संस्कारांचे मुखवटे गळून पडतात.

ह्यावर आगाफी लहानपणापासूनच समाजात वागण्याचे एथिक्स आणि एटिकेट्स हे कटाक्षाने शिकवले गेले पाहिजेत आणि नियम तोडणाऱ्यांना कडक शिक्षा होते हे लोकांच्या मनावर बिंबवले गेले पाहिजे.

" मानव हा सुशिक्षित प्राणी आहे हा त्याने केलेला दावा तोपर्यंतच खरा आहे जोपर्यंत अन्य कुण्या प्राण्याने तो केलेला नाही"

सहमत...अशा लोकांना खरंच वठणीवर आणलं पाहिजे.

धोके सांगणारे काका कुणालाही आवडत नाहीत.

पटलाय लेख. यात आपण स्वता काही लोकांना थांबवू शकत असलो तर ते जरूर करावे. मे बी दहापैकी एखादा तरी ऐकेल. बाकी लेखात म्हणल्याप्रमाणे खरोखरीच कंबरड्यात लाथ घालावी असे कितीक वेळा वाटते

असे नसणारे, आणि असे लोक नावडणारे लोकही खूप आहेत पाहून बरं वाटलं. नैतर हे लोक इतके आहेत कि अदबीने निसर्गाचा आनंद घेणारे लोक नाहीतच कि काय असा गैरसमज करून बसलेलो.

असाच एक समोर बघितलेला किस्सा टाकायचा आहे. निवांत टाकतो.

आंबोली मध्ये मौज(?) मस्तीमुळे आणखी काही जणांचा अंत.

http://www.esakal.com/maharashtra/marathi-news-amboli-chikhaldara-touris...