शिर्डीतून मराठी हद्दपार? म.टा.तील लेख.

मला वाटते याला कारण मराठी माणूसच आहे. त्या तामिळी दुकान वाल्याना या जागा काय मराठी माणसाच्या मदतीशिवाय मिळाल्या आहेत. आपण इतर प्रांतात जा एकही पाटि तेथील स्थानिक भाषा सोडून हींदी मधे दिसणार नाही. राहीला प्रश्न आपल्या राष्ट्रभाषेचा तर त्या राष्ट्रभाषेमुळे मराठी माणसाचे आणि पर्यायाने मराठी भाषेचे जितके नुकसान केले आहे तितके कदाचित इंग्रजीने देखील केले नसेल. मझ्या भावना मी या लेखामधे व्यक्त करत(हा लेख काथ्याकूट सदराखाली नसतानाही) आहे कारण राहवत नाही.
मुंबई तर गेली मराठी माणसाच्या हातातून.(मुंबई मधे शिवसेनेची सत्ता असली तरी मुंबईची व्यवहारभाषा मराठी नाही हे जाणून घ्यावे.) हल्ली तर मला पुण्यात पुण्याबाहेरची काही अशी मंडळी भेटली की जे अशा गैरसमजात होते की पुण्यात यायचे तर हींदी यावी लागते.(तळपायची आग मस्तकात जाणे म्हणजे काय ते मी तेंव्हा अनुभवले). पु.ल. म्हणत असत की पुण्यात घरातून रस्त्यावर आले तरी असे वाटते की माजघरातून ओसरीवर आलो आहे. अशा पुण्याची ख्याती आपल्या महारष्ट्रातच ही अशी व्हावी या सारखे दु:ख नाही.
त्याच गोष्टीची पुढची पायरी ही उपरोल्लिखित बाब मला वाटते.
आणि या गोष्टींकडे 'कालाय तस्मै नमः' म्हणून दुर्लक्ष करणारे लोक मला आळशी आणि बुळचट वाटतात. त्याना कोणत्याच गोष्टीचा वाईटपणा घेऊन ती गोष्ट करायची नसते. कुठल्याच आपल्या 'मराठी' मित्राला वाईटपणा घेऊन मराठीतच बोल असे आग्रहाने सांगायचे नसते. यामुळेच आपल्या मातृभाषेची अशी अवस्था झाली आहे.
(जाज्वल्य मराठीप्रेमी)
-डॅनी
पुण्याचे पेशवे

साईबाबा उगाच अमराठी लोकांना भक्तीचा प्रत्यय का देतात? मग ही भक्त लोकं मराठी शिकायचा काही प्रयत्न न करता धावत-धावत शिर्डीला येतात. आणि शिर्डीतले दुकानदार या अमराठी तथाकथित भक्तांची सोय का बघतात कोणास ठाऊक. अहो, ज्या गावची भाषा आपण बोलत नाहीत त्या गावच्या देवाची किंवा साईबाबांची भक्ती करायची तर मराठी नीट बोलायला-वाचायला शिकायला काय झाले.

काही वर्षांपूर्वी उडिया न शिकता मी पुरीच्या जगन्नाथाच्या देवस्थानाला गेलो होतो. बिगर-उडिया भाषेतले काही बोर्ड वाचून माझी पुरेशी सोय झाली. पण माझी अशी सोय केल्यामुळे ओरिसा राज्याचे वाटोळे झाल्याशिवाय राहाणार नाही असे पदोपदी जाणवले. उगाच नाही "ओरिसानाथ" ऐवजी त्या देवाचा "जगन्नाथ" झाला! किती भयंकर!

अशी दुर्गती शिर्डीची होऊ नये. साईबाबांचे वचन "सबका मालिक एक" बदलून "फक्त मराठी [आणि वाटल्यास हिंदी] बोलणार्‍यांचा मालिक एक" असे असते तर किती बरे झाले असते, नाही का?

सर,
आपण जगन्नाथांच्या दर्शनाला गेलात तर तिथे सर्वच पाट्या आपण जी भाषा जाणता त्यात होत्या? का काही काही तेथील स्थानिक भाषेतही होत्या?
रुम चाहिए ? मंदिर के पासही लॉज है। दर्शन करोगे ? व्ही . आय . पी . पास भी दिलादुँगा ... लक्झरी , व्होल्वो बसका तिकीट चाहिए ? टॅक्सी भी मिलेगी .....' साईबाबांच्या शिर्डी भूमीत पाऊल टाकताच पदोपदी असे ऐकायला मिळतेच ; पण फुलवाल्यापासून हॉटेल , लॉजींगवाल्यापर्यंत सर्वच व्यावसायिकांच्या पाट्यांकडे नजर टाकल्यास मराठीचे कुठेही दर्शन घडत नाही . मात्र इंग्रजी , तेलुगु , गुजराती भाषेतील बोर्ड ठळकपणे दिसतात .

यात एक तरी पाटी मराठीत असल्याचा उल्लेख आहे का? ...कारण मराठी माणसाला हींदी चालते. त्याला मराठी अस्मिता नाही. (जरी मराठी अस्मिता फक्त भाषेशीच निगडीत आहे असे नाही. पण भाषा हा महत्वाचा दुवा नक्की आहे.)

साईनाथ विश्वात्मक संत आहेत, पण आपण नाही आहोत ना मग आपण आपल्या पातळीरून विचार करावा. त्यासाठी साईबाबांच्या तत्वज्ञानामागे आपण लपणे मला रुचणार नाही. म्हणूनच मी वरील प्रतिक्रिया प्रकाशित केली.
आज आपण महाराष्ट्रात गेलात तर मुंबई आणि शिर्डी ही २ ज्ञात उदाहरणे आहेत की जिथे मराठी हद्दपार होत चालली आहेत. पुण्यात परीस्थिती काही भिन्न नाही. पण कामगार आयुक्त ल.रा.शिंदे यांच्या प्रयत्नामुळे काही प्रमाणात का होईना मराठीत पाट्या दिसत आहेत.
असो. जशी बुद्धी साईबाबा देतील तसा प्रत्येक माणूस विचार करतो.
साईभक्त
डॅनी.
पुण्याचे पेशवे
ता.क. वरील विधानांमुळे कोणी दुखावले असेल तर जाहीर माफी मागतो.

हे वाचा.

http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/2750101.cms

Doing what you like is freedom. Liking what you do is happiness.

कारवाई करणार्‍या सर्व सरकारी अधिकार्‍यांचे अभिनंदन.
सरकारी कारवाईमुळे प्रसन्न झालेला.
डॅनी.
पुण्याचे पेशवे

डिसेंबर २२, २००७ (म्हणजे हल्लीच) आंध्र सरकारने निर्णय घेतला की दुकानाच्या पाट्या तेलुगूत असल्याच पाहिजे (दुसरी ओळ वेगळ्या भाषेत असल्यास चालेल).

http://www.andhranews.net/state/2007/December/22-Displaying-shop-names-T...

त्यांचेही अभिनंदन.

काही प्रश्न :
१. हा प्रकार संसर्गजन्य आहे काय?
२. हा हुकूम आंध्र सरकारने तिरुपती येथे लागू करून दाखवल्यास त्यांचे पुन्हा विस्मयचकित अभिनंदन करीन. कारण "देवभक्ती विरुद्ध प्रादिशिक अस्मिता" चढाओढीत बहुधा देवभक्ती जिंकते. "बाजार विरुद्ध कुठलीही अस्मिता" चढाओढीत बहुधा बाजार जिंकतो (भारतातल्या/अमेरिकेतल्या महाग वस्तूऐवजी भारतीय/अमेरिकन गिर्‍हाईक स्वस्त चिनी वस्तू घेतो). शाहाणा भारतीय उद्योजक बाजाराविरुद्ध लढण्याऐवजी आपला माल बाजारात उठेल अशी समेट करतो, अस्मिता आणि बाजार दोन्हीही खुश! तेलुगू अस्मिता देवभक्ती आणि बाजार दोघांशी समेट करण्याऐवजी दोघांविरुद्ध लढेल का? जिंकेल का? हे माझे मोठे कुतूहल आहे.

आम्ही स्वतःला सोशिक आणि सूज्ञ याच कारणामुळे म्हणवतो 'कारण भाषेचा आग्रह कुठे धरायचा आणि दुराग्रह कुठे धरायचा नाही हे कळते म्हणून'.

शिर्डीच्या बाजारपेठेतले फलक काय माहिती देतात? अमुक हॉटेलातली खोली किफायतशीर किमतीला भाड्याला देणे आहे, इ. इ.
"मग मुंबईत दलालबाजाराला लागू असलेले कारण शिर्डीच्या बाजारपेठेत का लागू नाही, तेही समजावून द्यावे."
आता शिर्डीचा बाजार आणि शेअर बाजार यातला फरक आपणही जाणता आणि आपण आम्हाला(तात्यांना) सूज्ञही म्हणता तर सूज्ञ माणूस शेअर बाजारावर मराठीत फलक लावायला तोपर्यंत सांगणार नाही जो पर्यंत मराठी माणसाचे ६०% वर्चस्व तिथे प्रस्थापित होत नाही.(एक दिवस तो ही नक्कीच उजाडेल यात शंकाच नाही).

राहीला प्रश्न शिर्डीच्या बाजाराचा तर तिथे प्रश्न आहे भाषिक स्वाभिमानाचा. दुकानाच्या पाट्या या इतर भाषेत लिहील्या जातात(मुख्यत्वे 'हींदीत') यास कारण म्हणजे मराठी माणूस 'हींदी'ला राष्ट्रभाषा मानतो म्हणून. म्हणून या राष्ट्रीय गुणाचा गैरफायदा घेऊन मराठीवर उठणारे हात थोपवायला नकोत का?
'संस्थानातल्या धर्मशाळा , पी . आर . ओ ., मंदिर या कार्यालयातील कर्मचाऱ्यांच्या तोंडीही कधी मराठी ऐकायला मिळत नाही ' हे कशाचे द्योतक आहे??? मराठी माणूस मराठीचा आग्रही अभिमानी नाही याचेच. जेव्हा हे घडेल तेव्हा शिर्डीतल्या पाट्या आपोआपच येतील मराठीत. पण सध्या तरी सरकारी अधिकाराचा वापर करून सक्तीने अंमलवजावणी करणे हे योग्य.

आणि शिर्डीच्या बाबतीत मी खात्रीने सांगू शकतो की ५०-६० % भक्त मराठीच असतात.

(तात्यांवरील आरोप स्वत:वर घेणारा..आणि प्रतिक्रीया देणारा)
डॅनी
पुण्याचे पेशवे

चूकून २ दा टिचकी मारली.

कधी कधी अतिरेकी होतो .
कारण एखादे स्थळ जेव्हा पर्यटन स्थळ होते त्यावेळी वेगवेगळ्या प्रांतातून लोक तिथे येणार, त्यांच्यामुळे तिथे व्यवसाय निर्माण होणार. त्यांची सोय पहाणे हा व्यवहार आहे. अशा स्थळी समोर आलेला माणूस कोणती भाषा जाणतो हे त्याच्याकडे बघून कळत नाही त्यामुळे साहजिकच राष्ट्रभाषेचा आधार प्रथम घेतला जाणार. तुम्ही मराठीतून बोलायला सुरुवात केलीत तर तिथले दुकानदार मराठीतूनच बोलतात हा माझा अनुभव आहे.
आणखी एक मुद्दा - महाराष्ट्रातूनच तिथे मुक्कामाला कितीसे लोक येत असतील फारच थोडे - बहुसंख्येने गुजराथ, मध्यप्रदेश, आंध्रातून लोक येतात. त्यामुळे ठसठशीत पणे त्या त्या भाषांमधून पाट्या दिसणार.

एक उदाहरण - लंडनजवळ "साऊथहॉल" नावाचे एक स्टेशन आहे तिथे मोठ्या प्रमाणावर पंजाबी/शीख लोकांची वस्ती आहे. तिथे सगळीकडे इंग्लिशसोबत"गुरुमुखी" लिपीतल्याही पाट्या मला दिसल्या. माझी भाषा पंजाबी नसूनही मला फार बरे वाटले. आपली भाषा दिसली तर
लोकांना आपुलकी वाटते. हा व्यवसायाचा मंत्र आहे. न्यूयॉर्क लाही बसचे वेळापत्रक इंल्गिश आणि गुजराथी भाषेतून बघितल्याचे स्मरते.

तसेच धनंजयने मांडलेला शेयर बाजाराचा मुद्दा पटणारा आहे.

तेव्हा, वरील सर्व चर्चा बघून मला असे वाटते की, शिर्डीमधे पाट्या मराठीतून असल्याच पाहिजेत पण गरजेप्रमाणे इतर भाषातही असायला हरकत नसावी.
लगेच लाठ्या- काठ्या घेऊन धावण्याची गरज नाही!

चतुरंग