ब्रिटिश राज आणि नुकसानभरपाई

Sun never sets on British Empire
because even God does not trust British in Darkness.

टाळ्या!!

चर्चिल ने They are dying any way असा दाखवलेला अमानुष attitude, येथुन नेलेलं अन्न्धान्य यांच्या रक्तपिपासू सैनिकांना म्हणे.

आला एकदाचा लेख. मला वाटल मिपाने दुर्लक्ष केलं की काय या बातमीकडे.

ते भाषण पुर्ण ऐकायचे आहेच. पण शशी थरूर यांच्या भाष्णाचा साधारण आशय कळला आहे. त्या भाषणाबद्दल त्यांचे सणसणीत अभिनंदन. त्यांनी कधी पुण्यातुन निवडणुक लढवलीच तर बाकीच्या सगळ्या गोष्टी विसरुन त्यांना एक मत तरी नक्की देइन. :)

<blockquote> त्याचबरोबर भारतातून “चोरलेला” कोहिनूर हिरा त्वरित भारतास परत करावा </blockquote>

<< पु.ना मोड ऑन >>

अहों कोहिनुर काय कोहिनुर ? सम्यंतक मणी आहे तो आमच्या भगवान श्री कृष्णांचा

<<पु.ना मोड ऑफ्फ>>

=))

भाषण ऐकलं.. छानच होतं
पण ते कशानिमित्ताने होतं ते समजलं नाही..

काहीही म्हणा,
that man earned himself a million salutes !

बरोबर आहे. इंग्लंडने भारताला लुटले त्याची नुकसानभरपाई दिलीच पाहिजे. आणि भारतानेही इंग्लंडला सगळा सावळागोंधळ संपवून युनिव्हर्सिटी एज्युकेशन, राजकीय स्थैर्य, प्रशासन आणि विशेष म्हणजे इंग्रजी ही जागतिक भाषा दिली त्याबद्दल पैसे दिलेच पाहिजेत.

शशी थरूर यांचे आभार आणि अभिनंदन. वेल डन.

शशी थरूर यांनी हे स्टेटमेन्ट मनापासून दिले आहे असे वाटणार्‍यांच्या भाबडेपणाची किव आली. एकमेकांच्या गळ्यात एकमेकांचे हितसंबंध कसे गुंतले आहेत बघा--

थरूर-- सुनंदा पुष्कर मृत्यू प्रकरणातून सुटणे हा उद्देश. तो सोडवू कोण शकेल किंवा चौकशीचा ससेमिरा कोण कमी करू शकेल? तर मोदी. म्हणून मोदींना सुखावणार्‍या गोष्टी मधूनमधून करायच्या. मग ते स्वच्छ भारताचे आमंत्रण स्विकारणे असो की मधूनमधून मोदींची स्तुती करणे असो. मधूनच राष्ट्रवादाचा राग आळवला की मोदी खूष होतील असे थरूर यांना वाटायची शक्यता आहेच.

मोदी-- काँग्रेसच्या ताब्यात राहिलेल्या राज्यांमध्ये सगळ्यात लवकर निवडणुक आहे केरळ आणि आसामात. केरळात थरूर हे काँग्रेसचे महत्वाचे नेते म्हणून उद्यास येत होते. चंडी आणि अ‍ॅन्टनी भांडणात काँग्रेस दमली झाली आहे केरळात. अशावेळी काँग्रेसचे अधिक खच्चीकरण करायचे थरूर यांना हाताशी धरून. त्यातूनच भाजपला केरळात वाढायला वाव मिळेल.

मध्यंतरी सोनिया गांधींनी थरूरना खडसावणे आणी मोदींनी कौतुक करणे या दोन्ही गोष्टी एकाच वेळी अशा उगीचच घडलेल्या नाहीत.

त्याबद्दल संपूर्ण देशात

थरूरजी

यांचे कौतुक होत असून
ठळक अन अधोरेखित केलेल्या शब्दाची अंमळ गंमतच वाटली बाकी काही नाही,

कोहिनूर किंवा स्यमंतक हिर्या बद्दल बोलायचे झाले तर तो हीरा दळभद्री आहे शब्दशः, त्याचा इतिहास (पौराणिक दृष्टया) हा की तो हिरा कृष्ण भगवानाच्या हाती आला तर त्यांचा अवतार संपला, यादव वंशी लोक प्रभासक्षेत्री डोकी फोडून चचले, द्वारका नगरी समिंदराने गिळंकृत केली , मोगलांकड़े जाता त्यांच्या सगळ्यां डुया चचल्या राज्य उसवले , लेटर मुग़ल तर उपाशी ही राहिले, त्यानंतर फ्रांस मार्गे बहुतेक इंग्लॅण्ड ला गेला अन स्थिरावला कारण तो मणि फ़क्त बाईच्या हाती टिकतो! काय करायची असली पनवती माघारी आणून असू देत तिकडच!!!

बाकी वाघुळ बुआ नेमके बोललेच हैती!

इच्छुकांसाठी ओक्स्फ़र्ड युनिअनच्या रेपरेशन डिबेट मधले काही महत्वाचे व्हिडिओ

थरुर यांचे आर्ग्युमेंट पाहिले. बरेच देशभक्त लोक इंग्रजांनी माफी मागितली पाहिजे वगैरे आता म्हणू लागतील.
थरुर यांचे आर्ग्युमेंट जोरदार आहे. ते म्हणतात "यू कॅननॉट ऑप्रेस पीपल फॉर टू हन्ड्रेड यिअर्स ॲन्ड ॲट द एन्ड ऑफ इट सेलिब्रेट दॅट दे आर डेमॉक्रॅटिक"
पण हेच आर्ग्युमेंट जर भारतीय समाजाला लावले तर त्यात जातींच्या नावावर जे २००० वर्षांचे शोषण झाले आहे त्याचा हिशोब कोण देणार? ६०-७० वर्षांच्या आरक्षणाविरुद्ध छाती पिटणारे लोक थरुर यांच्या भाषणाचे समर्थन करताना विचार करतील? मला नाही वाटत.
यू कॅननॉट ऑप्रेस पीपल फॉर २००० यिअर्स ॲन्ड ॲट द एन्ड ऑफ इट सिम्पली डिक्लेअर दॅट ऑल आर इक्वल.

आर्य लोक पण बाहेरुच्नच आले
आपण द्रविड लोकांचे dene lagato

अगदी मानवी समूहांच्या टोळ्या या काळापासून राजकारणी-नोकरशहांच्या टोळ्या या अवार्चिन स्थितीपर्यंत एकाने दुसर्यास गिळावे हीच जगाची परंपरा राहिलेली आहे. त्यात सगळे आले. राजे आले,पातशहा आले किंग आले अर्ल आले सगळेच आले.जगाचा नकाशा, भाषा, हे सारे बदलतच असते. ब्रिटीश भारतात आले म्हणून अनेक कारणानी तुकडे तुकडे असलेला
भारत नावाचा देश निर्माण झाला हे कटू असले तरी सत्य आहे. भारतात सोन्याचा धूर निघत होता.ते ब्रिटीशानी लूटून नेले
असे म्हणण्याची एक पद्धत आहे. सोन्या पेक्षाही जनांची शोधक वृती , उद्योजकता, कल्पकता, ही देशाला मोठे करीत असते.
आज भारतीय स्वतंत्र असले तरी १९४७ ते २०१५ या कालात किती पेटंटचा धूर भारतातील उद्योजकानी, जनांनी काढला आहे
याची काही आकडेवाडी शशी आहेब देतील काय?

थरूर साहेबांचे या भाषणाबद्दल अभिनंदन !

पण थरूर परराष्ट्र मंत्री असताना त्यांना हे का सुचले नसेल ? नुकसानभरपाईसाठी ब्रिटीश सरकारला अधिकृत पत्र सुद्धा पाठवता आलं असतं त्यावेळी.

माझा प्रतिसाद नीट वाचला असता तर हा प्रतिसाद खरडायची गरज भासली नसती
बर मग चे उत्तर देतो
माझ्या पहिल्या प्रतिसादात थरूर हे मंत्री असतांना कांगारूंच्या देशात भाषण केले होते ज्याची क्लिप माझ्या प्रतिसादात आहे त्यात त्यांनी ब्रिटीश साम्राज्यावर कोरडे ओढले आहेत.
त्यांची ही मते त्यांनी वेगवेगळ्या व्यासपीठांवर वेगवेगळ्या देशात मांडली आहेत अगदी मोदी हे मुख्य मंत्री होते व ते देशाच्या पंतप्रधान पदाचे उमेदवार नव्हते तेव्हा ही भाषणे थरूर ह्यांनी केली आहेत तेव्हा त्यांची मते व भाषणे ह्यांचा मोदींशी संबंध जोडू नये त्यांना मी चेपू वर फोलो करतो . मोदी सरकार विरुद्ध त्यांच्या निर्णयाविरुद्ध लिहिण्यात आघाडीवर असणाऱ्या कॉंग नेत्यांच्या मध्ये थरूर ह्यांचे नाव आघाडीवर आहे ,

थरूर ह्यांचे भाषण त्याला सोशल मिडीयावर मिळालेली प्रसिद्धी विषेतः गेल्या काही वर्षात व इतक्यात इंग्लिश सरकारने भारतीय विद्यार्थ्यांवर जाचक बंधन लादणारे निर्णय घेतले असेच निर्णय भारतीय कंपन्यांना भारतातून नोकरीसाठी लोकांना आणण्यास आडकाठी करणारे घेतले गेले त्या पार्श्वभूमीवर ठरूर ह्यांचे १५ मिनिटाचे भाषण तुफान गाजले , ज्यांना भक्त म्हणून हिणवले जाते अश्या लोकांनी सुद्धा ते डोक्यावर घेतले त्यात नमो ह्यांनी त्यांची स्तुती केली व अनेक लोकांनी शशी व नमो असा संबंध जोडून पहिला
माझ्या पहिल्या प्रतिसादात मी जे लिहिले होते त्या प्रमाणे थरूर ह्यांनी वेगवेगळ्या प्रसंगी आपली ही मते मांडली आहेत प्रत्येक वेळेला त्यास प्रसिद्धी व नमो कडून शाबासकी मिळाली नाही
ह्याचा पुरावा म्हणून नव्हे तर प्रत्येक भारतीयाने पहावी असे शशी ह्यांच्या भाषणाची लिंक येथे अडकवत आहे.
भाषणाचा विषय तोच ब्रिटीश वसाहत वादाने केलेली भारताची हानी
कार्यक्रमाचे शीर्षक द एम्पायर डिबेट सुप्रीम कोर्ट लंडन

स्थळ इंग्लंड
काळ २०१४
येथे सुद्धा थरूर ह्यांनी तडाखेबंद भाषण करून वादविवाद स्पर्धा जिंकली
त्याबद्दल भारतीय वृत्तपत्रात व्यवस्थित बातमी आली
तेव्हाही थरूर ह्यांनी नमो ह्यांना खुश करण्यासाठी हे भाषण केले असे म्हणायचे का कारण हिंदू सह अनेक वृत्त पात्रांच्या मध्ये ही बातमी आली पण नमो ह्यांचा साधा उल्लेख सुद्धा नाही.
म्हणूनच माझ्या पहिल्या प्रतिसादाच्या सुरवातीला म्हटले होते
की कीव आली.

इथल्या बर्‍याच प्रतिसादांमध्ये एक महत्वाचा मुद्दा विसरला जात आहे. ती म्हणजे...

कोणती व्यक्ती बोलत आहे त्यापेक्षा ती व्यक्ती काय बोलत आहे हे जास्त महत्वाचे असते.

या धाग्याच्या संदर्भात शशी थरून यांच्या भाषणातले मुद्दे बरोबर/सत्य आहेत की नाहीत हे जास्त महत्वाचे आहे.

ते सत्य कोणत्या कारणाने बाहेर येत आहे किंवा शशी थरूर यांची पूर्वीची आणि आताची राजकिय पार्श्वभूमी किंवा त्यांचे सद्या चालू असलेली कायद्याची समस्या या तीनही गोष्टींचा या भाषणातील तथ्यांशी काही संबंध नाही... त्या गोष्टींबद्दल थरूर यांना जी काही योग्य राजकिय अथवा कायदेशीर किंमत चुकवावी लागेल व त्याचे विवेचन इतरत्र योग्य व्यासपिठांवर केले जावेच यात वादच नाही... पण त्यामुळे त्यांच्या सदर भाषणांतील मुद्द्यांतील तथ्यांची किंमत कमी होत नाही.

वर निनाद मुक्काम प... यांनी दिलेल्या दुव्यातल्या २०१४ मध्ये ब्रिटीश न्यायव्यवस्थेतील धुरीणांसमोर केलेल्या भाषणातही थरूर यांनी तेच मुद्दे जवळजवळ तसेच उल्लेखलेले आहेत ही एक गोष्टही सद्याच्या भाषणाच्या कारणपरंपरेचा अंदाज लावताना ध्यानात घेणे जरूरीचे आहे.

सीताहरणाबद्दल व शेकडो वानरांच्या मृत्युबद्दल श्रीलंकेच्या अध्यक्षाकडून माफीनामा कधी घ्यायचा ?

शशी थरूरांच्या Oxford मधील भाषणाच्यानिमित्ताने माझ्या एका इंग्रज मित्राशी चर्चा करण्याचा योग आला. इंग्लंडमधील लोकांचे मुख्य दोन गट पाहायला मिळतात, एक ज्यांना त्यांच्या पूर्वजांनी केलेल्या अन्याय, आक्रमण आणि अत्याचाराबद्दल लाज आणि वाईट वाटते आणि दुसरा ज्याला याबद्दल कुठलीही भावना नाही.

पण माझ्या मित्राने विचारलेल्या एका प्रश्नाने मी थोडा अंतर्मुख झालो. तो म्हणाला की भूतकाळातील चुकांसाठी माफी मागितली तर त्याने आजच्या इंग्रज पिढीच्या मनाचा मोठेपणा पण दिसेल. पण इंग्रजांनी काही देश वगळता बहुतेक सर्व जगावरच राज्य केले होते. जर आजचे सरकार अशी माफी मागू लागले तर किती देशांची माफी ते मागणार? यातूनसुद्धा काही चुकीचे पायंडे पडण्याचा धोका आहे. त्यातून आजची इंग्रज पिढी या इतिहासापासून पूर्णपणे अनभिज्ञ आहे आणि या इतिहासामध्ये त्यांचे काहीच योगदान नाही त्यामुळे माफी का मागायची हा प्रश्न त्यांना पडला तर ते पूर्णपणे गैर नाही.

काही भारतीय लोकांच्या इंग्रजांविषयीच्या भावना थोड्या तीव्र असणे मला अगदी स्वाभाविक वाटते. भारतीय स्वातंत्र्याचा जो इतिहास आपण शाळेमध्ये आणि अवांतर वाचनातून शिकलो, तो पाहता स्वातंत्र्यपूर्व काळातील इंग्रजांनी भारतीयांवर केलेल्या अन्याय आणि अत्याचाराची मोजदाद होऊ शकणार नाही.

वादविवाद आणि चर्चांसाठी हा विषय उत्तम आहे. या ऐतिहासिक घटनांचे पैशात मुल्य करून भरपाई मागणे उचित नाही असे मला वाटते. शशी थरूरांनी म्हटल्याप्रमाणे जर आजच्या इंग्रज पिढीने त्यांच्या पूर्वजांनी केलेल्या ऐतिहासिक चुकांची नुसती जाणीव ठेवली तरी पुरेसे आहे.

तुम्हि परत आत्मघातकी वाटेवर चालु लागलायत... आणखि आयडी असतीलच म्हणा तुमच्याकडे. टॉलरन्स (सहिष्णुता) कळते का तुम्हाला ? ति आमच्याकडे आहे म्हणुन तुम्हि इथे आहात. एव्हढया चांगल्या देशात चांगले जीवन जगताय, मिपा सारख्या संस्थळाचा चांगल्या लिखाणाकरता (ते तुम्हाला शक्य नाही) निदान वाचण्याकरता उपयोग करा. नाहि तर तुमचे भाउबंद आहेतच कि तिकडे बघा कोणाच्या मदतीने ईस्लामाबादेत केश-कर्तनालय उघडता आले तर. ह्या हजामती तिकडे करा.

मी हे भाषण ऐकले आहे, आणि ते अतिशय आवडले ! :) त्यांचे इंग्रजी भाषेवरील उत्तम प्रभुत्व नीट ऐकण्यासाठी डाउनलोड मारुन ठेवला आहे.
यावरची एक बातमी...

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- Infosys, Wipro & TCS lose over 1,00,000 people in last four quarters as automation kicks in

कीथ वाझ म्हणाले की ब्रिटन ने कोहिनूर भारताला परत करावा (आगामी मोदी भेटीच्या वेळी) बाकी कसली माफ़ी अन कसले काय आज भारत इंग्लॅण्ड मधे सर्वाधिक फॉरेन इन्वेस्टमेंट करणारा देश आहे (ह्याचा वो परेशान करते रहे हम काम करते रहे सोबत काही संबंध नाही) आपल्या नवआत्मविश्वास प्राप्त कंपनी अन सरकार ने उद्या त्यांची लंगोटी ओढून आणायची ही शक्यता आहे तेव्हा माफ़ी मागा न मागा पण भारत इज अ इकनोमिक एंड मिलिट्री पॉवर टु रेकन विथ हा संदेश इंग्लॅण्ड ला गेला असेल काय???

माफी
नको जाणीव असू द्या जशी प्रत्येक जर्मन नागरिकांना त्यांच्या बालवयात ज्यू छळ छावण्यांच्या मध्ये नेले जाते व हिटलर ने काय केले ते सांगितले जाते तसे इंग्रजी मुलांना त्यांच्या पूर्वजांनी वसाहतवाद म्हणून काय केले हे सुद्धा सांगितले पाहिजे आणि आता इंग्रजांच्या कडून पैसे नकोत मात्र एकेकाळी जसे भारतीयांनी इंग्रजंना रोजगार पुरावरला आपल्या देशात विसा न मागता येऊ दिले अगदी तसे नाही पण सध्या भारतीय स्थलांतरित लोकांच्या विरुद्ध जसा जुलमी कायदा आणला आहे तो रद्द करावा
रोमेनिया व बल्गेरिया सारख्या देशातून जर लोक मुक्तपणे इंग्लंड मध्ये येऊ शकतात तर निदान योग्य भारतीय पाकिस्तानी बांगलादेशी व्यक्तींना सुद्धा इंग्लड मध्ये प्रवेश सुलभ करावा ,
हे योग्यतेचे निकष काही वर्षांच्या पूर्वी इंग्लंड सरकार ने निश्चित केले होते , व डेविड केमेरून च्या हुज्रूर पक्षाच्या सरकारने ते क्रमाक्रमाने अधिक कठीण व भारतीयांसाठी इंग्लड मध्ये प्रवेश दुर्लभ करून ठेवला आहे.
अवांतर
अण्वस्त्र सज्ज व अंतराळ मोहीम राबविणाऱ्या भारताला ब्रिटन ने दरवर्षी आर्थिक मदत का करावी ह्या अर्थी तेथे मोठा वाद विवाद चर्चा सत्रे जाहली. जेव्हा भारतात ह्या संबंधी चर्चा झाली तेव्हा तत्कालीन भारत सरकारचे प्रतिनिधी थरूर ह्यांनी बिनतोड युक्तिवाद करून त्यांची तोंड बंद केली.

मी राष्ट्रवादाचा समर्थक असलो तरी याविषयीची माझी मते थोडी वेगळी आहेत.

काही मुद्दे---

ब्रिटिशांनी भारतीयांना नुकसानभरपाई दिली पाहिजे म्हणजे नक्की कोणाला? वेगळ्या शब्दात भारतीय म्हणजे नक्की कोण? भारतीय ही ओळख आपण आज वापरतो. पण २०० वर्षांपूर्वी आपल्या पूर्वजांची तीच ओळख होती का? म्हणजे आज आपली भारतीय ही ओळख आहे ती निर्माण करण्यात ironically त्याच ब्रिटिश राजचा वाटा आहे.

भारतात ब्रिटिश आले त्यावेळी आणि मुख्य म्हणजे नुसता व्यापार सोडून ते राजकारणातही लुडबूड करू लागले तेव्हाही हे परकीय आहेत ही भावना त्यावेळी होती का? की परस्पर रस्सीखेच करायच्या विविध राजे-रजवाड्यांच्या काळात तत्कालीन राजकारणात वर्चस्वाच्या त्या खेळात इतर खेळाडूंसारखेच ते पण एक खेळाडू होते अशा स्वरूपाचेच त्यांच्याकडेही बघितले जात होते? आणि ब्रिटिश किंवा अन्य कुणीही परके आहेत हे म्हणायला आपण कोण आणि आपले कोण ही व्याख्या पक्की पाहिजे. ती तशी होती का हा प्रश्न आहे.

नानासाहेब पेशव्यांनी आंग्र्यांचे आरमार बुडवायला ब्रिटिशांची मदत घेतली होती. पुढे टिपू सुलतानविरूध्द ब्रिटिशांच्या बाजूने मराठेही होतेच.टिपू सुलतानाने जे हिंदूंवर अत्याचार केले त्याविरोधात मराठ्यांनी शत्रूच्या शत्रूच्या बाजूला जायचे म्हणून इंग्रजांना मदत केली. म्हणजे टिपू आणि इंग्रज यात नक्की कोण आपला आणि कोण परका? हे ठरवायचे कोणत्या आधारावर? की दोघेही मराठ्यांप्रमाणेच राजकारणातील खेळाडू आणि तत्कालीन राजकारण/धर्मकारणाप्रमाणे जे सोयीचे वाटले त्याप्रमाणे मराठ्यांनी आपली पावले उचलली?

पुढे १८१८ मधील कोरेगाव-भीमाच्या लढाईत ब्रिटिशांच्या बाजूने पेशव्यांच्या सैन्याविरूध्द दलित सैनिक लढले. आजही पुणे-नगर रस्त्यावर त्या लढाईत मारल्या गेलेल्यांच्या स्मरणार्थ एक स्मृतीस्तंभ आहे. त्या सैनिकांच्या बाजूने विचार केला तर ते पेशव्यांच्या विरोधात लढले यात त्यांचे काय चुकले? त्यांच्या दृष्टीने पेशव्यांचे राज्य आपले वाटायचा संबंधच नव्हता. आणि ब्रिटिश जर का त्यापासून सुटका करून देत असतील तर त्यांना मदत का करू नये? म्हणजे पेशवे आणि ब्रिटिश यांच्यात परके कोण? की दोघेही परके आणि आपल्या हितसंबंधांच्या सोयीप्रमाणे त्या सैनिकांनी त्यांना योग्य वाटेल ते केले?

१८५७ विषयी लिहावे तितके थोडे आहे. ज्या राणी लक्ष्मीबाईचा इतका उदो-उदो केला जातो त्याच राणीने नक्की काय केले होते हे बिपीन चंद्रांच्या India’s Struggle for Independence या पुस्तकात काय लिहिले आहे ते बघू--

"The most outstanding leader of the Revolt was Rani Lakshmibai, who assumed the leadership of the sepoys at Jhansi. Lord Dalhousie, the Governor-General, had refused to allow her adopted son to succeed to the throne after her husband died and had annexed the state by the application of the Doctrine of Lapse. The Rani had tried everything to reverse the decision. She even offered to keep Jhansi ‘safe’ for the British if they would grant her wishes."

म्हणजे समजा लॉर्ड डलहौसीने झाशीच्या राणीने केलेली मागणी मान्य केली असती तर राणी ब्रिटिशांविरोधात लढली असतीच असे म्हणता येईल का? राणीने "मेरी झांसी नही दुंगी" असे म्हटले होते तर "मेरा भारत नही दुंगी" असे म्हटले नव्हते. अर्थात त्याबद्दल तिला दोषही देण्यात अर्थ नाही.कारण तत्कालीन राजकारणात प्रत्येकाचे इमान आपल्या राज्यापुरते असेल आणि "आपण भारतीय" अशी काही संकल्पनाच नसेल तर त्या काळात रूढ असलेल्या संकल्पनेप्रमाणे तिने केले. जगदीशपूरच्या कुंवरसिंगाची पण गोष्ट थोडीशी अशीच. ब्रिटिशांनी कुंवरसिंगाची जमीन हडप केली म्हणून तो ब्रिटिशांविरूध्द उठला.

ज्याला बंडवाल्यांनी आपला नेता मानले त्या बहादूरशाह झफरविषयी बिपीन चंद्रा लिहितात---"When the sepoys arrived from Meerut, Bahadur Shah seems to have been taken by surprise and promptly conveyed the news to the Lt.Governor at Agra." पंजाबात शीखांनी अगदी एकदिलाने ब्रिटिशांना मदत केली. कारण अगदी साधे होते. शीख आणि मुघल यांच्यात पिढ्यानपिढ्यांचे वैर होते.आणि मुघल बादशहा (कितीही नामधारी असेना) हा बंडवाल्यांमध्ये म्हणजे शीखांना त्याच्याविरोधात ब्रिटिशांच्या बाजूने उभे रहायचे कारणच होते. गुरू तेगबहादूरांच्या दोन मुलांचा शिरच्छेद औरंगजेबाने कसा केला होता त्याच्या कहाण्या आठवत याच बहादूरशहाच्या दोन मुलांचा शिरच्छेद शीख सैनिकांनी केला.

हे सगळे रामायण लिहायचे कारण म्हणजे ब्रिटिश भारतात आले त्यावेळी कोण आपला आणि कोण परका या व्याख्याच मुळात पक्क्या नव्हत्या.म्हणजे ब्रिटिशांना परके म्हणायचे ते नक्की कोणत्या आधारावर? पुढे १८५७ नंतर राणीचा जाहिरनामा आला आणि ईस्ट इंडिया कंपनीचे अस्तित्व संपून भारत ब्रिटिश सरकारच्या अंमलाखाली आला. त्यानंतर संथाळांचे बंड, वासुदेव बळवंत फडके इत्यादी स्थानिक पातळीवर उठाव झाले.पण ब्रिटिशांविरूध्द देशव्यापी चळवळ उभी राहायला कित्येक दशके गेली. ती चळवळ उभी राहिली १९१० च्या दशकाच्या शेवटी.दरम्यानच्या काळात लाल-बाल-पाल सारख्या पुढार्‍यांनी आपण सगळे भारतीय आहोत आणि मुळात आपण पारतंत्र्यात आहोत ही भावना दृढमूल केली. या सगळ्यासाठी इतकी वर्षे जावी लागली.

आता माझा प्रश्न: ब्रिटिशांनी आपल्या पूर्वजांवर अत्याचार केले हे मान्य. पण त्यावेळी ते पूर्वज स्वतःला भारतीय असे म्हणवतच नसतील तर आपण (२०१५ मधील भारतीय) हे २०० वर्षांपूर्वीच्या "हिंदी महासागर आणि हिमालय यामधील भूभागात राहणार्‍या" लोकांचे राजकीय उत्तराधिकारी कसे काय ठरतो? आणि आपण त्यांच्यावर केलेल्या अत्याचारांविरूध्द सध्याच्या ब्रिटिशांकडून (ते तेव्हाच्या ब्रिटीशांचे राजकीय उत्तराधिकारी नक्कीच आहेत) नुकसान भरपाई कशी मागू शकतो? आणि मग त्याच न्यायाने ब्रिटिशांनीही त्या भूभागात राहणार्‍या लोकांना एक राजकीय आणि राष्ट्रीय ओळख दिली म्हणून आम्हाला तुम्ही पैसे द्या असे मागितले तर त्यांचे काय चुकले?

याविषयी जरा जाज्वल्य अभिमान वगैरे बाजूला ठेऊन विचार करा (यापूर्वी केला नसल्यास) ही विनंती. चर्चा अधिक रंगल्यास अजून लिहिनच.

(पूर्वाश्रमीचा क्लिंटन) गॅरी ट्रुमन

दोघांचेही प्रतिसाद वाचनिय आणि अभ्यासपुर्ण आहेत वादच नाहि, पण मलातरी इए काकांचा प्रतिसाद आणि मुद्दे पटले.

थरूर जाणीव करून देत होते की अन्याय झाला आहे. म्हणून आजच्या ब्रिटिश लोकांना नुकसानभरपाई द्यावी अशी मागणी त्यांनी केली नाही.
अशा मागण्या आता मान्य करून नसत्या प्रश्नांची निर्मिती होईल. व मानवी संहार घडून नव्या सूडाचा मार्ग प्रशस्त होईल. असे मला वाटले. काही गोष्टींचा क्षमा करून निपटारा केला गेला तर तो उदारपणे मान्य करण्यात मानवी मूल्यांची बूज राखली जाईल.

थरूर आपल्या भाषणाच्या सुरवातीस असे म्हणतात की ब्रिटीशांचे भारतात आगमन होण्यापूर्वी भारताची अर्थ परिस्थिती जागतिक अर्थ परिस्थितीचा २३% भाग होईल इतकी चांगली होती. म्हणजे आपण असे मानू की १७५० साली जागतिक अर्थ परिस्थिती १००० कोटीची असेल तर त्यातील भारताचा वाटा २३० कोटी होता. थरूर पुढे असे ध्वनित करतात कि पुढील दोनशे वर्षात सत्तेवर असताना ब्रिटीशांनी पद्धतशीर प्रमाणे प्रयत्न करून भारताची अर्थ स्थिती केवळ ४% वर आणली. पण त्याच काळात इतर देशात आणि विशेषत:युरोप मध्ये औद्योगिक क्रांती झाल्याने त्याची उत्पादन क्षमता वाढली आणि त्यांची अर्थ स्थिती खूपच सुधारली-या गोष्टीचा विचार थरूर करत नाहीत असे वाटते. समजा की इतर देशात प्रगती झाल्याने जागतिक अर्थ स्थिती २०० वर्षांनी ५७५० कोटी इतकी झाली पण भारताची अर्थ स्थिती २३० कोटीच राहिली- तरी सुद्धा भारताची जागतिक व्यवस्थेतील टक्केवारी ४% च होइल. मला ब्रिटीशांनी भारताची आर्थिक प्रगती रोकांयचा प्रयत्न केला नाही असे म्हणायचे नाही. पण जगातील इतर घडामोडीचा परिणाम लक्षात न घेता अशा प्द्ध्तीतेने टक्केवारी मांडल्याने थरूर याना त्यांचा मुद्दा पटविण्यास मदत होत असली तरी त्यांचे विधान अतिरंजित होते आहे असे दिसते .

आपल्याला माझा मुद्दा समजलेला नाही.
सध्या एवढेच पुरे .

भारत सोडा पण चीन सारख्या आणि पारतंत्र लादले नसलेल्या पूर्वेतील इतर देशातही त्या दोनशे वर्षात युरोप मध्ये झाली तशी औद्योगिक क्रांती झाली नसल्याने, त्यांची जागतिक आर्थिक व्यवस्थेतली टक्केवारी त्या काळात खाली घसरली आणि तुलनेने युरोपातील देशांची वाढली. भारतात ही घसरण ब्रिटीशांच्या कारवायांमुळे अधिक झाली असेल, पण ती २३% वरून ४% वर यायला केवळ ब्रिटन एकटे जबाबदार आहे असे नाही. तर इतर काही युरोपातील देशात त्याच काळात प्रवेगाने वाढलेल्या उत्पादनामुळे जागतिक अर्थ व्यवस्थेत मधील त्यां देशांचा वाटा वाढत गेला हे ही आहे. .

भरपाई तर मग आपल्याला मुघल व त्यापूर्वीचे सर्व सम्राट यांच्याकडूनही घ्यायला हवी. सर्व राज्यकर्ते हे आपली पोतडी भरणारच मग तुम्ही त्याला लुट,व्यापार,भ्रष्टाचार इत्यादी काहीही नावे द्या. मुघालान्पुर्वी भारत(?) हा अतिशय पुण्यवान व निस्वार्थी राज्यकर्त्यांनी भरलेला असा देश होता असा जर कुणाचा समज असेल तर मला वाटते तो चुकीचा आहे. आर्थिक लुट,शोषण ह्या गोष्टी कोणत्याही प्रकारच्या सामाजिक व्यवस्थेत आधीपासून होत्या आणि पुढेही सुरूच राहतील .