इंपॉसिबल मेलडी : ओपी !

सहमत, अजुन इतरही बर्‍याच गाण्यांबद्दल लिहिता येणे शक्य आहे. तेही आले तर अधिकच आनंद वाटेल.

लेख सुरु होता होताच संपला. अजून लिहिलेले वाचायला नक्कीच आवडले असते.
कितीतरी गाण्यांवर लिहिता येईल. प्रसिद्ध झालेल्या गाण्यांबद्दल तर लिहिता येईलच पण काही गाणी फारशी लोकप्रिय होत नाहीत पण अनवट शब्द आणि सुरावट असेल तर मनात रुतून राहतात. अशा गाण्यांबद्दलही लिहावे, अशी विनंती.

क्या बात है संक्षी...!!
लेख आवडला.

स्वतःचा वेगळा रंग आणि ढंग टिकवून ठेवून, आपल्याच मस्तीत, आपल्याच धुंदीत नशीलं संगीत देत रहाणार्या ओपींना सलाम.

र्‍हीदम कींग हा खिताब त्यांच्यावर जरा अन्यायच करतो असं कधी कधी मला वाटतं. त्यांनी जितकी ठेकेबाज गाणी दिलीत तितकीच निव्वळ सुमधूर गाणी ही दिली आहेतच! काव्याची ऊत्तम जाण असलेल्या संगीतकारांपैकी एक. अनेक प्रतिभाशाली संगीतकारांच्या मांदियाळीतील या सम हा च.

ओपीवरील पुढील भागांच्या प्रतिक्षेत.

संक्षी
फार सुंदर लेख
एक मागणी ओपींच्या संगीतात त्यांनी लोकगीतांमधुन जे कलात्मक कुशलतेने निवडुन वापरलेलं होत.
त्याचा कसा कुठल्या गाण्यात सुंदर वापर केला हे थोड सोदाहरण तुलनात्मकतेने दाखवल्यास
आनंद होइल
संक्षींचा जुना फॅन
धन्यवाद

अतिशय सुरेख लेख! अजून वाचायला आवडले असते.

सभी तो लता के गुलाम है असं म्हणत ओपींनी आपली कारकीर्द गाजवली. प्रीतम आन मिलो, मै सोया अखियां मिचे, मुझे देखो हसरत की तस्वीर हूं मै, प्यार पर बस तो नही है - सगळी एकाएकी बढकर एक. रफी-आशा यांची ओपींनी दिलेली द्वंद्वगीतं, विशेषतः नया दौर आणि काश्मीर की कली मधली - हा तर ग्रंथाचा विषय आहे.
लेख आवडला. अजून या विषयावर वाचायला आवडेल.

ओपी , शंकर जयकिशन आहेत , म्हणुन सामान्य लोक इतके तणावाचे आयुश्यही सुखात जगत आहेत

ओपी , शंकर जयकिशन आहेत , म्हणुन सामान्य लोक इतके तणावाचे आयुश्यही सुखात जगत आहेत

शिवाजीमहाराजांपासून सचिनपर्यंत आणि लतापासून मोदीपर्यंत कोणाचीही भक्ती करू नये. कारण भक्ती आंधळी असते.
डोळसपणे प्रेरणा घ्यावी, आनंद घ्यावा आणि आपलं व इतरांचं जीवन अजून चांगलं बनवावं.

छ्या ! सं क्षी इतका तोकडा लेख ओपी नय्यर यांच्यावर लिहतीलसे वाटत नाही . ओपी हे शापित गन्धर्व होते इतकेच नमूद करतो. बास हेच वर्णन योग्य वाट्तेय !

देखो बिजली डोले बीन बादल की! मधे मी आनंदजींची मुलाखत पाहात होतो तेंव्हा ते म्हणाले इस तालमें तो हमेभी गाना बांधना मुश्कील है, इसे आडा चौताल कहेते है.

संक्षी - हा साधासुधा त्रिताल आहे. आडा चौताल वगैरे काहीतरी फेकु नका ( उगाचच आनंदजींची बदनामी )

लता मंगेशकरसारख्या स्वरसाम्राज्ञीच्या उपेक्षेवर बेदिक्कत मात करत स्वतःची संपूर्ण कारकिर्द घडवणारा हा एकमेव संगीतकार

सुगमसंगितात गाणार्‍याचे काँट्रीब्युशन ५-१० टक्क्या पेक्षा जास्त नसते. खरी दाद चाल लावणार्‍या संगीतकाराला आणि नंतर गीत लिहीणार्‍याला.

उत्तम लेख.

ते संक्षी संबोधन विसरुन जा
माझ्या मागणीचा विचार व्हावा ही पुन्हा एकदा आग्रहाची विनंती.
तुमचे गुरु संक्षी यांच्याशी माझे चांगले संबंध होते याची आठव्ण करुन देतो.

अर्थात चांगली Copi केली आहे. पण बहुतेक त्याचे श्रेय गीतकरांना द्यावे लागेल.
कारण या गाण्यांमधे शब्द original आहेत. आणि तिच तर या गाण्यांची खासियत आहे.

English Songs Tunes Copied By O.P. Nayyar –

Movie Name - Shreemati 420 (1956)

Song Name - Yahan hum wahan tum
Copied from original Song - 1954 Billboard hit, 'The Little Shoemaker' by the Gaylords.But originally this song is French a hit in the year 1953, track name is'Le petit cordonnier', composed by Rudi Revil

Movie Name - Mujrim (1958)
Song Name - Chanda chandni
Copied from original Song - From Jim Lowe's 1957 hit Green Door.

Movie Name - Bhagam Bhag
Song Name - Hey babu, yeh hai zamana tera
Copied from original Song - 'Hay mambo, mambo italiano', covered by Rosemary Clooney

Movie Name - CID
Song Name - Yeh hai Bombay meri jaan
Copied from original Song - 'My darling Clementine'.

Movie Name - Aar paar
Song Name - Babuji dheere chalna
Copied from original Song - 'Perhaps perhaps perhaps' covered by Doris Day, and others.But this is not original song; originally this is a Mexican Song ‘Quizas quizas quizas'.Copied by so many I find it difficult to find the first singer and composer who sang this song.

Movie Name - Kismat (1968)
Song Name - Lakhon hai yahan dilwale
Copied from original Song - western classic 'Red River Valley’, “The Bright Sherman Valley”

- See more at: http://www.realityviews.in/2010/05/know-about-op-nayyar-and-his-copied.h...

अतिशय सुरेख लेख! बेहद्द आवडला.

छान आहे लेख.आवडला.ओपीची गाणी मनात गुणगुणायला लागली! मग गाना.काॅमवर ओपीच आज!

वॉव. मला संगीतातले जास्त काही कळत नाही. जुने गायक आणि संगितकार ऑळखू येत नाहित. पण सर्च केले तर कळले अरे हिच गानी ऐकत तर आपन मोठे झालो. वडिलांजवळ ओपी नय्य्यर नाव काढले तर ते थांबायचे नावच घेईनात. एकाहुन एक गानी सांगु लागले. सगळी मला माहीत होती. धन्यवाद ठाकुरसाहेब.
आज आमच्या रेडिओवर ओपी नय्यर वाजेल अर्धा दिवस तरी.

छान...अजून लिहायला हवे होते..थोडक्यात उरकल्यासारखे वाटले.

ओपीच्या गाण्यांमध्ये एक अजीबसी कसक आहे.एक ओढलेपण आहे.मध्यंतरी आलेल्या एका बातमीप्रमाणे भारतीय खाद्यव्यंजनांच्या युनिक चवींचे रहस्य त्यात योग्य प्रमाणात वापरल्या जाणार्‍या निरनिराळ्या विरूद्ध प्रकृतींच्या घटकपदार्थांमध्ये आहे असे संशोधन कुणीतरी केले आहे. ओपीचे संगीत मला तसे वाटते. आपण किंवा तत्कालीन संगीतकार आणि श्रोते कल्पना करू शकणार नाहीत अशी वेगवेगळी वाद्ये एकाच गाण्यात वापरण्याचा प्रताप ओपीच करूच जाणे.

ओपीने तेचतेच ठेके-ताल वापरले, पाश्चात्य चाली चोरल्या इत्यादी आरोप कितिही खरे असले तरी ओपीची गाणी देत असलेला अस्सल आनंद कोणी नाकारू शकणार नाही हेही तितकेच खरे.पंजाबी,काश्मीरी लोकसंगीताचा अत्यंत सुरेख वापर ओपीने केला. काश्मीर की कली मधील वर उल्लेखलेले 'दीवाना हुआ बादल' हे मूळ काश्मीरी लोकसंगीत आहे. ओपीने जशेच्या तसे उचलले आहे.मूळ गाणे मी खूप वर्षांपूर्वी एका दुपारी'विविध भारती'च्या (बहुधा सुवर्णमहोत्सवी विशेष) कार्यक्रमात ऐकलेले आठवते.

काही प्रयोग ओपीने रिपीट केले पण बोअर केले नाहीत.उदा. दोन गायिकांना एक पुरूष आणि एक महिला कल्पून बनवलेली ड्युएटस. जसे शमशाद बेगम आणि आशाची 'रेशमी सलवार कुडता जालीका...'आणि 'कजरा महोब्बतवाला..' अशी युगुलगीते.

ओपीवर खूप बोलण्यासारखे-लिहिण्यासारखे आहे.शेवटी एक किस्सा लिहून थांबतो. परवा विडीयोवर 'दो उस्ताद' पाहिला.'रूक रूक कहां चली दिवानी...ओके...' सारखी फडकत्या चालीची ओपीची एकाहून एक सरस गाणी यात आहे.आणि शेवटी चित्रपट संपल्यावर एक पाटी येते. 'Remember, Sheikh Mukhtar Movies will always have Music Maestro O P Nayaar'
ओपीचा त्या काळात काय 'माहोल' असावा हे कळायला एवढे पुरेसे असावे

छान. थोडक्यात लेख आटोपला याच्याशी सहमत.
लिहिते राहाच.

-दिलीप बिरुटे

हे गाणे वृन्दावनी सारंग रागावर आधारित. गायकाकडून आलापी करून घेण्यासाठी सिनेमात मैफलीची सिच्वेशन असायची गरज नाही असा ओपीन्चा फंडा असावा.शेवटच्या आलापीत सारंग रागाचाच मावस भाऊ शामकल्याण रागाचे सूर आपल्याला ऐकू येतील. आशा कडून आलापी करून घेणे याचे आणखी मस्त उदाहरण बसंत मधील रफ़ी आशाचे "चोरी चोरी एक इशारा हो गया है " हे पहाड़ी रागावर आधारित व दीप चन्दि तालातील गीत ऐकाच !

सं क्षी?? ते तुम्हीच का?

लेख आवडला

ही क्लिप पहा
ह्यात ओपी साहेबांनी कृतज्ञपणे असे म्हटले आहे की माझ्या यशामागे गीतकार, गायक आणि वादक ह्यांचा मोठा हात आहे. त्यांच्याविना असे यश मिळाले नसते.
गाण्याला माणसाची उपमा देत ते म्हणतात की गाण्याचे बोल हे माणसाच्या आत्म्यासारखे आहेत, शरीर हे संगीत आहे आणि कपडे हे गायकासारखे आहेत. उत्तम गाणे बनायला हे तिन्ही गुण योग्य प्रमाणात लागतात आणि ते एकमेकांना पूरक असावे लागतात नाहीतर चांगले गाणे निर्माण होत नाही.
असे म्हणून त्यांनी संगीत आणि गीत ह्या दोघांना थोडा वरचा दर्जा असतो असे सुचवलेले आहे हे माझे मत.

अर्थात सर्वसामान्य लोक एखादे गाणे आवडले तर त्याचे बरेचसे श्रेय गायकाला देतात कारण तो किंवा ती सर्वात जास्त ऐकू येतो किंवा येते. ते संगीत निर्माण करताना वा गीत लिहिताना ज्या प्रमाणात आपली प्रतिभा संगीतकाराने वा गीतकराने पणाला लावली असेल ते बहुतांश दृष्टीआड रहाते.
ज्या सुवर्णयुगात ओपी नय्यर वावरले तिथे गीत आणि संगीत ह्या दोघांचे जबरदस्त प्रस्थ होते. आणि मलाही त्या दोघांचे पारडे गायक वा वादकांच्या तुलनेत जड वाटते.

तूनळीवरील ह्या दुव्यात नय्यरांची काम करण्याची पद्धत थोडीशी दिसते. दुर्दैवाने असे व्हिडेओ फार उपलब्ध नाहीत. असते तर एक वगळा खजीना आपल्याला ऊपलब्ध झाला असता.

अजून गाणी आणि त्यावर विष्लेषण येउ दे

आमच्याच प्रोफाईल मधील एक वाक्य परत कॉपी-पेस्ट करतो....

"ओ.पी, एस्.जे, सलीलदा, पंचमदा,एस्.डी., गुलाम मुहम्मद्,सी.रामचंद्र,हेमंत कुमार आणि वसंत देसाई.

ही नवरत्ने, जे काही ठेवून गेले आहेत, ते सात जन्म पुरून उरेल ह्यावर माझा ठाम विश्वास आहे.आमच्या दरबारात ह्यांचीच हजेरी असते."

ह्या नवरत्नात "ओपी" आहेतच.

ओपींची मला आवडलेली गाणी....

१. देखो कसमसे (तुमसा नहीं देखा.----लागोताठ, दररोज ५ दिवस पाहिलेला पहिला सिनेमा...पुढे तो विक्रम "इव्हिनिंग इन पॅरीस" ने मोडला...)

२. छुपनेवाले सामने आ (तुमसा नहीं देखा.)

३. तारीफ करु क्या उसकी. (काश्मिर की कली)

आता माझी बाहेर जायची वेळ झाली.(बायको मागे लागली आहे.असो, लग्न झालेल्या पुरुषांची कुचंबणा)

जमेल तशी पुढची गाणी टाकीनच.

लगता है आप भि हमारी हि तरह ओ.पी. के साथ साथ शम्मि कपुर के फैन हय.

काय गाण आहे राव ते...वाह
है दुनिया उसि कि जमाना उसि का
मोहब्बत मे जो हो गया है किसिका

तो शम्मि चा अभिनय, कर्नल च्या चेहेर्‍यावरचे हावभाव आणि ह्या सगळ्या गोष्टि नां पुरुन उरलेला तो सेक्साफोन.

नया दौर हा प्रचंड गाजलेला सिनेमा जेव्हा प्रदर्शित झाला तेव्हा ओपीसाहेब म्हणाले "ये नया दौर नही ये तो नय्यर दौर है!" त्या सिनेमाच्या गाजण्यात दिलीप कुमार, वैजयंतीमाला आणि बाकी नटांबरोबर संगीताचाही मोठा वाटा होता हे खरे आहे. पण अशा वागण्यामुळे बी आर चोप्राने पुन्हा हा संगीतकार वापरला नाही.

तीच गोष्ट नसिर हुसेनची. तुमसा नही देखा ह्या सिनेमाचे संगीत अफाट लोकप्रिय होते. पण असे असूनही हुसेनने ओपीला पुन्हा कधीही आपल्या सिनेमासाठी संगीतकार बनवले नाही. कारण ओपी खूप शिवराळ आणि उर्मट आहे असा नसिर हुसेनचे मत बनले होते.
शमशाद बेगम ही गुणी गायिका ओपी नय्यरने जुन्या सिनेमात अनेकदा निवडली. आरपार, सीआयडी, ५५ असे अनेक. पण आशा भोसलेंशी सूत जमल्यावर शमशाद बेगमला विसरला (अगदी थोडे अपवाद). हे शल्य ती शेवटपर्यंत बाळगून होती. कारकीर्दीच्या सुरवातीला लाहोरमधे ओपी, शमशाद एकत्र काम करत असत. ओपी वयाने लहान होता त्यामुळे शमशाद बेगमसारख्या लोकांची त्याच्यावर (प्रेमळ) दादागिरी चालत असे. उन्हाळ्यात त्याला आईसक्रिम आणण्यासाठी पिटाळण्यात यायचे. तोही सायकलवर टांग मारून आईसक्रीम आणायला जायचा अशा आठवणी सांगितल्या गेल्या आहेत.

मस्ती चॅनेलवर ९० मिनिटे ब्रेक फ्री मधे ओ पी नैय्यरची गाणी लागली आहेत.